Тауар өткізуді жоспарлау

    Астықтың  белгілі көлеміне кім ие, соның  қолында экономикалық жағдайға сай  бағамен сатуға болатын тауар  болады, егер сол жерде астық өнімдерінің  биржасы болса, әр минут сайын  немесе әр апта сайын сатып жіберуге болар еді, ондай тауарларды саудагерлер "қолма қол ақша" деп атаған. Бұның себебі — осы игілікті қажет ететін адамдардың молдығы, тауардың өту қабілепілігінің жоғарылығы, рыноктағы ұйымдастыру қызметінің жоғарылығы жөне белсенді алыпсатарлық.

    Егер  шаруашылық өмірдің құбылысына көз  тастап, біз жекелеген тауарлардың өтуге деген әр түрлі қабілетін көрсек, онда бізге осы әр түрлілікті бір немесе бірнеше айтылған себептерге әкелуге болар еді.

    Астықтың  белгілі көлеміне кім ие болса, соның  қолында экономикалық жағдайға сай  бағамен сатуға болатын тауар  болады, егер сол жерде астық өнімдерінің баршасы болса әр минут сайын немесе апта сайын сатып жіберуге болар еді, ондай шаруаларды саудагерлер "қолма-қол ақша" деп атаған. Мұның себебі — осы игілікті қажет ететін адамдардың көптігі, тауардың өту қабілетінің жоғарылығы, рыноктағы ұйымдастыру қызметінің жоғарылығы және белсенді алыпсатарлық.

    Қоймадағы шикізаттың көп жағдайда өтімі төмендеу болады. Бұл тауардың өту қабілеттілігінің шекарасы тар, рыноктардың ұйымдастырылуы нашар болады жөне кеңістіктік және уақыт жағынан олар көбіне бір-бірінен алшақ болады, астыққа қарағанда алыпсатарлық әлсіздеу болады. Астық иесінің рыноктың бағасынан бағаны сәл төмендетіп, бәрін сатып жіберуіне мүмкіндігі бар, ал шикізатпен олай істеу мүмкіндігі төмен; бұл жерде шикізаттың иесі бәрін сатып жіберуіне болады, бірақ бағадан көп жоғалтады, ол бір кезде тауарын мүлдем сата алмай қалуы мүмкін, біраз уақыт бойы күтуіне тура келеді./7, 12 б./ 
 
 
 
 
 
 
 

ҚОРЫТЫНДЫ 

     Берілген  курстық жұмыстың І – тарауында  мынадай мәселелер қаралды: Тауар  биржасының мәні, қажеттілігі, беталысы және түрлері тұтыну құны арқылы көрінеді. Мысалы, өндіруші қоғамға бір қажетсіз тауарды шығарса, ол сатылмайды, оны ақшаға айналдыра алмайды. Өйткені ол тұтыну құны тұрғысынан қоғамдық қажетті де, оның мүшелерінің қажетін де қанағаттандыра алмағаны. Егер тауар жеке қажеттілікті қанағаттандырса, ол тез арада өтіп кетеді, ақшаға айналады. Міне, тауар мен ақша арасындағы әрі бірлік, әрі қарама-қарсылық осылай түсіндіріледі. Қазіргі рынок қатынасында бұл заңдылықты қатаң ескерген жөн.

      Тауар өндірісінің екінші алғы шарты тауар  өндірушінің жеке меншігі болуы. Басқа сөзбен айтқанда, тауар өндіруші өз мүлкін еркін сатуға, басқа жерге  апарып өткізуіне ерікті болуы қажет. Меншік қатынасы негізінен бірнеше  тарихи сатылардан өтті. Алғашқы адамзат қоғамына белгілі қауымдық, тайпалық меншік болды. Бұл меншіктің пайда болуы алғашқы қауымдағы адамдардың табиғаттың дүлей күштеріне тәуелді болуынан, күн көрудің ауыртпалығынан туған қажеттілік. қоғамдық қауымның меншігі өндіргіш күштердің нашар дамуының салдары.

      Тауардың  иегері — шаруашылық жүргізуші субъект, өзінің айырбастау деген райынан  қайтатын болса немесе тауар, оны  алдағы айырбасқа емес, тұтынуға арнаса, онда игілік тауар болудан қалады.

      Тауардың  сипаты игіліктің қасиетін құрамайды, тек шаруашылық жүргізуші субъектіге ауысу қатынасымен ерекшеленеді. Белгілі бір игіліктер олардың иегерлерімен басқа шаруашылық жүргізушілердің игіліктеріне айырбастау үшін арналады. Бір уақыт аралығыңца бір қолдан екінші қолға өту кезінде, бірінші иегерінен соңғысына ауысқанда біз оларды тауар деп атаймыз, ал игілік өзінің экономикалық мақсатына жетіп, тұтынушының қолына тигенде, олар тауар болудан кетіп, тұтыну игіліктері ретінде болып қалады. Мұндай жағдай алтынмен, күміспен болмайды, әсіресе өңдеген түрінде.

      Ал, ІІ - тарауында: Тауарлардың өткізілу қабілеттілігі көлемдік тұрғыдан әлі  жабылмаған қажеттіліктердің мөлшерімен және экономикалық айырбас операциялары үшін негізі бар көлеммен шектеулі. Бір тұлғаның тауарға деген қажетгілігі  соншалықты үлкен болғанмен, оның шекарасы болады, оның сыртында белгілі бір уақыт аралығыңда тұлға тағы да тауар алады деп санауға болмайды, тіпті осы шекараның ішінде тұлға айырбасқа экономикалық негізі бар тауарлардың көлемін айырбас жолымен алуға дайындығын бідціреді.

      Керісінше, жоғарыда көрсетілген тұлғаның қолындағы киімдерге, төсек жаймаларына, дайын тамаққа біз күдікпен қарар едік; бұл заттар өткізуге деген қабілетін жоғалтуға жақын қалар еді, ең кем дегенде құнсызданар еді. Бұл сияқты тауарлардың тиісті өндірушілердің немесе белгілі саудагерлердің қолында өткізу қабілеті өте жоғары болар еді немесе егер бұл тауарлар қолданыста болды немесе кір қолдар ұстады деген күдік туса, онда оның өткізу қабілеті төмендей бастаған болар еді, сондықтан олар экономикалық айырбаста қолдан қолға өтуге жарамайды. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

      ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 

1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған 6 наурыз 2009 жылғы «Дағдарыстан – жаңару мен дамуға» атты Жолдауы
2. Сахариев С.С «Әлем экономикасы», Алматы – 2003 ж.
3. Шеденов Ө.Қ. «Жалпы  экономикалық теория», Алматы – 2002 ж.

    «Экономикалық саясат»,

4. Ахметов Менеджмент негіздері, 2005
5. Экономика // Әлемдік классика – Алматы – 2005
6. Осипова Г.М. Экономикалық теория негіздері// Алматы 2007
7. Шеденов В.Қ. Жалпы экономикалық теория// Алматы – 2006
8. Ахметов К.Г. Основы менеджмента – Уральск, 2003
9. Абдрешев А.А. Производственный менеджмент, Астана - 2004
10. Макконел К.Р. , Брю С.Л. «Экономикс», М., 2002
11. Әубәкіров   «Экономикалық теория», Алматы – 2002
12. Веснин В.Р. Маркетинг, М., 2004
13. Маркетинг негіздері//Алматы-2007