Бабырдың үндістанда билік орнатуы

Бабырдың үндістанда билігін орнатуы [ 12 бет ]

Жоспар

Мазмұны. 
 
Кіріспе........................................................................................................3 
 
І Тарау Бабыр құдіреті.  
1.1 Бабырдың Үндістанда билігін орнатуы..............................................5 
1.2 Моғол мемлекетінің ішкі және сыртқы саясаты................................9 
1.3 Моғол мәдениеті.................................................................................13 
 
Қорытынды............................................................................................14 
 
Пайдаланылған әдебиеттер ................................................................15 
 
Сілтемелер тізімі....................................................................................16

Кіріспе

Кіріспе 
Ұлы Моғолдар әулеті XVI – XIХ ғасырларда Үндістанды билеген әулет. Негізін салушы Заһид әд – Дин Мұхамемед Бабыр. Темір әулетінен шыққан әкесі Омар Шейх (1456-95) Әмір Темірге Туажат, анасы Құтлұқ Нигар ханым Жүніс ханның үлкен Нигар ханым Жүніс ханның үлкен қызы Бабыр Ферғананың әмірі болды. Қ.Жалайри Мұхаммед Хайдар Дулати жазбаларына сүйеніп, Ш.Уалиханов “Моғол - Четені моңғолдармен шатастыруға болмайды, олар мұсылман дініндегі түркі тілдес тайпалар десе, профессор В.В. Григорьев моғол – Четені нағыз моңғолдар деуге болмайды” деп жазды.  
“Бабырнамада” қазақ еліне тікелей қатысы бар ақын Хасан Әли Жалайри мен Бабырдың бөлесі Мұхаммед Хайдар Дулати Үндістанда әкімшілік жүргізгендігі айтылады. Олар жалғыз емес-ті. Жетісудан, Түркістаннан ондаған түркі тайпаларының сарбаздары Бабыр жасағында сап түзеді. “Жылан жылы – жылыс, жылқы жылы – ұрыс болды, қой жылы зеңгір тоғыс болды” дегеннің кейпі келеді. Ұзақ жылға созылған соғыстар нәтижесі. Үндістанда Ұлы Моғол мемлекетінің салтанат құруымен аяқталды. 1504 ж. Мұхаммед Шайбани бастаған Дешті Қыпшақ тайпалары Бабырдан Ферғананы тартып алды. Ол өзіне берілген жауынгерлермен оңтүстікке жылжып Кабулды иеленді. 1512 ж. Бабыр әскерлері Самарқандты басып алды. Бірақ келесі жылы жеңіліп, кейін қайтты. Содан кейін Бабыр түркі тайпалары мен ауғандықтарды бастап Үндістан жерін жаулауға кірісті. Ол кезде Үндістан бытыраңқы ел еді. 
Оның солтүстік аймақтарында мұсылмандар билеген бірнеше мемлекеттер өмір сүрді. Өзара қырқыстағы билеушілер Бабырға сүйенбек болып, оны көмекке шақырды. Бабыр қолы 1526 ж. Панипат жазығына Ибраһим ІІ -ні, 1527 ж. Раджпуттарды жеңіп, Пенджаб, Лахор, Дели, агро жерлеріне ие болды. Сөйтіп, Бабыр және оның ұрпақтары Ауғанстанның тең жартысын, Үндістанның солтүстік орталық аймақтарын біріктіріп ірі империя құрды. Моғолстаннан шыққандықтан Үндістанда және Еуропада Ұлы Моғолдар деген атпен аталды. Моғол әулеті билеген кезде Үндістан әлемге әйгілі болды.  
Сонау орта ғасыр шаң-тозаңынан аршып, тазартып, осы бір замандардың заманында бір туатын ұлы тұлғаны бізге жарқыратып, жақындатып тұрған қай құдірет. Ол кешегі, қазіргі және келешек ұрпақтарға қандай қадір қасиет қалдырады. Кеңістік пен уақыт мұнарында талай жақсылар мен жайсандар ұмытылып кетіп жатқан ы аз ба? Бірақ Бабыр туралы қысқа қайырып айтуға ауыз бармайды. Мемелекет қайраткері қолбасы. Бәрінен де бізге оның терең ойшылдығы мен асқан ақындығы қымбат тарта береді . Ал басқасына тарих таразы. Жер бетіндегі жұмыр басты пендеге не жетпейді? Сонда мәңгі іздегені сорма, бақ па? Мейлі хан бол, мейлі қара бол бір уыс топырақ бұйырғанша алқын –жұлқын арпалысып, жағаласып туа бітті ешкімнің пешенесін жазылмаған шығар.Әлде... тіршіліктің тар жол тайғақ кешуі солайма?  
Бүгінге дейін біз білетін он –сегіз ғалам астындағы тіршіліктің тұтқасын ұстап келе жатқан адамзат өзінің ұзақ ғұмырында қаншама «қой үстіне бозторғай жұмыртқалайтын заманды» аңсағанымен, жарқын болашаққа үздіктірген үмітінің көкжиегі алдарқатып, сағымы мен буал-дыр нарына сіңіп кете беріпті. Оның ұзына алқар кедір-бұдыр жолында көздің қанды жасына суарылған шоңайналар шашылып жатыр бей-берекет. Шыр етіп дүниеге келіп ат жалын тартып мінгендер ішінде қадамына гүл біткендер тым-тым аз, некен-саяқ екен. Жалпы, ежелден өркениетті ел қатарына қосылу оңай болған емес. Оның өсуі мен ешуі, шарықтауы ман құлдырауы, гүлденуі мен күйреуі, қалыптасу.ы мен ыдырауы қатар жүрді. Беріне қатал сарапшы тарих ешкімге ешқашан ойыншық болған емес.

Қолданылған әдебиеттер

Пайдаланылған әдебиеттер 
 
1. Мехмет Соймен. Ислам дінінің негіздері. – Анкара, 1999 ж.  
2. Мұхаммед пайғамбарымыздың хадистері. – Алматы  
«Жазушы»- 1993.  
3. Шәкәрім Құдайбердіұлы. Үш анық. – Алматы, «Қазақстан» және  
«Ғақлия» ғылыми әдеби орталағы -1991. 
4. Дәуіт ұлы Сәрсенбі «Диуани Хикмет » хакында. Алматы : 1998.  
5. Өсерұлы Нұралы . мұсылмандық қағидалары . Алматы  
«Өнер», 1994.  
6. Халифа Алтай Ғақып ұлы. Ғибадатул –ислам Алматы :  
«Берен», 1994 .  
7. Бабырнама. 1523—25 ж.

Дисциплина: Тарихи тұлғалар 

Мазмұны. 
Кіріспе..................................................................... 
...................................3 
І Тарау Бабыр құдіреті. 
1.1 ... ... ... ... ... ішкі және ... ... ... ... әулеті XVI – XIХ ғасырларда Үндістанды билеген ... ... ...әд – Дин ... ... ... әулетінен шыққан әкесі 
Омар Шейх (1456-95) Әмір Темірге Туажат, анасы Құтлұқ Нигар ханым ... ... ... ... ... ... ... қызы Бабыр Ферғананың әмірі 
болды. Қ.Жалайри Мұхаммед Хайдар ... ... ... ... - ... моңғолдармен шатастыруға болмайды, олар мұсылман дініндегі 
түркі тілдес тайпалар десе, профессор В.В. Григорьев моғол – Четені ... ... ... деп ... ... ...тікелей қатысы бар ақын Хасан Әли Жалайри мен 
Бабырдың ... ... ... ... ... әкімшілік жүргізгендігі 
айтылады. Олар жалғыз ... ... ... ... ... сарбаздары Бабыр жасағында сап түзеді. “Жылан жылы – жылыс, 
жылқы жылы – ұрыс болды, қой жылы ... ... ... ... ... Ұзақ ... ... соғыстар нәтижесі. Үндістанда Ұлы Моғол 
мемлекетінің салтанат құруымен аяқталды. 1504 ж. ... ... ... ... ... ... Ферғананы тартып алды. Ол өзіне берілген 
жауынгерлермен оңтүстікке жылжып Кабулды иеленді. 1512 ж. ... ... ... ... Бірақ келесі жылы жеңіліп, кейін қайтты. Содан 
кейін ... ... ... мен ... ... ... жерін 
жаулауға кірісті. Ол кезде Үндістан бытыраңқы ел еді. 
Оның солтүстік аймақтарында мұсылмандар ... ... ... ... Өзара қырқыстағы билеушілер Бабырға сүйенбек болып, оны көмекке 
шақырды. Бабыр қолы 1526 ж. Панипат жазығына Ибраһим ІІ -ні, 1527 ... ... ... Лахор, Дели, агро жерлеріне ие болды. Сөйтіп, 
Бабыр және оның ұрпақтары Ауғанстанның тең жартысын, Үндістанның ... ... ... ірі ... ... ... ...және Еуропада Ұлы Моғолдар деген атпен аталды. Моғол әулеті 
билеген кезде Үндістан ... ... ... орта ғасыр шаң-тозаңынан аршып, тазартып, осы бір замандардың 
заманында бір ... ұлы ... ... ... жақындатып тұрған қай 
құдірет. Ол кешегі, қазіргі және келешек ұрпақтарға ... ... ... ... пен уақыт мұнарында талай жақсылар мен жайсандар 
ұмытылып кетіп ... ы аз ба? ... ... ... ... ... айтуға ауыз 
бармайды. Мемелекет қайраткері қолбасы. Бәрінен де ... оның ... мен ... ... ... тарта береді . Ал басқасына тарих 
таразы. Жер бетіндегі жұмыр басты ... не ... ... ... ... бақ па? ... хан бол, ... қара бол бір уыс топырақ бұйырғанша 
алқын –жұлқын арпалысып, жағаласып туа бітті ... ... ... ... тар жол ... ... солайма? 
Бүгінге дейін біз білетін он –сегіз ғалам астындағы тіршіліктің 
тұтқасын ұстап келе жатқан ... ... ұзақ ... ... «қой 
үстіне бозторғай жұмыртқалайтын заманды» аңсағанымен, жарқын болашаққа 
үздіктірген үмітінің көкжиегі алдарқатып, ... мен ... ... ... ... Оның ... ... кедір-бұдыр жолында көздің қанды жасына 
суарылған шоңайналар шашылып жатыр ... Шыр етіп ... ... ... тартып мінгендер ішінде қадамына гүл біткендер тым-тым аз, некен-саяқ 
екен. Жалпы, ежелден өркениетті ел қатарына ... оңай ... ... ... мен ешуі, шарықтауы ман құлдырауы, гүлденуі мен ... ... ... ... ... ... қатал сарапшы тарих ешкімге ешқашан ойыншық 
болған емес. 
1.1 Бабырдың Үндістанда ... ... ... бір гүлі ... ... ... пен ... тізгінін қатар 
ұстаған Ба6ыр отпен ойнанағандай онымен ойнауға ... ... ... Бүкіл Шығыс пен Батысты тітіркентіп, даңғаза дүниені дүрліктіріп, 
аяғынан тік ... ... ... ... ... ... ... тек ел басқарудың қулығы мен сұмдығын үйреніп, ... ... ... бас ...тақ пен ... ... сәулесін тәрк 
етіп, өмірдің қатар-қатпар қабаттарына үңіліп, әлеуметтік құбылыстарды 
жүрегінен өткізіп, ... пен ... ... қатар кешті. Бұл күрделі көңіл 
күйін өлеңіне өзек етіп, өмірбаянынан өрнек төкті. Бағзы заманнан ... ... ... жалғамның бейопа екенін терең зерделеп ұқты. Рас, ол 
ешнәрседен кенде болған жоқ. Сонда да... ... әмір ... ... Заһир ад-дин Мухаммед Бабыр ... ...... ... есейді. Шешесі Шағатай әулетрнек шыққан Жүніс ... қызы еді. ... арғы тегі ... ... руынан. Ертеде мысық 
тұқымдастарға жататын қара ... ... деп ... Бәлкім, болашақ 
падишаһтың есімі содан шығуы ықтимал. Ол сатқындық пен сайқалдық, алдау- 
арбау мен ... тола ... ... ... ... төңірегіндегі 
табиғатпеп тел өсігп, тіршілік иірімдерін ... ... Оның ... деген сүйіспеншілігі ала-бөтен. 
«Бұнда, жабайы құстар жыртылып-айырылады, қырғауылдары керемет күйлі 
келеді, төрт кісі баппен пісірілген қырғауылды жәукемдегенде ... ... ... тұрғындары — түгел түріктер, шаһарда да, базарда да ... жан жоқ. ... ... сөзі оның әдеби тіліне ұқсас, Мір Әлішер 
Науайы Гератта өсіп, тәрбиеленсе де шығармасын осы тілде жазған. 
Әндіжан ... ... ... деп ... ол ... ... ... Жер бетінде Самарқаңдай ғажап қала аз. ... 99 ... 56 ... ... 40... 40 ... ... жатыр. Самарқан уәлаяттың бас қаласы, ал ... ... деп ... ... ... ... қолының күшімен де, 
найзаның ... де. ... ала ... ... сондықтан оны «Құдай 
сақтаған (қала)» дейді... Самарқанды Ескендір салдырды; моңғол мен түрік 
халықтары (оны) ... деп ... ... бек ... ... етті; Темірбекке дейін ешқандай ұлы әмірші ... ... ... Мен... ішкі ... үстінен өлшеуге жарлық 
беріп едім - ол он мың алты жүз ... ... ... ... ... - суниеттер, тым тақуа таза діңдар адамдар». 
Бұл Бабырдың ... ... ... ... ... өзі бауыр басып, жаңа империяның ... ... ... ... демі таусылғанша айықпайтын сағыныш дертіне айналды. Інжу-маржаннан 
тізген әдемі әуіз, бұлбұл бақ пен аққу арулар арасында ... та, ол ... ... ... ... ... жарық жұлдыздарға көзін сатып 
қарады. Әринө, ол ұлы ... ... ... ... ... ... ... жан қолында сонша құдірет бола ... ... ... ... ... ғұмыр кешті. Мұрнына сары әңгелектің иісі, 
таңдайына уылжыған миуаның дәмі ... ... ... ... боз ... ... ... ұлы дала мөн тау ... ... ... келгенде, Ақсақ Темірдің қанкешу мен өліктердің ... ұлы ... ... ... сырт күштер мен ел-жұрт әл- 
ахуалының титықтауының әсерінен әлсіреп, сетіней бастаған болатын. ... ... ... ... деп ол ... күш салып, қаншама есіл 
еңбегі зая кетті. Бірақ бәрі зердесінде еді. Ол өз ... ... ... ... ... Омар Шейх — А. Н.) Әбу Саид ...... сегіз жүз 
алпысыншы (жылы) Самарқаңда туған төртінші ұлы еді, ол Сұлтан ... ... ... ... және ... ...мырзадан кіші болатын. Сұлтан Әбу 
Саид ... ... ... мырзаның Сұлтан Мұхаммед мырза Миран Шах 
мырзаның, ал Миран Шах мырза Әмір ... ... ұлы еді, Омар ... ... ... кіші және Шахрух мырзадан... ... ... ... Омар Шейх ... ... Кабулды беріп, Бабаи-Кабулиды оның 
тәрбиешісі етіп сонда жіберді. 
Тағы ... ... Арыс ... ... ол ... ... ... қайтқан өзбектермен шайқасып қалады. Арыстан мұз үстімен 
өтіп Омар Шейх мырза ... ... ... ... ... мен мал- 
жанды босатып, 6ір бұрауын да алмай (бұрынғы) иелеріне түгел қайтарып 
берді... 
Мырзадан үш ұл мен бес қыз ... ... ... ең ... ... ад-дин Мұхаммед Бабырмын. Менің анам Құттық Нигар ... еді. ... ұлы ... екі жас кіші ... ... оның ... ... Сұлтан есімді 
моңғол түменбектерінің тұқымы, тағы бір ұлы Әндіжанның Үміт ... ... ... төрт жас кіші ... ...бұлардың барлығы арқалай өмір сахнасына шықты. 
Кемеліне келген Бабырдың қаламынан туған “Бабырнама» заманының ... ... ... ғана емес, ол тарихи әдебиетті қалыптастыруға зор ... ... ... ... ... ел мен жер ... ұрпақтарға 
ғажайып рухани қызмет көрсетеді. Оның беттерінен орасан ұлы сүрең оқиғалар 
көрініс тауып, алағай да бұлағай замандағы сұлтандар мен ... ... ... жылы ... арғы ... ... ...келген Шейбан хан 
Әңдіжанды шауып алғаңда, Бабыр 21 жаста болатын. Ол оң-солын әлі ... ... ... ... ... ... ...имандай сенген 
нағашылары да қол ұшын беруге дәрменсіз болып шықты. 
«Ташкентте болған уақытта көп жапа шегіп, итқорлықты ... ... бір ... жер ... жоқ, оны ... ... үміт ...көбісі тарап кетіп, қалғандары арып-ашып, маған ілесуге 
жарамады деп шағынды ол ақ қағазға. ... бұл ... ... ... ... едім ... жұрт ... масқара боп итшілеп 
өмір сүргенше, құлақ естіп көз көрмейтін басым ауған ауған жаққа ... ... ... шығар деп ойлаймын. 
Қуғында жүрсе де әлі өз патшалығынан дәмесі бар еді. Келген ... жіті ... ... ... ... өлім ... да естен шығарған жоқ. 
Бабыр сол кездегі ... ... тағы да ... беріп кетеді: «Хаттар үзбей 
келіп тұрды. Бұл кезде мен кенет сырқаттанып еңді сауыға ... ... бері ... ... ... ... Бұл жолы қатты құлағаным 
сонша төрт күн бойы тілден қалып, аузыма мақтамен су тамызып отырыпты. 
Қасымда қалған үлкенді-кішілі ... мен ... ... ... үзіп, 
әрқайсысы бас-басымен болып кетіпті. Сол ... ... ... ... Ұзын ... елші ... келген жаушыны маған көрсетіп, миын 
қатырып, қайтарып жіберіпті. ... ... ... ... ... ... ... тілім күрмеліп, тағы бірнеше күннен кейін мүлдем 
құлан - таза ... ... 2 ... мемлекетінің ішкі және сыртқы саясаты. 
Әке жағынан Сұлтан Ахмет мырза Самарқанды», шеше жағынан Хан Сұлтан 
Махмуд ... және Әбу ... ... ... мен ... ... ... да, осы 
кезден бастап оның беймаз өмірі басталды. Сөйтіп, кіндік кескен жерінен 
лажсыз айырылған ... ... ... Бабыр Сұлтан Құсайынның әскербасы 
Зүнүн Арғынның баласы Мұқым Арғынды тағынан тайдырып (1505— 1506 ... ... мен ... билік орнатты. 
Бүның бәрі Жолшының неменесі Мұхаммед Шейбан ханның (1451—1510 жж.) 
Самарқанды (1501 ж), ... мен ... (1504 ж), ... (1507 ... ... туған зобалаң болатын. Бірнеше жойқын шабуылмен Шейбанилар 
Темір әулетін түгелімен Мәуренахырдан қуып шықты. Бұл ... 1510 ... ... ... ... ... Парсы шаһы Исмаил Мұхаммед 
Шейбанды қолға түсіріп, бас ... ... ... кесе ... ... ... ... сәл тынышталғаннан кейін де тыйылған жоқ. Отанынан 
еріксіз аласталған Бабьгр 1505—1515 жылдарда ... ... ... ... бұл ... ... ... жеме-жемге келгенде Дешті 
Қыпшақ тайпаларының тегеуріне шыдамай, шалғай Шығыста ... ... ... ... ... ... ... төрт бұрышындағы жер жаһанға атағы дүрілдеп шыққан 
Тұран тағдырына бұл оқиғалар үлкен зиянын тигізді. ... ... ... ... мен ... оталып, өртеніп, тып-типыл етіліп құрып кетіп 
қана қойған жоқ. Түбі бір туыс ... ... сына ... ... ... түсті. Көршілес ел, туған мен туыс, ағайын мен ағайын 
қырқысты. Бұл Тұран топырағына Шығыстан ... ... ... қосқан алапат 
шапқыншылықпен ере келген індет. Әуелі жер мен ... ... ... ... ... Шыңғыс ұрпағы қырғи-қабақ жауласты, Темір тұқымы 
да одан қалыспай, өзара жағаласты, ... ең ... екі ... ... ... ... ... Оның қатерлі салдары арада қанша 
уақыт өткенмен қазірде де ішінара баиқалып ... ... ... еңді- 
енді егемен болып тауелсіздік алғаңда, бірігіп, ұжымдасып ... ... ... орнына ру-ру, жүз-жүз болып бөлінуге дайын тұратынымыз ... ... ... қызылкөз пәле.? 
Шынында да бағамдасақ, Орта ғасырдағы ... ... ... өз ... оның үстіне орыс оқымыстылары әбден шатастырып, 
өңін ... ... ... ... аз емес ... өз өсиет 
«Түзігінде» азар да безер болып ... ... ... ... ... қай және ... тайпапар кіреді? Бул жағы қасақана... Ал көп ... бұл ... ... ... ... келгенін 
дәлелдейді. Немесе Ақ орда мен Көк орданың денін күштілердің кейбір ... ... ... ... ... мен Кіші жүз руларының түзетін 
бесенеден белгілі жайт. Ендеше өзбектер мен ... қай ... ... не ... болды? Міне осы жағы терең зерттеулерді керек етеді. Қолға 
қалам алып, архив ... ... ... ... де ... аса ... сияқты. Тағы бір айта кететіін жәйт, 1990 жылы ... ...... ... Б.Қожабеков) бұл ұғымға кең тоқталып, 
астарлы ... ... ... ... күндер, қазақ болу тіркестерін 
түсінбестіктен шапқыншылық, жортуыл деп көпе көрінеу атүсті аударып кете 
берген ... ... ... ... әрі ... қайратткерлерінің бірі Джавахарлал 
Неру «Бүкіләлемдік тарихқа көзқарас» атты ... ... «Бұл ... ... ұста және ... болса, басқа мағынада мүлде сәби, 
ғажайып адамдар. Араға бірнеше ... ... сол ... ... ... - деп ... бірі біздің елді жаулап алды. Бұл ...оның ... ... хан ... ... ... жаулал алып, ол ол - 
салқын самал гүлзарлар, ... мен ... ... терістік туралы 
күрсініп жүрді. Ол сүйкімді кісі еді; ... ... ... ... оны ... ... та, тартымды тұлға да етіп көрсетеді. 
...Оларда білімге деген құштарлық болды және олар ... ... ... ... ... ... қарсы алды; бәлкім, ол ешбір 
шақырусыз-ақ келетін еді. Бабыр 1526 жылы Дели жаныңдағы ... ... ... ... империясын, жеңіп алды» деп жазды. 
Адамзаттың өткені мен бүгінін таразылап, тарихтан көп тәлім түйген 
Керу өткен ... тек қана қара күйе ... ... Ол ... болып 
кеткен оқиғаларға қара қылды қақ жарғандай әділқазылық ... ... оқыс және ... шығандап, бүкіл әлемді қайран қалдырған бұл 
таңғажайып адамдар кімдер? Скифтер мен гүндер, ... мен ... ... ... ... шығып, тарихта айрықша маңыз атқарып үлгерді. 
...Оларды тоқтататын ешқіандай күш табылған жоқ. ... жәй ... ... ... Бұл ... ... ... қандай таңғалыс 
әкелетінін ойлау оңай. Бұл зілзалаға уқсас ... ... ... ... дегенмен қүдіретті патша Исмаил Рака-Сангам мен 100 000 ... ... ... ... ... соң дұшпандарын тырп еткізбей, Бабыр көңілін 
бір демдеді. Пенджаб пен Лахор ... ... Енді ол өзі ... ... ... мемлекетінің (1526—1866 жж.) қуатын арттырып, орталықтандыруды 
күшейтті, ел басқару ... ... ... ... ... ... ... халықтан алынатын алым салықтың көпшілігін жойып, бір ізге салды. 
1521 жылы тұңғышы Құмайынға ... ... ... бес ... ... атты ... ... көптеген көзқарасы көрініс тапты. Онда 
әмірзада қазынаны ... ... ел ... ... қозғайды. Оның 
пәрменімен жер-жерде пітір, зекет пен ұшыр ... ... өзі ... қызық көрінеді. 
Мәселен, 200 қойға дейін екі бас, 400 қойдан — төрт, 30 сиырдан — бірг 
26 ... — бір, 40 ... — бір бас, ... бір ... ... алынатын. 
Мемлекет есебіне тату көрші елдерден келген саудагерлер күллі табысының 
жиырмадан бір ... ... ... ... ... ... ... 1822 ж қазақтарға патша құзырына 
он бес малдан бір бас алым төлеп тұруға міндет артты. Жол ... ... мен лау беру ... ... тыс. Қара... бұдан артық езіп-жаншу 
мен қанаудың түрі бар ма? ... шаһ ... ішкі және ... ... да айрықша тоқталуды қажет етеді. Қолы қалт ... ... ... ... ... музыка туралы ой-толғамдарын білдіреді. 
Темір және оның әулетінің маңайыңда ақындар сәулеткерлер, суретшілер 
мен әуенгерлерді жинап, мәдениеттің өркендеп, дамып ... ... ... ... дәстүрі баршаға аян. Сол тамаша мектептен өткен Бабыр да 
мұндай ... ... ... ... ... ... ... мырзаның заманы —ғажайып заман. Оның кезінде Хорасан, 
әсіресе оның ішінде Герат қаласы ... мен ... ... ... деп суреттейді Бабыр өз айналасына. 
1.3 Моғол ... Ұлы ... ... ... ... Шығыс миниатюра мектебі 
өркендеді. Оның ерекше гүлденіп дамуы Құмайын, Акбар сұлтандар кезеңіне 
(1530-1605) сәйкес келеді. Моғол ... ... ... Үнді кескіндемесі 
мен Көне мұсылман бейнелеу өнерінен бастау алады. Моғол ... ... ... оның ... ... ... Мир Саид Али мен Шираздық Абд 
ас – самадтың есімдерімен тығыз ... ... ... жұмыс 
істеген елу суретші “Әмір Хамза” поэмасына мың төрт жүз ... ... ... шығармалардың ең көрнектісі “Бабырнама” (ХVІ ғ.) болды. 
Жахангир мен Жахан шах ... ... ... өркендеп, биікке 
көтерілді. Ол Иран мен Үндістанның басқа миниатюра мектептеріне ... ... ... және ... ... ...бейнелеуімен 
ерекшеленеді. ХVІ ғасырдың аяғы мен ХVІІ ғасырдың ... ... ... ... ... ... мінез – құлқы мен психологиясын ... ... ... мен ... ... ... тұлғаларды 
(мысалы “Бабырнама”, “Хамза”, “Акбарнама”, “Шаһжахан нама” т.б. ). ХVІІ 
ғасырдың екінші ширегінде ... жанр (жан – ... ... ... ... өркендеді. 
Ал ХVІІІ ғасырда шынайылықтың ауылы алыстап, жасандылық белең алды. 
Моғол мектебі ... даму ... ... мен ... елдерінің безендіру 
өнеріне ықпалын тигізеді. 
Қорытынды. 
Тағы да ол өлең еркі туралы көптеген ескертпелер жасауға лайық «Өлең 
өлшемі» деген ... ... ол 24 ру - ... ... ... ... мүлт ... басқа да құйылмдарда да ол қате жіберді. ...ден ... ... бұл белгілі болып тұр. 
Қызы Гүлбаданның куәландырғанындай, сағынышынан сарытап болып жүрген 
бабыр ... жеті ... ... ... ... кітапханасында көз жұмды. 
Бүкіл саналы ғұмырын ат үстінде, шаңды жорықтарда өткізген жаугер ... ... ... асыл ...ортасында дүние салуының өзі ғибрат. 
Ол Кабулдағы Шердарваза тауыньң етегіндегі «Бабыр бағында» ... ... ... Бабырдың елдер мен елдердің, мәдениет пен 
мәдениеттердің жақындасуына сіңірген еңбегі орасан. Егер ол- ... ұлы ... ... ... мен әдебиетінің ұрығын шашса, сол арқылы 
ежелгі Тұран топырағына үнді жұрты ... ... ... ... Соңдықтан оны жер шарының түкпір-түкпірінде жатырқамай бауырыңдай 
тәлім алады. 
«Иңдиядағы Моғол империясының іргетасын қалаған атақты ... ... ... әдебиет данышпаны,— деп жазды үңді оқымыстысы Жүсіп. — ... ... жане ... ... зор ... ... айтқандай, араға жылдар мен ғасырлар салып, оның жасампаз жырлары 
туған топырағы үстінде ... ... ... ... ... ... бара 
жатыр. 
Пайдаланылған әдебиеттер 
1. Мехмет Соймен. Ислам дінінің негіздері. – ... 1999 ... ... ... ... – Алматы 
«Жазушы»- 1993. 
3. Шәкәрім Құдайбердіұлы. Үш анық. – Алматы, «Қазақстан» және 
«Ғақлия» ғылыми әдеби орталағы -1991. 
4. Дәуіт ұлы Сәрсенбі «Диуани ... » ... ... : ... ... ... . мұсылмандық қағидалары . Алматы 
«Өнер», 1994. 
6. Халифа ... ... ұлы. ... ... ... ... 1994 . 
7. ... 1523—25 ж. 
Сілтемелер тізімі 
1. Тарихи Рашиди, л, ... ... ад – дин Али ... ... – ... л, ... ... ат – таварих -и Му' ини, л, 248 ... ...... л, 226, 23 ... ... В.В. ... турецко – Монгольских народов – Соч. 
М., 1968 т. 5. с. 212 
6. Рашид ад – дин ... ... ... ат – ... Абд ар – ... ... Матла' ас – са' дайн ва Маджма' 
албахрайн. т.2., с 196 -197. 
8. “Зафар – наме”, 22, 24 бет.