Лабораторная работа по строительным материалам

 

 

 

 

    3-қосымша

 

Кейбір  минералдардың диагностикалық қасиеттері

 

Мине-рал	қатты-лығы	жылтыл-дығы	түсі	түс сипаты	омырылған жері	пішінінің сипаты	тығыз-дығы	қолдануы	диагности-калық сипаты
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Графит	1	жартылай металл майлы	сүр, қараға жақын түсті	сұр - қара	Майда түйіршікті, біріңғай	Гексогональді жапырақша тәріздес	2200	қалам жасау	майлы
Кварц	7	шеттері шыны тектес, омырылған жері майлы	ақ,сүрғылт, қызғылт, түссіз, қара	-	Құм топырақ немесе ашық кристаллды	пирамидалық ұштары призмалы кристалды	2600	Оптика, зергерлік бұйым, силикатты материалдардың бәрін құрайды	Өте тығыз
Кальцит	3	шыны тектес	ақ, сұр, сары, көгілдір, түссіз	ақ	үш бағытта жетілген	Ромбоэдрлі кристал	2700	әк өндірісі	тұтасты, қаттылығы төмен
Гипс тасы	2	Шыны тектес, күнгірт	түссіз, ақ, қызғылт, сары	ақ	бірбағытта тектес түйіршікті	Пластинчатые  кристаллы -двойники в виде «ласточкин хвост»	2300	гипсті байланыстыр-ғыш, құрғақ араласпа өндірістерінде, цемент клинкер қоспасы ретінде, медицина, мүсін	тұтасты

 

 

 

 

 3 қосымшаның жалғасы

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Тальк	1	Жирный, на плоскостях спайности, перламут-ровый	ақ, сары, көгілдір	ақ	Весьма совершенный  в одном направлении, разделяется  на толстые неупругие листочки	Жапырақты, қабыршақты	2700	Минерал қаттылығын анықтайтын эталонды материалдың бірі (Мооса шкаласы), рәзіңке, жная, қағаз және т.б. өнеркәсібінде	майлы, өте жұмсақ
Каоли-нит	1,5	күнгірт, майлы	ақ, сарғыш, сұрғылт	ақ	топырақты, біріңғай бағытты тегіс	Кристаллдары өте сирек	2600	Қыш, фарфора, отқа төзімді, әрлік  материал	майлы, жұмсақ, суда ісінеді
Лабро-дорит	6	Шыны тектес,  күнгірт	Сұр, қара сұр, көк және жасыл түсте шағылысады	ақ	Екі бағытта біріңғай	Бұжырлы кристалы кесте  тәріздес	2700	әрлік материал	Иризация
Доло-мит	3,5	Шыны тектес,  күнгірт	ақ, сары, сұр	ақ	Бірбағытты қиыршық  бетті, кеуек қабатты	ромбоэдр	2800	Шыны, магнезиалды байланыстырғыш өндірісінде	Тұз қышқылы әсерінен қайнайды

 

 

 

7-ші -ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС 

 

Тақырыбы  «Құрылыс ауа ізбесі»

 

         Ауа ізбесі кальций-магний жыныстарын: борды, ізбесті тасты, доломитталған және мергель ізбесті тастарды, доломиттерді күйдіру арқылы өндіріледі.

           Майда тартылған ауа ізбесі  сөндірілмеген ізбесті сумен  сөндіру немесе тарту арқылы  шығарылады. Егер ізбесте 5% магний  оксиді болса, онда ол кальцийлі (аз магнезиалды), 5-тен 25% магний оксиді болса - жоғары магнезиалды немесе доломитті ізбес.

 

4.2.1. Ізбесте кальций-магнийдің белсенді оксидтерінің мөлшерін анықтау CaO+MgO

 

            Аспаптар: техникалық таразы, фарфор келісі, құйғышы бар 250мл шыны сауыт, әйнек моншақтар, электр плиткасы, бюреткасы бар штатив, пипетка.

            Реактивтер : 1Н тұз қышқылының ерітіндісі, фенолфталеиннің 1% спирт ерітіндісі, тазартылған су.

            Сөндірілмеген (кесек) ізбесті  4-5 г мөлшерінде алдын ала фарфор келісінде ұнтақтайды. Үгілген ізбесті 1 г мөлшерінде сыйымдылығы 250мл сауытқа салады, 150 мл тазартылған су құйылады, 15-20 әйнек моншақтар қосады, әйнекпен жабылады және қайнауға жеткізбей сауыт ішіндегісі 5мин бойы қыздырылады. Суынғаннан кейін фенолфталеиннің 1%- ды спирт ерітіндісінің 1-2 тамшысы қосылады және ішіндегісі толық өңсіздегенше 1Н тұз қышқылымен үздіксіз шайқаумен титрленеді. Титрлеу аяқталды деп есептеледі, егер 5 мин өткен соң сауыт ішіндегісінде боялу пайда болмаса.

       Титрлеуді қышқылды тамшылап қосып баяу жүргізу керек.

 

 

     Кальций мен магний оксидтерiЊ мЌлшерiн пайызбен мына формула бойынша аны‹тайды.

Х = V 2,804 k / m ,

 

мындаЉы   V - титрлеуге  жЋмсалЉан 1H тЋз ‹ыш‹ылыныЊ мЌлшерi, мл;

                2,804 - тЋз ‹ыш‹ылы 1H ерiтiндiсiнiЊ 1мл тиiстi кальций оксидiнiЊ мЌлшерi;

                k - 1 теЊ тЋз ‹ыш‹ылы 1H ерiтiндiсiнiЊ  титрiне тЏзету;

                m - iзбес Ќлшемдігі, г.

 

4.2.2.  IзбестiЊ температурасын  ж‰не  сЌндiру

уа‹ытын  аны‹тау

 

      Iзбес пен судыЊ ‰рекеттестiгiнде кальций оксидiнiЊ гидратациясы мына реакция бойынша болады

CaO + H₂O = Ca(OH)₂ + 65,5 кДж,

 мЋндаЉы  65,5 кДж  - реакцияда бЌлiнетiн жылу мЌлшерi.

 

       СЌндiрiлмеген iзбес температурасы ай‹ын жоЉары  шегiне дейiн кЌтерiледi. Реакция ая‹талЉан соЊ ‹оспа температурасы тЌмендейдi. IзбестiЊ сЌндiру жылдамдыЉына iзбестi сумен бекiту мерзiмiнен температураныЊ тЌмендеу басына дейiнгi уа‹ыт аралыЉы ‹абылданады.

       Аспаптар: сЌндiру жылдамдыЉын аны‹тайтын аспап (термос), термометр, секундомер, таразы.

       Материалдар:  ЋсатылЉан ауа iзбесi

       IзбестiЊ  температурасын ж‰не сЌндiру  уа‹ытын аны‹тау Џшiн сыйымдылыЉы  500мл тЋрмыс термосы пайдаланылады.

       Iзбес  ЌлшемдiгінiЊ массасы G граммен мына формула бойынша есептелiнедi

G =

 мЋндаЉы  А - iзбестегi кальций мен магнийдiЊ белсендi тоты‹тарыныЊ мЌлшерi, %.

 

          …лшемдік массасын G термос сауытына салады, 20 ⁰C температурасы бар 25 мл су ‹Ћяды ж‰не жыртылатылЉан аЉаш шыбы‹пен араластырылады. Сауытты тыЉыз ‹ондырылЉан 100 ⁰C термометрi бар тыЉынмен жабады ж‰не тынымда ‹алдырады. ТермометрдiЊ сынапты шаригi реакцияЉа тЏскен ‹оспаЉа толы‹ батырылу керек. РеакцияЉа тЏскен ‹оспаныЊ температурасын есептеу суды ‹осу мерзiмiнен бастап ‰р минут сайын жЏргiзiледi. Аны‹тау ая‹талды деп саналады, егер температура 4 мин iшiнде  1 ⁰C арты‹ емес кЌтерiлмесе.

          СЌндiру уа‹ытына суды ‹осу мерзiмiнен температура Ќсуi минутына 0,25⁰C аспайтын кезеЊнiЊ басына дейiнгi уа‹ыт ‹абылданады. Сынау н‰тижелерi  4.5 - кестеге жазылады.

                                                                                             4.5 - кесте

Iзбес сЌндiру уа‹ытын сынау н‰тижелерi

 

Су ‹Ћю кезеЊiнен  басталЉан уа‹ыт	Су ‹Ћю кезеЊiнен  басталЉан ‹оспа температурасы
1	2

 

4.2.3. Iзбестегi сЌндiрiлмеген тЏйiрлердiЊ

мЌлшерiн аны‹тау

 

         Аспаптар:  металл не шыны цилиндр, шыны шыбы‹, №063 елек, кептiргiш шкаф, таразы.

         Материалдар:  ЋсатылЉан сЌндiрiлмеген iзбес.

         СыйымдылыЉы 8-10 л цилиндр пiшiндi металл сауыт‹а  85-90 ⁰C температурасына дейiн ‹ыздырылЉан 3,5-4 л су ‹Ћйылады ж‰не будыЊ ‹ар‹ынды шыЉуыныЊ (‹айнауыныЊ) аяЉына дейiн iшiндегiсiн Џздiксiз араластыра отырып, 1 кг iзбес салады. ДайындалЉан ‹амырды ‹а‹па‹пен жабады ж‰не 2 саЉат Ћстайды, сосын iзбес сЏтiнiЊ консистенсиясына дейiн суы‹ су ‹осып сЋйылтады ж‰не резеЊке ЋштыЉы бар шыны шыбы‹пен жЋмса‹ тЏйiршiктердi с‰л Ћнта‹тап , нашар Џздiксiз аЉыспен №063 торы бар електе жуады. Електегi ‹алды‹ты 140-150 ⁰C температурада тЋра‹ты массасына дейiн кептiрiледi. СЌндiрiлмеген тЏйiрлердiЊ мЌлшерiн пайызбен мына формула бойынша есептейдi

 

С.Т. =

,

 

 мЋндаЉы    m - кептiрiлгеннен кейiн електегi  ‹алды‹ , г.

 

         Сондiрiлмеген тЏйiрлер Ќздерiмен  ‰р тЏрлi ‹оспаларды кЌрсетедi: ‹Ћм, CaCO₃ (кЏймеген), шыныланЉан CaO (аса кЏйген), олар еЊ а‹ырында iзбес сапасын тЌмендетедi. Сынау н‰тижелерi  4.6 –кестеге енгiзiледi. 

4.6-кесте

СЌндiрiлмеген тЏйiрлердiЊ мЌлшерi

 

СЌнбеген iзбестiЊ Ќлшемi, г	№063 електегi ‹алды‹, г	Сќндiрiлмеген тЏйiрлердiЊ мЌлшерi,  %
1	2	3

 

      Сынау  н‰тижелерiн  МСТ 9179  ж‰не  МСТ  22688-77 талаптары-мен салыстырып, iзбес сортын аны‹тау керек  (4.7- кесте).

                                                                                      

  4.7-кесте

Ауа iзбесiне ‹ойылатын  талаптар

 

Көрсеткіш аты	Массасы бойынша ізбес үшін мөлшер, %
	сөндірілмеген						гидратты
	кальцийлі			магнезиалды және доломитті
	сорты
	1	2	3	1	2	3	1	2
Белсенді СаО + МgO, кем емес:
қосымшалар-сыз	90	80	70	85	75	65	67	60
қосымшалар-мен	65	55	¾	60	50	¾	50	40
Белсенді МgO, артық емес	5	5	5	20(40)	20(40)	20(40)	¾	¾
СО2, артық емес: қосымшалар-сыз қосымшалар-мен
	3	5	7	5	8	11	3	5
	4	6	¾	6	9	¾	2	4
Сөндірілмеген түйірлер, артық емес	7	11	14	10	15	20	¾	¾