Бағдарламалау тілдері

  Өзі көрініп тұрғандай Integer, Long, Short типтілер бүтін сан қабылдайды, олардың айырмашылығы түрлі интервалдары  және олардың алатын жады көлемі. Қосымша жасағанда түрлі типтер  жады көлемі үлкен рөл атқарады. Егер сіз ішкі жады көлемін  азайтқыңыз келсе, яғни қосымша  жұмысының тиімділігін артырғыңыз  келсе, онда аз жады көлемін  алатын айнымалы типін қолдану  қажет. Integer типті айнымалыда кез  келген Short типті мәнді (-32 768-ден 32 767-ге дейін) сақтауға болады, бірақ Integer типті айнымалыны Short типтіге қарағанда екі есе көп жады алады. Сәйкесінше Short типінде айнымалыны сақтап жадыны үнемдеуге болады.

Сонымен қатар қосымшаның тиімді жұмысы үшін оның орындалу жылдамдығыда маңызды. Short типі аз жады көлемін алғанмен ол Integer типті айнымалыдан жылдамдығы аз, Integer типі алдыңғыға қарағанда  аз уақыт ішінде есептейді, себебі бағдарламаны есептеу алдында Short типті айнымалы Integer типті дерекке айналу қажет.   

Айнымалыларды жариялау. Visual Basic бағдарламасында  айнымалыларды жариялау айқын және айқын емес болып бөлінеді.

Айқын жариялау айнымалы атын және типін  оны қолдану алдында көрсетуді  білдіреді. Ол Dim, Private, Static, Public операторлары көмегімен іске асырылады. Егер айнымалыны процедура ішінде хабарланған болса, онда ол тек сол процедура шегінде  қатынасуға болады. Бұндай айнымалыны локальды (жергілікті) деп атайды. Dim операторы көмегімен хабарланған  айнымалыны Dim операторынан тұратын  және сол аймақ шегіндегі бағдарламаның  кез келген жерінен қатынасуға болады. Айнымалы қатынасуын тереңдеу анықтау  үшін Private және Public операторлары қолданылады.

 

 

 

Дәріс №6

Диалог  терезелері. Процедуралар

1. Диалог терезелерінің пайдаланушымен байланысу мақсаты.
2. Процедуралар. Олардың түрлері.

 

1.Диалог терезесі дегеніміз  ақпаратты көрсетуге және еңгізуге  арналған интерактивтік бағдарламалардың  интерфейс элементі.

Бұндай элементтер бағдарламашының  және пайдаланушылардың  бір-бірімен  қарым-қатынасын көрстуге болады.

Бағдарламада диалог терезесі шыққанда ол терезені жауып тастамай, қойылған сұраққа жауап бермегенше, бағдарлама жұмысын әрі қарай жалғастыра алмаймыз.

Бағдарламамен пайдаланушы тығыз  байланысу үшін диалог терезелерінбағдарламашы  қолдану керек. Диалог терезелері арқылы пайдаланушы бағдарламада  қандай процестер болып жатырғандығы туралы мәлімет алу керек.

MsgBox терезесі – ол диалог  терезелерінің қарапайым түрі  болып табылады. Бұл терезе арқылы  пайдаланушығаақпарат шығаруға  болады. MsgBox терезесін бағдарламада  екі мақсатпен қолдануға болады 

ақпараттық мәлемет көрсетуші

пайдаланушыдан ақпарат білу үшін (керек шешімге келу).

Егерде диалог терезесі шыққаннан  кейін пайдаланушы көрсетілген  ақпаратқа байланысты бір шешімге  келу керек болса, онда MsgBox диалог терезесін  функция ретінде қолданамыз. Пайдаланушы  диалог терезесіндегі батырмаларға басқанына байланысты айнымалыға бір  мән береді содан кейін айнымалының  мәні қортындылады. Келесі стандартты батырмалар құрамын көрсетуге болады.

Еңгізу терезесінде терезе атын, мәнін (сұрақ немесе басқа ақпарат), өріс жолы шығады. Мәліметті еңгізіп  ОК немесе Cancel батырмасын басамыз. Осы  әрекеттерді орындау үшін InputBox функциясын қолданамыз.

<айналым>= InputBox (<мәтін>,<диалог  терезісінің аты>, <берілген мәтін>)

InputBox терезесін пайдаланушы өз  мәліметін еңгізіп, сол мәліметке  байланысты айнымалыға мән беріледі. InputBox терезесі айнымалыға тек  мәтіндік түрдегі ақпарат қайтарады. 

InputBox («аты-жөніңізді еңгізесіз», «танысу», «...»)

2. Егер күрделі бағдарламалама  к одын жазған уақытта командалар  қайталанса, қайталанатың кодтарды  процедура және функция арқылы  жазуға болады.

 

 

 

Дәріс № 7.

Оъбектілі бағытындағы  бағдарлама жұмысын жалғастыру үшін пайдаланатын операторлар.

1. Объектілі бағытындағы бағдарлама жұмысын жалғастыру үшін пайдаланатын операторлар.
2. Объектілі бағытындағы бағдарлама жұмысын жалғастыру үшін пайдаланатын операторлар түрлері. Оператор IF, SELECT

1. Бағдарламалау  тілінің операторлары  өте ауқымды  болып келеді.  Бағдарламалау  тілінің операторлары бағдарлама  жазғанда командаларды бағдарламада  әрі қарай жалғастыру үшін  керек. Операторлар есепті шешу  үшін орындалуы қажет қандайда  бір алгоритмдердің іс-әрекеттерін  анықтайды. Бағдарлама немесе  ішкі бағдарлама құрлымын осындай  операторлар тізбегі ретінде  қарастыруға болады. Бағдарламалау  тілінің операторларының өте  көп  операторлары болады. Олар: басқару операторлары, циклдік операторлары, меншіктеу операторлары және  тағы басқа операторлары бар.

Бағдарламалау тілінің операторларында  қарастырылып отырған операторлар жүйесі өте  күрделі жүйемен орындалатын  есептер үшін керек. Соған сәйкес қазіргі заманда адамдар өз қызметтерінде  ақпаратты көп пайдаланатындықтан есептеуіш техникалар ақпаратты  сақтау мен өңдеуге ыңғайлы етіліп жетілдіруде.

2. Басқаруды  беру операторлары:

Шартсыз өту операторын қолдану  екі жағдайда дұрыс:

● бірнеше  қойылған циклдар немесе айырып қосқыштан  бағдарлама мәтіні бойынша күштеп төменге  шығу;

● функцияның бірнеше жерінен біреуге өту.

Кез-келген жағдайда басқаруды if, switch операторларының  және циклдардың ішіне беруге болмайды. Олардан кейін орналасқан операторларға, айнымалы инициализациясынан тұратын  блок ішіне өтуге болмайды, себебі бұл жағдайда инициализация орындалмайды:

If шартты  операторы есептеу үрдісін екі  бағытқа тармақтау үшін қолданылады.  Оператордың құрлымдық сұлбасы  1-суретте келтірілген. Оператор  форматы: 

If (өрнек)  оператор_1; [else оператор_2;] end If;

Таңдау операторы. Таңдау операторы бір әрекетін бірнеше  нүсқаулары болса және сол нүсқаулардын тек бір нүсқасы орындалу керек  болса қолданатын оператор.

Таңдау операторына  SELECT CASE операторы жатады. Онын формуласы келесідей:

SELECT CASE <тексерілетін  нүсқау>

CASE <мән  тізімі1>

<командалар  тізімі1>

CASE <мән  тізімі2>

<командалар  тізімі2>

..............................................

CASE <мән  тізімі N>

<командалар  тізімі N>

CASE ELSE  
<командалар тізімінде жоқ нүсқау>

END SELECT

Оператордың орындалу есептеуіш өрнегінен (ол толық  санмен берілуі қажет), ол содан кейін  басқару бағыты бірінші оператор тізімімен беріліп, белгіленген  константінің өрнегімен есептеуші  сай келеді. Одан кейін, егер ауыстырғышта шығару көрсетілмесе, ал қалғандары барлығы  үшін тізбектей орындалады.

Барлық константа  өрнектер түрлі мәндерге ие болады, бірақ бірдей бүтін сандық типте  болу қажет. Қатарынан бірнеше белгі  ізімен жүре алады. Егер сәйкестік болмаса, default сөзінен кейін орналасқан операторлар орналасады (ал ол жоқ болғанда басқару switch операторынан кейінгі келесіге беріледі).

 

Дәріс № 8.

Цикл операторлары

1. Цикл операторлары туралы түсінік
2. Цикл операторларының бағдарламада қолдану мақсаты

Цикл операторлары көп рет қайталанатын есептеулерді ұйымдастыру үшін қолданылады. Кез-келген цикл денесінен тұрады, яғни цикл орындалуын қолдау шартын тексеру және цикл параметрін модификациялау бастапқы орнатуды бінеше рет орындалатын операторлар 

Цикл денесінде  өзгеретін және жалғасу шартын тексеру  кезінде қолданылатын айнымалылар  цикл параметрлері деп аталады. Әр итерацияияға әр қадамымен өзгеретін бүтін  санды цикл параметрлері цикл санауыштары  деп аталады.

Дейін цикл (do while). Дейін цикл құрлымдық сұлбаны іске асырады және мына түрде:

Do оператор while өрнек;

Цикл денесінен  тұратын қарапайым немесе құрама оператор бірінші орындалады содан  кейін өрнек есептеледі. Егер ол шындық (false болмаса) болса цикл денесі тағы бір рет орындалады. Өрнек  false болған жағдайда немесе цикл денесінде  қандайда бір басқаруды беру операторы  орындалса цикл аяқталады. Өрнек  типі арефметикалық немесе оған келтірілген  болу қажет.

Параметрлік цикл (for)Параметрлік цикл форматы  келесі түрде:

For (1- өрнек; 2 – оператор; 3- өрнек): операторлар: (цикл денесі)

Инициализация циклда қолданатын бастапқы мәндерді үлкеніне хабарлау және қосып алу  үшін қолданылады. Бұл бөлімінде  үтірмен бөлінген («тізбекті орындау» операциясы), бірнеше операторды жазуға болады.

Циклді инициализациялау бөлігінде хабарланған айнымалының  іс-әрекет аймағы цикл болып табылады. Инициализация цикл орындалу барысында  бір рет орындалады.

Модификация циклдің әр инициализациясынан кейін  орындалады және көбіне цикл параметрін өзгерту үшін қолданылады. Модификация  бөлігінде үтір арқылы бірнеше операторлар  жазуға болады. Қарапайым немесе құрама оператор цикл денесі болып табылады. For операторының кез-келген бөлігін  тастап кетуге болады (бірақ нүктелі  үтірді өз орындарында қалдыру қажет!).

Мысал (1-ден 100-ге дейінгі сандар суммасын есептейтін операторлар):

For (int i=1. S=0; i<=100; i++) S+=I;

Соңғы екі  берілген мысал шартты цикл үшін мысалдар орындаған іс-әрекетті орындайды, бірақ  жинақы және көрнекі жазылған: барлық іс-әрекет цикл басқаруымен байланысты, оның тақырыбында жергілікті.

Циклді бағдарламалау  кезінде жие кездесетін қатерлер-цикл денесінде инициализданбаған айнымалыларды  қолдану және циклдан шығу шартын дұрыс жазбау.

Цикл операторлары өзара байланысқан, бірақ белгілі-бір  жағдайдан ең жақсысын таңдау бойынша  кейбір ұсынуларды келтіруге болады (мысалы, егер циклда деректер енгізілуі  жүргізілсе).

2. Бағдарламалау  тілінде циклдік операторлар  жүйесін пайдаланушылар ортасы  өте ауқымды болып келеді. Қазіргі  заманда ақпараттық технологиялардың  дамуына байланысты инженерлік-технологиялық  салалар мамандандырылуда.

Бағдарламалау тілінің циклдік операторларының  кейбір ерекшеліктеріне тоқтала  кетсек:

Ÿ циклдік оператор құрылымдық программалау операцияларының толық жиынтығын қамтамасыз етеді;

Ÿ циклдік операторлар көптеген операцияларды машиналық командаларға сәйкес келеді және сондықтан машиналық кодқа тікелей жіберу мүмкін болады.

Дегенмен,  операторлар артықшылықтары үлкен  программалық жобаларды жүзеге асырған  кезде көрінеді.

 

Дәріс№9, 10

Мәтіндік функциялар 
DATE функциялары.

 

1. Мәтіндік функциялардың бағдарламада қолдану принциптері.
2. Ақпаратты мәтіндік мәліметтен  сандық мәліметке аудару қасиеттері.

1. Сандарды оқу. Біздің түсінуімізше  текістік файлда сандар емес, олардың бейнесі орналасқан.  Read немесе Readln инструкциясының әрекеті екі түрден түрады: алдымен файылдан бөлгіш пайда болғанға дейін символдар оқылады (пробел немесе жолдың соңы), одан кейін санның бейнесі болатын оқылған символдар  санға айналады содан алынған мән айнымалыға меншіктелінеді, мұның аты Read немесе Readln инструкциясында параметір ретінде айтылған.

 Жолды оқу. Программада жолдық  айнымалы үзындық бойынша немесе  онсыз берілуі мүмкін.

Мысал:

    Stroka1 as string[10]

    Stroka2 as string;

Ағымды жолдан гөре, жолдың айнымалысың мәні, файлды оқу кезінде хабарландыруда қанша  символ берілген болса сонша символды оқиды, бұл жерде хабарландыруға үзындығы алдын ала берілген.

Файлды оқу  кезінде жолдың айнымалысының мәні , ұзындығы хабарландыруға алдын ала  берілмеген, айнымалының мәні соңғы  оқудан кейінгі ағымды жолдың бөлігі болып табылады.

Егер reаdln  инструкциясы бірнеше енгізулерді  орындаса, мысалы екі  айнымалыны, онда бірінші айнымалы хабарландыруда қанша  символ болса сонша символды орындайды, ал егер ұзындығы көрсетілмеген болса, файлдын барлық жолын орындайды. Екінші айнымалы ағымды жолдын қалған символдарын қолданады, ал егер ондай  символдар болмаса бірде бір  символды қолданбайды (жолдын ұзындығы нольге тең болады).

Бұл функциялар мерзім, уақыт түлі мәліметтерді есептеп  экранға шығару үшін қолданылады.

Әр түрлі  функцияларды өңдеп алып, програмист оны басқа программаларда қолдана  алады.Бірақ бұл өте қолайсыз, функция    текстін қайта  теру керек немесе басқа программа  текстінен  қайта көшіру керек.

 

Дәріс №11, 12

Массивтер

 

Visual Basic–де объектілердің көмегі  арқылы программалау

Visual Basic –де  қосымшаларды құрған жағдайда  ауыстырғыш-батырмалар түріндегі  компоненттер жиі қолданылады.  Бұндай батырманың күйі (қосылған - өшірілген) Формада визуалды  түрде бейнеленеді. Мысал ретінде  қарапайым кез келген сызықтық  есепті қарастырайық.