Қазақстан Республикасында туризмді дамыту болжамы

          Ішкі туризм: келуші – резиденттің  осы ел экономикасының аумағы  шагіндегі қызметі.

          Келу туризмі: келуші – резидент  еместің осы ел экономикасының  аумағы шегіндегі қызметі, сол ел тұрғындары емес адамдардың, қандайда бір ел бойынша саяхат жасауы. Қазақстан Республикасынан басқа, кез – келген мемлекет олардың тұрақты мекені болатын, кез – келген жеке тұлғалар резидент емес болып табылады.

          Шығу туризмі: келуші – резиденттің осы ел экономикасының аумағы шагінен тыс қызметі, кез – келген мемлекет тұрғынының басқа елге саяхатқа баруы. Азаматтығы мен ұлтына тәуелсіз Қазақстанда тұрақты тұрып жатқан жеке тұлғалар Қазақстан резиденті болып табылады.

         Ел ішіндегі туризм: келуші – резидент пен келуші – резидент еместің соы ел экономикасының аумағы шегіндегі қызметі.

          Ұлттық туризм: келуші – резидент  пен келуші – резидент еместің  осы ел экономикасының аумағы  шегіндегі және шегінен тыс  қызметі.

          Халықаралық туризм, келу туризмінен және шығу туризмінен тұрады.

          Резидент – [латынша resident –  орнында қалушы]- белгілі бір мемлекеттің  аумағында тұрақты мекендейтін  жеке тұлға, сондай – ақ  онда өзінің қызметін тұрақты  түрде жүзеге асыратын заңды тұлға. Қазақстанда салық салу мақсатымен мынандай түрлерге бөлінеді: 1) басталған немесе аяқталған салық жылындағы кез – келген тізбекті 12 – айлық кезеңде 183 күн бойында және одан да көп уақыт бойында республикада жүоген немесе шетелде республиканың мемлекеттік қызметін атқарып жүоген жеке тұлға. Жеке тұлғаның республикада болуы аяқталатын жылдан кейінгі жылы ғана бұл тұлға резидент болса, республикада болған соңғы күннен кейінгі кезең үшін ол резидент ретінде қаралады. 2) Қазақстан заңдары бойынша құрылған заңды тұлға немесе оның Қазақстандағы басқару органдары орналасқан мекен.

          Резидент емес – заңды ұйым  немесе жеке адам, оның тұрақты  орны басқа елде болды; резиденттер  емес үшін салық салу және  реттеу тәртібі резиденттер үшін  қолданылатын тәртіптен өзгеше болады, ол көбінсе мемлетаралық келісіммен айқындалады.

          1993 жылдан бастап, қызмет көрсетілген  резидент пен резидент еместердің  жалпы санына, жолдама мен турдың  құңын төлеген туристердің саны  жатады.

          Рекреация – адамның демалу арқылы дене күші мен рухани күшін қайта қалпына келтіріп, жетілдіруі. Рекреациялық ресурстарға оның қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолданылатын қоршаған ортаның мына компаненттері жатады: климат, бедер, өсімдік, үстіңгі, және жер асты суы, соның ішінде минералдысы, жағажай, лайлы және шымтезекті батпақ, тұз және т.с.с.

          Аумақтың емдік – сауықтыру  әлуетін айқындайтын табиғи –  климаттық факторлардан басқа,  рекреаациялық ресурстарға туристік  әлуетті айқындау көзқарасы жағынан  зор маңызы бар тарихи – мәдени обьектілер: ертедегі храмдар, ұмытылмас орындар, сәулет жауһарлары, мұражайлар мен с.с жатады.

          Лицензиялауды қажет ететін қызметтің  барлық түрлері, сәйкес келетін  лицензияны алғаннан кейін қоғам арқылы жүзеге асырылады.

          Туристік фирманың жұмысы. Қандайда бір турда сұраныс болса, сло клиентке оның бағасы, тұру шарттары, сол елдің ерекшеліктері, қонақ үйлер жайлы ақпаратпен қамтамсыз етеді және пайдалы кеңестер береді, буклеттер мен жарнамалық проспектілерді ұсынады.

          Бұл жұмысты бағытына қарай  сату жөніндегі менеджер немесе  директор атқарады, сонымен қатар  туристерге қызметті ұсыну ережелерімен  таныстырады.

          Содан кейін клиенттің көзіңше  орынның бар – жоғы жайлы  ақпарат алу үшін тіур операторға  тапсырыс жасалады. Егер орын бар болған жағдайда клиент таңдаған сапарының (саяхатының) құнының 50% немесе толығымен төлеуі тиіс.

          Директор немесе менджер, өздерінің  бағыттары бойынша оператоға  брондау тапсырысын жібереді  және 3 күндік мерзімде турды бекітеді.

          Тур құның операторға турды  бекіткеннен кейін жібереді, тур  құны комиссия % - ын қоса, прайст  – бетте көрсетілген баға бойынша төлейді.

          Содан кейін тұру, авиабилеттер ( таңдалған турға байланысты темір  жол билеттері), медициналық сақтандыру  ваучері бар коверт жіберіледі. Конвертті сондай – ақ тура  кетер кезде ғана ашуға болады. Бұл жағдайда тур оператордың өкілі белгіленген уақытымен жерге келеді (мысалы, Алматы халықаралық әуежайынан ұшу алдында, тур оператор фирмасының өкілдерінің бәрі туристерді табло арқылы қарсалады.

          Сонымен қатар, жолдама беріледі, ол туристік фирма мен клиент  арасында келісім шарт жасалады.

          Ереже бойынша тапсырысты алдын  – ала жасайды, бірақ саяхаттың  алдыңда клиентке қажет болса, иструктаж жасалады (кедендік рәсімдеулер, визалық рәсімдеулер), арнайы әдебиетті алуды ұсынады (жергілікті карта, жол бағдары, сөздік және тағы басқа).

          Төменгі кестеден 2000 – 2005 жылдардағы  туристік қызметпен айналысатан  кәспорындар мен ұйымдардың саның  көре аламыз, және бұл кестеде  жылдан жылға туристік қызметпен  айналысатын туристік ұйымдар  мен кәсіпорындардың көбейгенні байқалады.

 

 

 

 

 

2-Кесте Туристік қызметпен айналысатын, кәіпорындармен ұйымдардың саны.

Жылдар	Кәсіпорындар саны
2006	352
2007	450
2008	454
2009	494
2010	500
2011	551

                          

                                                                                                                  

         

 

 

Диаграмма 1. Алматы қаласындағы туристік фирмалардың саны,2006ж

 

Жоғарыдағы диаграммада 2011 жылғы туристік фирмалардың саны көрсетілген. Алматы қаласында турагенттік фирмалардың басым 338 (31%), ал туроператорлық қызмет 194 (18%), туристік қызмет 18 (2%) және барлығы 553 (49%) екендігін көреміз.

Туризм – дем алыспен, бос уақытпен, сондай-ақ мәдениетпен  және табиғатпен тілдесуі. Тікелей  байланысты жеке жәнеұжымдық толық жетілдірудің жолыретінде жоспарлануы, енгізілуі тиіс қызмет.

          Біз туризм туралы айтқанда, туыстарымен, достарымен арым-қатынас жасайтын демалыстарын жақсы өткізетін адамдарды айтамыз. Бос уақытта олар спорттын әртүрлі түрімен айналысуға, атпен қыдыруға, серуендеуге, оқуға, әңгімелесуге және сонымен қатар қоршаған ортамен дем алуға, мүмкіндік алады. Туризм бойынша анықтамаға адамның түрлі сьездерге, конференцияларға қатысуы және басқа да іскерлік кәсіби қызметке қатысуын қосуға болады. Осыған байланысты “Kami travel” туристік фирмасының алға қойған мақсаттары өте көп. Бірақ бұл туристік фирманың негізгі мақсаттары болып:

• туризімді дамыту;
• туристерді барынша, мүмкіндігінше Қазақстан Республикасына тарту, шақыру;
• ҚР мәдениетін дамыту;
• туристік нарыққа толық шығу;
• қаржының тұрақтылығына қол жеткізу;
• кәсіпорынды кеңейту, шығарылатын туристік өнімдер көлемін өсіру;
• бәсекелестік орта туралы маркетингті ақппараттарды жинау және талдау, тұтыну және талдау, тұтыну тауарлардың туристік нарықтағы сиымдылығы;
• баға билігіндегі бірегей және серпімді жүйесін құрау;
• жаңа туристік қызмет түрін қосу,
• туризімдегі қызметтің басқа түрлерін жүзеге асыру, ол қызметтің пайдалаылығына, нарықты алатын орны мен  пайданы ҚР ешбір заңдарына қайшы келмей арттыру.

          Біздің жеке тәжірибемізде көріп жүргендей көп туристік фирмалар оның ішінде даму үрдісіндегілер де бастапқыда басқару жүйесінде және қажетті қаржылық менеджіменті мен бақылаудың болмауына, туризімдегі бизнесті жеткілікті түрде ұйымдастырушылардың себеінен қаржылық тығырысқа тіркеледі. Сонымен қатар мұндай мәселелер көбінесе субъективтік әсерлерде кейін де басталыды. Мысалы, сұраныстың төмендеуі, салық заңдылықтарының кенеттен дұрыс іске аспауы. Сондықтан да, туристік фирманы үнемі пайдалылықты басқару  да бизнесті ұйымдастырып отыру керек.

          Өткен жылдағы (2011 жылғы) статистикалық көрсеткішке тоқталатын болсақ, онда туристік қызметпен айналысатын ұйымдардың және жұмысшылардың саны төмендегідей (кесте3).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-Кесте. Туристік қызметпен айналысатын, кәсіпорындар мен ұйымдардың және жұмысшылардың саны

                                     

	Кәсіпорындар саны, бірлік					Есептік кезеңдегі жұмысшылардың  орташа саны
	барлығы	Соның ішіндегі туристік қызмет түрі				барлығы	Соның ішінде
		туроператорлық	турагенттік	экскурсиялық	басқалары		әйелдер	ерлер
Алматы қаласы	553	194	338	3	18	2565	1898	667
Алмалы ауданы	176	61	109		6	658	491	167
Әуезов ауданы	51	14	33	1	3	185	134	51
Бостандық ауданы	106	35	69		2	562	408	154
Жетісу ауданы	87	31	50	2	4	365	257	108
Медеу ауданы	114	47	65		2	713	549	164
Түркісіб ауданы	19	6	12		1	82	59	23

 

Ж.Ш.С. “Kami travel”  тур  фирмасында тиімді басқару жүйесі тұрақты  негізде жүріп отырады.

Ж.Ш.С. “Kami travel” туристік фирмасының атқаратын қызметтері;

• туристік операторлық қызмет. Бұл қызметтің түріне лицензиясы бар жеке және заңды тұлғаның туристік өнімді қалыптастыру, ұсыну және өткізу жөніндегі қызмет;
• тур агенттік қызмет. Қызметтің осы түріне лицензиясы бар жеке және заңды тұлғалардың туристік өнімді ұсыну және өкізу (халыққа сату қызметі);
• тур. Туристерді орналастыру, тасымалдау, тамақтандыру бойынша көрсетілетін қызметтер кешені;
• экскурсиялық қызмет.
• Гид аудармалы қызметі- кәсіби мамандандырылған жеке тұлғаның туристерді белгілі бір елде уақытша болуына байланысты туристік ресурстармен таныстыру қызметі.

          “Kami travel” тур фирмасының негізгі жұмысының бірі болып виза ашу процессімен, авиа билеттерді брондау болып табылады.

          Виза ашу процессі – бұл әр мемлекетте, әр ұлтқа әр түрлі құжаттар мен әр түрлі құрылымдар болады. Қазақстан Республикасында туристер бір ай болатын болса, онда виза ашу міндетті емес, ал одан көп уақытқа болатын болса онда міндетті түрде виза ашу керек. Виза үш айға, алты айға, тоғыз айға одан да ұзағырақ берілуі мүмкін. Ол туристің қалауы бойынша. Визаны ашу үшін біз туристің құратын және өтінішін шетелдік істер министірлігіне (МИД) тапсырамыз, ол жерде сол турист жайлы, не мақсатпен келетіні туралы, қанша уақытқа келетіні туралы, Қазақстан Республикасына заңына сәйкес барлығы қарастырылып, соңында шешім қабылданады.

          Авиа билеттерді брондау - “Kami travel” туристік фирмасы Air Astana компаниясы мен жұмыс істейді. Егер тур фирмаға билетті брондау керек болса, ол телефон шалып брондай алады және Air Astana осы жұмыс үшін “Kami travel” тур фирмасына 15% комиссионный береді. Сонымен қатар туристерді қабылдау, орналастыру, почта арқылы ұсыныс жіберу, ұсыныс қабылдау қызметтерін атқарады.

          Туритерге қызмет көрсету бағдарламасы.

          Қызмет көрсету бағдарламасы – бұл негізгі және қосымша қызметтердің уақытылы (мерзім, сағат, күн) көрсетілу жоспары. Бұл туритердің қызығушылығынан және саяхат мақсатынан туындайды.

          Егер, тур операторлар танымдылық  турларды ұсынатын болса, онда  бағдарлама әртүрлі мерзімде болуы керек және мәдени, табиғи, ғылыми жағынан жақсы, тиімді ұйымдастырылуы керек.

Диаграмма 2. 20011 жылғы туристердің болу ұзақтығы