Автор работы: Пользователь скрыл имя, 30 Октября 2011 в 21:34, реферат
Қазақстан және Орал далаларында сақтар мен сарматтар билік құрған дәуірді тарихта «ерте темір ғасыры», «ерте көшпенділер дәуірі» немесе «скифтер дәуірі» деп атайды.
Б.з.б. I мыңжылдықтың басында Қазақстан аумағын мекендеген халықтардың тарихында және шаруашылық өмірінде бірқатар маңызды өзгерістер болды. Бұл өзгерістер темірден жасалған құралдарды пайданала бастауымен байланысты болды. Қоғамда мүлік теңсіздігі-топтардың шығуына негіз болды. Сондықтан қоғамда болып жатқан әлеуметтік жіктелу процесі, әлеуметтік топтар арасындағы қарым-қатынастарды реттеп отыратын күшті дүниеге әкелді, ол күш - мемлекет.
Қазақстан территориясында алғашқы мемлекеттік бірлістіктер б.з.б. I мыңжылдықта пайда болды. Олар: сақ, үйсін, қаңлы, ғұн.
Сақтар. Сақтардың тайпалық одақтары.
Сақтардың шаруашылығы.
Сақтардың ұйымдық сипаты және әлеуметтік құрылымы.
Cақтардың өнері мен саудасы.
Сақтардың археологиялық ескерткіштерінің бірі – Бабыш Молда қаласы.
Сақтардың мәдениеті
Ғалымдар
хайуанаттық нақыштың даму барысын үш
кезеңге бөледі.
Ерте кезеңге (б.з.б. 8 — 7 ғ-лар) тән маңызды
белгілерге жануарлардың қозғалыссыз
немесе басын бұрып тұрған (түрегеп тұрған
немесе жатқан) сәтте берілуі жатады.
Екінші
кезеңде (б.з.б. 6 — 4 ғ-лар) хайуанаттық
нақыш стилистик. қайта қалыптасуды бастан
кешіреді. Статик., яғни қозғалыссыз, көбіне
жалғыз тұрған бейнелердің орнына динамикаға
толы бейнелер, олардың күрделі топтамалары
келеді. Жануарлардың өзара айқасы немесе
жырқыштардың шабуылы, әсіресе денесі
бұралып берілген бейнелер осы кезеңге
тән.
Үшінші кезеңде (б.з.б. 3 — 2 ғ-лар) өнердің
дамуында саябырлау мен құлдырау байқалады.
Хайуанаттық нақыш бірте-бірте ою-өрнекке
айналған. Оның орнына атақты ғұн дәуірінің
ескерткіштері келген.
Тарих, археология ғылымдарында сақтардың хайуанаттық нақышының шығу тегіне байланысты екі түрлі пікір бар.
С. Руденко, М. Артомонов сияқты ғалымдар бұл өнер, ең алдымен, Алдыңғы Азиядан бастау алған, оның сақтар арасында қалыптасуына сақтардың б.з.б. 7 ғ-да Алдыңғы Азияға (Мидия) жорық жасауы әсер еткен десе, К. Ақышев, С. Киселев, С. Черников, т.б. зерттеушілер Алдыңғы Азия өнерінің сақтарға ықпалы болғанымен, бұл ықпал б.з.б. 6 ғ-дың соңына таман, ахемен әулеті дәуірі тұсында бой көрсеткенін айтады (дәл осы кезде сақтарға мүлдем тән емес арыстан, фантастикалық арыстан-грифон, ортада қасиетті ағаш немесе құдай бейнесі бар геральдик. композициялар, лотос түйіні немесе оның гүлі араласқан өсімдік оюлар расында да пайда болады). Олар хайуанаттық нақыштың шығу тегі жергілікті ортамен, далалық тайпалардың соңғы қола дәуіріндегі мәдениетімен байланысты деп санайды.
Сақ
мәдениеті дәуірінен жеткен сәнді бұйымдардағы
асқақ дүниетанымдық рухта берілген бейнелер
мен әшекейлер Қазақстанның мемлекеттік
рәміздерінде, бүгінгі өнерде, ел өмірінің
басқа да салаларында қолданылады. Ғылымда
С. м-нің мемл. қалыптасу деңгейінде тұрғандығы
жайлы мәселе айқындалып келеді. Есік
обасынан табылған тостағандағы жазу
сақтардың әліпби қолданғандығынан хабардар
етеді. Сақ мәдениетіне байланысты “Далалық
өркениет” деген ғылыми ұғым тарих, археология
салаларында кеңінен қалыптасты.
Тақырып бойынша сұрақтар:
Пайдаланылған әдебиеттер
Сайттар: