Бағдарламалау тілдері

Бүркеншік аттар  мен жұмыс үшін бүркеншік ат менеджері  қолданылады. Оны DD ортасында Tools\Alias Manager командасымен шақыруға болады. Оның көмегімен  бүркеншік атты құрып және жоюға  болады. Бүркеншік аты еңгізіледі немесе Database alias терезесінің тізімінен  таңдалады. Сондай-ақ бүркеншік ат параметрлерін  драйвер типін және МБ-на жолды (Path терезесінің өрісі) өзгертуге болады. Жолды қолмен еңгізуге болады немесе каталогты қарау терезесіне (Browse батырмасын басқаннан кейін) таңдауға болады.

МБ бүркеншік  атын құру үшін Database парағының сол  жақ бөлігін таңдау қажет. Содан  кейін Object\New командасымен орындалу қажет. Драйвер типін таңдау үшін New Database Alias диалогтық терезесі пайда болады.

Локалды кестелер үшін Standard типін таңдайды. ОК-ды басу керек. Бүркеншік ат параметрін келтіретін терезе пайда болады. Standard парағында бұркеншік аттарының тізімінде STANDARD1 түрінде жаңа бүркеншік аты пайда болады. Оны бізге қажетке өзгертуге болады, мысалы, STUD8. Definition парағында бүркеншік параметрінің тізімі пайда болады:

• оның типі (STANDARD);
• драйвер типі (кесте форматы = Paradox);
• ENABLE BCD – есептеу дәлдігін жоғарлату үшін сандарды BCD форматына ауыстыру қажеттілігі;
• PATH – МБ каталогының жолы.

Бүркеншік ат парметрлерін өзгертуге болады (мысалы, аты мен жолын). PATH параметрін қолмен еңгізуге немесе Select Directory (каталог  таңдау) терезесінің көмегімен таңдауға болады. Бұл терезені PATH параметрі  өрісінде екі рет шертумен немесе жол соңындағы PATH мәні орналасқан көп  нүктені шерту арқылы шақыруға болады. Көпнүкте РАТН параметрімен жолды таңдау кезінде шығады. ОК батырмасын басқаннан  кейін жол автоматты түрде  РАТН мәні ретінде енгізіледі.

2. Мәліметтер базаларын жасау технологиясы

 

Ақпараттық  жүйені жасау процесі

Delphi ортасында  ақпараттық жүйе құру үшін  МБ құрып және оны қоладну  үшін қосымша құру қажет. МБ  құру үшін оның жүйесін құру  қажет. Жай МБ үшін өріс құрамы  мен оның кестелер бойынша  орналасуы ақпараттық жүйені  құрушымен жүргізіледі.

Мәліметтер  базаларының кестелерінің құрылымын  құру

Кесте мен  оның жазбаларының құрлымын құру үшін Database Desktop бағдарламасын қолдануға  болады. Ол кесте құруға, олардың  құрылымын өзгертуге және оның жазбаларын редакторлеуге мүмкіндік береді. Кесте құрылымын басқару әрекетін бағдарламалық тұрғыда да жасауға  болады.

Онда кесте  форматын беруге болады. Үнсіздік байынша Paradox форматы ұсынылады. ОК батырмасын басқанан кейін Create Paradox-Table тақырыбымен  терезе пайда болады.

Міндетті  болып тек бірінші әрекет –  жазба өрістерін сипаттау табылады. Егер бұрын құрылған құрылымымен  жаңа кесте құру керек болса, оны  бұрын кестеден көшіріп алуға  болады. Ол үшін оның форматын таңдап, Create Paradox7 Table терезесі пайда болғаннан  кейін, Borrow батырмасын басу қажет. Select Borrow Table терезесі пайда болады.

Кесте жазбасының құрылымын құру

Кесте жазбасының құрылымы ‘Field Roster’ (өріс тізімі) тақырыбымен  кесте түрінде Create Paradox Table терезесінде (1.9-сурет) құрылады. Оның әрбір өрісінде кесте жазбасының бір өрісі туралы ақпараттар берілген. Кесте бағаналарының қолданысы:

1. Жазба элементі нөмірі – автоматты түрде қойылады;
2. Field Name – жазба элементі аты – идентификатор;
3. Туре – жазба элементі типінің аты; элемент типін қол жеткізілетін типтер тізімінен таңдау; тізімді ‘пробел’ пернесін басу арқылы шақыруға болады; жазбаның негізгі типтер: alpha (жолдық), number (real), $ (money) (ақшалық), short (бүтін), long integer (ұзын бүтін)6 logical (логикалық), graphic(графикалық).
4. Size – жолдық мәліметтер үшін – символдардың max көлемі;
5. Кеу – негізгі кілт белгісі - жұлдызша түрінде; оны мысалға ‘пробел’ пернесімен қоюға болады.

Негізгі кілт жазбаның бірінші ‘Field Roster’ кестесінің элентінде болуы керек. Ол біркелкі болуы керек.

Құрылып жатырған кестенің келесі бетіне көшу ‘Ввод’ пернесі  басу арқлы жүреді.

Индекстерді беру

Кесте құрылымының  параметрлері параметр мәнін Table Properties тақырыбымен берілген тізімнен таңдау арқылы анықталады.

• Validity Checks – өріс мәнін еңгудің дұрыстығын тексеру;
• Table Lookup – өріс мәнін таңдау кестесі;
• Secondary Indexes – екілік (вторичные) индекстер;
• Referential Integrity – сұраудық бүтіндік;
• Password Security – паролдер;
• Table Language – кесте тілі (тілдік драйвер):

Кесте қасиеті  тізімінен қандай да бір параметрді таңдағаннан кейін, болашақ әрекеттер  үшін басқару элементтері (мысалы, батырмалар) п. б.

Индекстер жазбалардың  өсу немесе кему реті бойынша, бағаналар  мәнін сұрыптауға қолданылады. Индексті (Secondary Indexes – қасиеті – екіншілік  индекстер)  беру кезінде оның өрісінің құрамын, параметрлерін анықтап, оған ат беру қажет.

Fields терезесінің тізімінде кестенің жазбасының барлық өрісі шығады. Indexed fields тізіміне стрелка көмегімен құрылып жатырған индекс құрамына кіруі тиіс жазба өрісінің аттары көшіріледі. Тізімдер арасындағы көлденең стрелкалары бар батырмалар индекс құрамына өрісті қосуға не алып тастауға мүмкіндік береді.

Жазбалармен жұмыс кезінде индекстік өрістер  индекстік өрістер тізімінде  орналасу тәртібі боынша өңделеді. Бұл ретті өзгерту қажеттілігі  болса, вертикалды стрелка батырмасын (Change order:) қолдануға болады.

Жаңа индексті анықтап, ОК батырмасын басқаннан кейін (Save Index As – индексті сақтау) терезесі п. б.

ОК батырмасын басқаннан кейін құрылған индекс кестеге қосылады, оның аты құрылған индекстер тізімінде шығады.

Құрылған  индексті өзгертуге болады. Ол үшін индекс тізімінен индексті белгілеп Modify батырмасын басу керек. Әрі қарай  индексті өзгерту әрекеті құруға ұқсас.

Индексті  жою үшін индекс тізімінен индексті белгілеп Erase батырмасын басу қажет.

 

Кесте құрылымын  өзгерту

 

Ол үшін онымен қосымшалар жұмыс жасамауы керек  не оны ағымнан алып тастау керек (Active = False). Сосын Database Desktop ортасында Tools\Utilities\Restructure командасын орындау керек. Құрылымын  анықтау терезесі ашылады (1.11-сурет). Әрі қарайғы әрекеттер кестені құру кезіндегі әрекеттерге ұқсас.

Database Desktop көмегімен  бұрын құрылғанға ұқсас, бірақ  басқа атпен кесте құруға болады. Ол үшін бұрын құрылған кестені  ашу керек, содан кейін Save As  батырмасын басып, оған жаңа  ат беру қажет. Нәтижесінде  барлық қажет файлдармен жаңа  ат берілген кесте шығады. Ескі  кесте сақталады. Осындай әдіспен  бұрын құрылған кесте атын  өзгертуге болады.

Кесте құрылымын  қарау және өзгерту терезесін  басқа да әдіспен шақыруға болады. Ол үшін File\Open\Table командасымен қажет  кестені шақырамыз. Database Desktop басты  менюінде Table қосымша пункті п. б. Құрылған кесте құрылымын қарау үшін Table\Info Structure (Кесте\Құрылымды қарау) командасын қолдануға болады. Құрылымды қарау ағымдағы кестеге де мүмкін. Кестенің құрылымын өзгерту үшін Table\Restructure командасын орындаймыз.

 

Глоссарий

Типі	Сақтайтын мәні	Қажет байттар саны
Boolean	Логикалық мән	2
Byte	Екілік сан	1
Char	Бір символ	2
Date	Күні/уақыты туралы ақпарат	8
Integer	Бүтін сан	4
Long	Бүтін сан	8

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдіс	Сипаттама
procedure Arc (XI, Yl, Х2, Y2, ХЗ, Y3, Х4, Y4:Integer) ;	Элипс сегментін салады. Эллипс (X1.Y1)— (Х2, Y2) сипаттаушы тіктөртбұрышпен анықталады; оның өлшемі 2 –ден 32 767 нүктеге дейінгі аралықта жатуы керек. Сегменттің бастапқы нүктесі элипсс пен оның центрінен (ХЗ, Y3) нүктесі арқылы жүргізген сәуленің қиылысында жатады. Сегменттің соңғы нүктесі элипсс пен оның центрінен (Х4, Y4) нүктесі арқылы жүргізген сәуленің қиылысында жатады. Сегмент суреті сағат бағытына қарсы салынады.
procedure Chord (XI, Yl, X2, Y2, X3, Y3, X4, Y4: Integer) ;	Хорданы салады және онымен қиылған элипстің бөлігін бояйды. Эллипс, бастапқы және соңғы нүктелер Arc әдісіндегідей анықталады.
procedure Ellipse (XI, Yl, X2, Y2 : Integer);	(Х1, Y1) - (Х2, Y2) тіктөртбұрышпен сипатталған элипссті салады және бояйды.
procedure LineTo(X, Y: Integer) ;	ағымды нүктеден (X, Y)-ке дейін перо арқылы сызық жүргізеді
procedure MoveTo (X,Y: Integer);	Пероны ағымды орнынан ( PenPos қасиеті) (X, Y) нүктесіне қояды
procedure BrushCopy (const Dest: TRect; Bitmap: TBitmap; const Source: TRect; Color: TColor) ;	Арнайы көшірулерді орындайды Bitmap биттік картасындағы Source тіктөртбұрышы канвадағы Dest тіктөртбұрышына көшіріледі; осы кезде Color түсі ағымды кисттің түсіне алмастырылады (Brush. Color). Бұл әдістің көмегімен «мөлдір» картина салуға болады. Ол үшін фонға сәйкес кист түсін таңдап, содан кейін оған фондық немесе биттік картаның жиі кездесетін түсін алмастыру керек (Bitmap. TransparentColor).
procedure CopyRect (const Dest: TRect; Canvas: TCanvas; const Source: TRect ) ;	Canvas канвадағы Source тіктөртбұрышын объекттің өз аймағындағы Dest тіктөртбұрышына көшіреді.
procedure FillRect (const Rect: TRect);	Тіктөртбұрышты бояйды (ағымды кистпен)
procedure FrameRect (const Rect: TRect);	Тіктөртбұрыш контурын ағымды кист түсімен салады (толтырусыз).
procedure Draw(X, Y: Integer; Graphic: Tgraphic) ;	Graphic (нақтырақ, оны салу әдісін шақыру) графикалық объектін жоғары сол жақ бұрышы(X, Y) болатын аймаққа салуды жүзеге асырады
procedure StretchDraw (const Rect: TRect; Graphic: TGraphic) ;	Graphic объектін берілген Rect тіктөртбөрышына салады..Егер олардың өлшемдері сәйкес келмесе, Graphic масштабталады.
procedure FloodFill (X, Y: Integer; Color: TColor; FillStyle: Tf illStyle) ; TFillStyle = (fsSurface, fsBorder);	Ағымды кистпен аймақты бояйды. Процесс (X, Y) нүктесінен басталады.  Егер FillStyle режимі fsSurface-ке тең болса, онда ол  Color түсті басқа нүктелерге кездескенше жалғаса береді. fsBorder режимінде бояу кеісінше, Color түсті  шекке өткеннен кейін тоқтатылады.
procedure Pie (XI, Yl, X2, Y2, X3, Y3, X4, Y4: Integer);	(Х1, Y1) — (Х2, Y2) тіктөртбұрышымен сипатталатын эллипс секторын салады. Сектордың шектері эллипс ценірінен (ХЗ, Y3) және (Х4, Y4) нүктелері арқылы өтетін сәулелерде жатады.
procedure Polygon (const Points: array of TPoint);	Points нүктелерінің кординаттары массивін пайдалана отырып, көпбұрыш тұрғызады. Бұл кезде соңғы нүкте алғашқысымен бірігіп, ішкі аймақ боялады.
procedure Polyline (const Points: array of TPoint);	Points нүктелерінің кординаттары массивін пайдалана отырып сынық сызық түзеді
procedure PolyBezier (const Points: array of TPoint);	Points нүктелерінің кординаттары массивін пайдалана отырып Безье (кубтық сплайн) қисығын тұрғызады
procedure PolyBezierTo (const Points: array of TPoint);	Points нүктелерінің кординаттары массивін пайдалана отырып Безье (кубтық сплайн) қисығын тұрғызады. Ағымды нүкте бастапқы ретінде алынады.
procedure Rectangle (XI, Yl, X2, Y2: Integer);	Жоғары сол жақ бұрышы (Х1, Y1) және төменгі оң жақ бұрышы (Х2, Y2) орналасқан тіктөртбұрыш сызады.
procedure RoundRect (XI, Yl, X2, Y2, X3, Y3: Integer) ;	Бұрыштары дөңес тіктөртбұрыш сызады. Төбе координаттары Rectangle әдісіндегідей. Дөңестелу остерінің  өлшемі тігінен және көлдеңенінен ХЗ және Y3 болатындай эллипс сегменттері сияқты салынады.
function TextHeight (const Text: string): Integer;	Text жолының биіктігін пикселмен береді
function TextWidth (const Text: string): Integer;	Text жолының енін пикселмен береді
procedure TextOut (X, Y: Integer; const Text: string);	Text жолын шығарады. Жоғарғы сол жақ бұрыш канваның (X, Y) нүктесіне орналасады
procedure TextRect (Rect : TRect; X, Y: Integer; const Text: string);	Мәтінді қима арқылы шығарады. TextOut сияқты, Text жолы (X, Y) позициясына шығады; Rect тіктөртбұрышының шегінен тыс жатқан мәтін бөлігі қиылып, көрінбей тұрады.