Лабораторная работа по строительным материалам

 

Х_ц = Ц / 1000   және  т.с.

 

Тұтас алғанда  Х_ц + Х_қ + Х _қт = В_б

 

6.4.  Бетон  құрамын анықтау

 

Бетон қоспасының құрамы массасы бойынша және көлемi бойынша  көрсетiледi. Бетонның өндiрiстiк құрамы массасы бойынша бетон қоспасының әр компонентiнiң шығынын цемент шығынына бөлу арқылы есептелiнедi

 

Ц / Ц : Қ / Ц: ҚТ / Ц = 1 : Қ / Ц: ҚТ / Ц

 

    Көлемi бойынша бетон құрамы келесi түрде көрсетiледi

 

V_ц / V_ц : V_қ / V_ц : V_қт(мт) / V_ц = 1 : V_қ / V_ц : V_қт(мт) / V_ц ,

 

мұндағы     Ц, Қ, ҚТ – массасы бойынша 1 м³ бетонға материалдардың шығыны, кг;

           V_ц ,V_қ , V_қт – көлемi бойынша 1 м³ бетонға материалдардың шығыны, м³.

 

    Дала массасы  бойынша да және көлемi бойынша да анықталады, бiрақ сонымен құм мен қиыршықтасың массасы бойынша шығынын дымқылдықты есепке алып қабылдау керек, ал олардың мөлшерiн көлемi бойынша анықтағанда материалдың орташа тығыздығын ылғалды күйде қабылдау керек.

6.5.  Нұсқалар  дайындау

    Нұсқалар дайындау  үшiн 7, 10, 15, 20 см қиырлары бар металл қалып-текшелер қолданылады. Қалып өлшемi қиыршықтастың ең үлкен iрiлiгiне байланысты болады, ол 6.5-кестеде келтiрiлген.

 6.5-кесте

Нұсқалар қалпының өлшемi

Дүл.   қиыршықтатың	10	20	40	70
Текшенiң өлшемi, мм	70	100	150	200

 

 

       Қалыптың iшкi бетiне май жағылады және молдығымен бетон қоспасымен толтырылады. қалыпты бетон қоспасымен теңселу шегi 0,35 – 0,5 мм және жиiлiгi 2800-3000 тең/мин дiрiл алаңшасына орнатылады және үстiнде цемент сүтiнiң жұқа қабаты пайда болғанша тығыздалады. Қатты қоспалар құралымының өсi түрiне арналған қаттылық көрсеткiшiне сәйкес тығыздалады (6.2-кестенi қара).

    Дайындалған нұсқалар үстiнен күрекшемен тегiстеледi, таңбаланады және қоршаған ортаның температурасы +20±2⁰С бөлмелерде дымқыл матамен жабылған қалыптарда бiр тәулiк бойы сақталады; сонан-соң қалыптардан алынады және сынау мерзiмiне дейiн температурасы +20±2 ⁰С және ауаның салыстырмалы ылғалдығы 95-100 %  әдетте қату камерасында ұсталады.

 

6.6. Бетонның берiктiгiн анықтау

           Сығуға бетон берiктiгi МСТ 10180-90 сәйкес текше, цилиндрлер не арқалық жартысы түрiндегi нұсқаларды сынаумен анықталады. Сынау алдында нұсқаның орташа жұмыс ауданы, см², анықталады және текше-нұсқа бүйiр қырымен престiң төменгi таяныш тақтасына орнатылады. Престе сынағанда текше-нұсқа күш өлшегiш тiлiнiң көрсетулерiн бақылап, оның толық қирауына дейiн үздiксiз және бiркелкi жүктеледi. Сынау барысында жеткен ең үлкен күштi қирату жүгiнiң шамасына ( Р )  қабылданады және әр нұсқау үшiн берiктiк шегi мына формула бойынша есептелiнедi,  кгк/см²  (МПа).

R = Р/ F,

 

мұндағы    Р -  қирату жүгi, кгк;

           F -  орташа жұмыс ауданы, см².

 

Келтiрiлген бетон берiктiгiн  есептеу формуласын 150мм қырлары  бар негiзгi текше-нұсқаларға қолдануға  болады. қырларының ұзындығы 70, 100, 200, 300 мм  текшелердi сынағанда формулаға  «α» коэффициентi енгiзiледi, оның мағыналары 6.6 -кестеде.

R = α Р/ F

       Сығуға  бетон беріктігі үш нұсқалардың  сынау нәтижелерінің орташа арифметикалық  ретінде 0,1 МПа дейін дәлдікпен

Егер нұсқалар 28 тәуліктен  кем не артық жаста сыналатын  болса, бетонның күтетін беріктігі  мына формуламен анықталады

 

R ^б₂₈ = R ^б_n   ĺq 28 / ĺq n

мұндағы    R ^б₂₈               - 28 тәулік жастағы бетон беріктігі;

           R ^б_n           - “n” тәулік жастағы бетон беріктігі;

           ĺq 28/ ĺq n – 28 и “n” сандарының  ондық логарифмдері.

 6.6-кесте

Значения коэффициентов  размера образцов

 

Нұсқалар пішіні мен  өлшемі, мм	Коэффициенттер мағыналары
Қырлы текшелер
70	0,85
100	0,95
150	1
200	1,05
300	1,1

 

 

Әдеттегі жағдайларда  қатқан (қоршаған ауаның температурасы +20±2⁰С және орта дымқылдығы 90% кем емес) қыры 150 мм текше нұсқаларының беріктігі бойынша бетон маркасы белгіленеді. Марка ретінде алынған беріктікпен салыстырғанда ең жақын кіші шама қабылданады

    Мысалы:  R^б_сығ = 18,9 МПа – М = 150 ,

 

                     R^б_сығ = 14,1 МПа – М = 100 ,

 

                     R^б_сығ = 20,8 МПа – М = 200 .

 

Өзін-өзі әзірлеуге  арналған сұрақтар

 

1. Тығыздығы, байланыстырғыш түрі, толтырғыштардың ең үлкен ірілігі, сығуға беріктігі, аязға төзімділігі, атқаратын міндеті бойынша бетондардың жіктеуі.
2. Бетон қоспасын бекітетін суға және бетонды күтуге қойылатын талаптар
3. Ауыр бетонға арналған құмға қойылатын техникалық талаптар.
4. Бетондағы байланыстырғыш шығынына құмның түйір құрамының ісер етуі
5. Бетон қоспасының және бетонның қасиеттеріне құмдағы органикалық, балшық және күлдей қоспалардың әсер етуі.
6. Құмның дымқылдығы оның тығыздығына әсер етуі.
7. Түйір құрамы, қоспалар бар болуы, түйірлер бетінің өзгешелігі, беріктігі бойынша толтырғыштың ірілік сапасын бағалау
8. Бетонды қатайтатын үдеткіштер.
9. Бетон қоспасының және бетондардың қасиеттеріне үстінгі-белсенді қосымшалардың әсер етуі. Олардың экономикалық тиімділігі.
10. Бетон қандай қасиеттермен сипатталады.
11. Бетон беріктігіне әсер ететін факторлар.
12. Сұйықтықтар мен газдарға арналған бетонның тығыздығына және өткізбеушілігіне әсер ететін факторлар.
13. Бетонның аязға төзімділігі
14. Бетонның отыруы және ұлғаюы.
15. Бетон каррозиясы және бетон қасиетіне оның зиянды әсер етуіне қарсы қорғаныш шаралары.
16. Бетон қоспасы қандай қасиеттермен сипатталады? Оларды анықтау тәсілдері.
17. Бетон қоспасының жылжымалылығына әсер ететін факторлар.
18. Бетон құрамын қалай жобалау керек?.
19. Құрастырушы материалдарды дозалау және бетон қоспасын дайындау.
20. Бетон қоспасын тасымалдау.
21. Бетон қоспасын төсеу және тығыздау тәсілдері.
22. Бетонның қатуы, оны күту, сапасын бақылау.
23. Қыста бетондаудың тәсілдері және ерекшеліктері.
24. Гидротехникалық бетон. Шикізат, өндіру тәсілі, қасиеттері, қолдану саласы.
25. Қышқылға төзімді бетон.
26. Қызуға және отқа төзімді бетон.
27. Түрлі түсті бетондар.
28. Жол бетондары.
29. Құралымдары радиоактивтік әсерінен қорғауға арналған бетондар.
30. Жеңіл бетондардың жіктеуі.
31. Кеуекті толтырғыштардағы жеңіл бетондардың құрамын іріктеу ерекшеліктері және технологиясы.
32. Жеңіл бетондарға арналған толтырғыштар түрлері, олардың сапасын сипаттайтын қасиеттер.
33. Кеуекті толтырғыштардағы жеңіл бетондардың болат арматурасын коррозияға қарсы қорғау.
34. Ұяшық бетондар. Түрлері, олардың құрамы мен құрылымының ерекшеліктері.
35. Ұяшық бетондарға арналған негізг материалдар.
36. Көбік бетон.
37. Газды бетон.
38. Темірбетон бұйымдарының жіктеуі.
39. Темірбетон бұйымдарының номенклатурасы.
40. Құрама темірбетон бүйымдарын өндірудің технологиялық үлгілердің түрлері.
41. Темірбетон бұйымдарын арматуралау тәсілдері.
42. Темірбетон бұйымдарын қалыптау тәсілдері
43. Бетон қатуына табиғи (әдеттегі) жағдайлардың артықшылықтары мен кемшіліктері.
44. Темірбетон бұйымдары қатуының жедел тәсілдерінің түрлері. Олардың артықшылықтары мен кемшіліктері.
45. Темірбетон бұйымдарының беттерін әрлеу
46. Темірбетон бұйымдарын қабылдау және сынау