Компаниядағы пиар қызметін ұйымдастыру

PR мен БАҚ арасындағы  қарым-қатынас  шығармашылық негізде шындыққа  негізделуі тиіс. Бұқаралық ақпарат  құралдары PR-қызметке тапсырыс  берушілер мен клиенттер арасындағы  алтын көпір, бұқаралық ақпарат  құралдары қоғамдық пікірді қалыптастырады. БАҚ-пен жақсы қарым-қатынас орнату PR маманының  жоғарғы кәсіби  шеберлігіне  байланысты. Оның  шығармашылық тұрғыда тиімді  ойлануына, мазмұнды, корпорациялық  материалдары сауатты түрде жеткізуіне  байланысты. Бұқаралық ақпарат құралдарымен  тиімді қатынас  жасау барысында  ақпараттық стратегия құру қажет,  онда бұқаралық ақпарат құралына  ақпарат берудің жоспары жасалып,  уақыты бекітіледі.

PR-менеджер  бұқаралық ақпарат құралдарымен  байланыс жасай отырып, ақпараттық  себеп табуы, пресс-релизді тұрақты  түрде таратуы, брифинг, пресс-конференция,  тұсаукесер ұйымдастыруы тиіс. Бұқаралық  ақпарат құралдарымен байланыс барысында PR-менеджері корпоративтік  мақсаттардан тыс, қоғамдық мүддені де ескеру қажет. PR-менеджер дайындаған хабарламада маңызды фактілер мен құнды жаңалықтар болу шарт. Ақпарат басылымның мақсатты аудиторияларына  арналуы қажет. PR акцияның қандай топқа арналғаны маңызды. Байланыс топтарын анықтауда медиа және маркетинг зерттеулер жоғары роль атқарады. Компанияларда медиа карта жасалады, онда бұқаралық ақпарат құралдарының тізімі бар. Ақпаратты сол бұқаралық ақпарат құралдарының бәріне бірдей жіберуқажет. Ақпарат электронды немесе жай почтамен, факспен жіберіледі. Бірақ PR-менеджерінің журналистермен жеке кездесіп әңгімелесуі маңызды ролге ие. Ақпаратты жібергеннен кейін телефон арқылы ақпарат алу, алмағаны жайлы білу қажет. Материал жарияланғаннан кейін журналистерге алғыс айтып, жылы қарым-қатынас орнатқан зор.

Туристік  фирманың бұқаралық ақпарат құралдарымен байланыс жасаудағы өткізетін тағы бір шарасы медиа-тур болып табылады. Енді осыған кеңінен тоқталайық.

Туристік  компания журналистермен тіл табысып, өздері жайлы жақсы ақпарат бергісі  келгенде, жағымды қоғамдық пікір  қалыптастырғысы келгенде медиа-тур өткізеді. Бұл журналистерді әртүрлі мәдени шараларға қатыстыру, жұмыстарымен таныстыру, қонақ ету. Ірі ұйымдар ауқымды медиа-тур өткізгісі келсе, қонақтарды вокзал немесе әуежайдан күтіп алып, орналастырудан бастап шығарып салуға дейінгі қызметтің бәрін жасайды. Олар: медиа-турдың бағытна байланысты журналистерді түрлі көліктермен алып жүру, тамақтандыру, мәдени іс-шаралар, билік органдарымен кездестіру, обьектілерге апарып, ұйымның жұмыстарымен таныстыру, медиа-турдың тақырыбына жақын шараларды  ескеру (конференция, презентация, семинар, баспасөз конференциясы, брифинг).

Медиа-турды  ұйымдастырмай тұрып тақырыбы мен  бағдарламасын дайындап, қабылдауға мүмкін болатын журналистердің саны анықталады. Медиа-турға шақыру үшін журналистерге өткізілетін шараның  мақсаты, тақырыбы, бағыты, қарастырылатын мәселелер және мерзімі көрсетілген ақпараттық хат жіберіледі. Медиа-тур нәтижелі болуы үшін, шығын өзін-өзі ақтау үшін оған мұқият, жан-жақты дайындалу керек. Медиа-тур журналистерге психологиялық тұрғыдан ықпал етуге мүмкіндік береді

Медиа-турды  жоспарлағанда уақыт пен қаржы  ескеріледі. Медиа-турды ұйымдастырушылар журналистер отырған көлікпен жүреді, уақытты бағалау -  бағдарламаның  берік сақталуына мүмкіндік жасайды.

Журналистердің  қолына бағдарлама, бэкграундермен бірге  анықтамалар, телефон нөмірлері  де қоса беріледі (медиа-тур қатысушыларының  да үй, жұмыс, ұялы телефондарының нөмірлері  жазып алынады).

 Егер медиа-тур шетелге жоспарланған  болса, төмендегідей бірқатар  мәселелерді ескеру қажет: 

• Журналистер шет тілін еркін меңгерген болсын;
• Жазбаша келісім-шарттың болуы;
• Қатысушылар туралы толық мәліметтер;
• Медициналық сақтандыру, дәрі-дәрмектер;
• Телекамераны пайдалану туралы рұқсат қағаздың болуы;
• Жергілікті көліктерді пайдалану мүмкіндігі;
• Егер ұшақпен бару қарастырылса, қатысушылардың уақытында тіркелуін қадағалау;

Медиа-тур  ауыр, шығынды көп қажет қылатын  қызмет болғанымен, турдан кейін журналистер  компания туралы жақсы материалдарды  көп береді. Қазақта “Су ішкен  құдығыңа түкірме” деген жақсы мақал  бар, бұл да тура сондай, әбден сый  көрген журналистер компанияны ешқашанда  жамандамайды, мақтап жүреді. Сондықтан  медиа-тур компания үшін өте пайдалы  нәрсе, тек ұйымдастыра білу керек.

Медиа-турды  өткізгенде туристік фирмалардың қызметін пайдаланудың қажеті жоқ. Әр компанияның  өзінің өткізгені дұрыс. Оны негізінен  фирмадағы PR-менеджер мойнына алады. Шараның бюджетін басшы, бухгалтермен біріге отырып қарайды, жасайды. Одан кейін  компания басшысы мен PR-маманы бағдарлама жасайды. Медиа-тур сағаттарға бөлінген осы бағдарламаға бағынады.

Компанияның барлық қызметкерлеріне жұмыс бөліп  беріледі. Біреу баспасөз мәслихатын ұйымдастыруға жауапты болады, екіншісі көліктерді дайындайды, үшіншісі мейрамхана мәзірімен айналысады, тағы біреуі қонақ үйлермен келіседі, біреулері  билетке тапсырыс жасайды.

Қазақстанда медиа-турлар көп өткізіле бермейді. Сырттай қарағанда оңай көрінгенімен, бұл күрделі шара. Медиа-турды  туристік фирмалар көбінесе дағдарыстан  кейін өткізгені дұрыс деп  ойлаймыз.

Туризм  мамандарын дайындайтын жоғары оқу  орындары кәсіби гидтерді дайындауға баса көңіл аударғаны жөн. Гидтер туристерді демалатын, экскурсия жасайтын нысандармен таныстырады. Оның әңгімесі қызықты, тарихи деректерге бай, сенімді, мазмұнды болуы керек. Қазақстандағы  ежелгі тарихи ескерткіштер туризм саласындағы  маңызды байлығымыз, мақтанышымыз.

3.1.4 Туризмдегі жарнама

     Қызмет көрсету – ерекше сала, ол өндіріс пен сауданың арасындағы орынды иемденеді, сондықтан оған өндірістегі, сату мекемесіндегі сияқты жарнаманың ерекшеліктері тән. Қызмет көрсету саласындағы жарнаманың көлемі өзге салалармен салыстырғанда аз. Бұл ұсақ фирмалардың көптігімен, ірі фирмалардың аздығымен түсіндіріледі. Бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарнамалардың көпшілігі тағам өнімдері мен құрылыс материалдарына байланысты. Туризмдегі жарнама барлық жерде беріледі, бірақ аз. Мамандандырылған басылымдарда аздаған қызмет көрсету жөнінде жарнамалар бар. Ал Интернетте жағдай мүлдем басқа, онда туризмге байланысты жарнамалар, өзге саладағы жарнамалармен бірдей. Сонымен қатар туризмге арналған үлкен көлемді орталық және ең ірі газеттер бар. Бұл оқырмандардың көңілін осы газетке аудару үшін жасалады. Бұл газеттегі корпоративтік жарнама өзге салаға қарағанда жоғары және 10-15 пайызды құрайды, мұның себебі клиенттермен тура байланыс орнату жүйесінің дамығандығында. Көлемі сауда жарнамасынан жоғары немесе бірдей жарнаманың жалғыз түрі бар – бұл жарнама парақшаларын пәтерлерге тарату.

Қазақстандағы туристік агенттіктердің, компаниялардың, фирмалардың жарнамаларына  тоқталайық. Олар жарнамаларын көбінесе “Караван класс”, “Рек-тайм” сияқты тегін таратылатын жарнамалық газеттерге береді. “Караван” газетінде де жарнамалары бар. “Сіздер үшін саяхат!”, “Сенімді серіктестермен”, “Кәсіби  және сенімді бедел!”, “Сіздің демалысыңыз  – біздің қамқорлығымыз!” болып  кете береді. Барлық жарнамалардың  түрі бірдей, егіз қозыдай, бірінен-бірінің  айырмашылығы жоқ. Кейбіреулерінде  ғана турдың бағасы жазылған. Саяхатқа шыққысы келген адамның қайсы  туристік фирманы таңдарын білмей басын  қатырары анық. Бұл туристік фирмадағы PR-мамандары мен жарнамашылардың  кемшілігі. Жарнамалауда тың идея, соны түр іздемейді. БАҚ жарнаманың орны мен уақытын сатады, жарнаманың мәтініне жауап бермейді.

Туризмдегі жарнама Интернетте жақсы дамыған. Интернеттің басты  артықшылығы – интерактивтілігі, кез-келген елдегі кез-келген фирмадан жедел, жаңа ақпарат алудың мүмкіндігі. Сонымен қатар Интернет арқылы басқа  өңірлердегі бөлімшелер мен серіктестерге  ақпарат беруге болады. Интернетті пайдаланушылардың саны күннен күнге  өседі. Торапқа тұрақты ақпарат  беретін фирмалар көлемді ақпарат, каталог, прайс-парақшадан тыс көп  тиімділік көреді.

Әр жарнама беруші жарнамаға  кеткен шығынды қайтарып алумен қатар, одан үлкен пайда көргісі келеді. Мұнымен фирманың қызметкерлері (PR-менеджерлер, жарнама бөлімі) немесе маркетингтік, кеңес беру қызметі орталықтарының мамандары айналысады. Қазақстандағы  орта, ірі туристік фирмаларда маркетинг  және жарнама бөлімдері бар, ал ұсақ фирмаларда менеджерлер бұл істі атқарады. Бүгінде дамыған шетелдерде маркетингтік зерттеу бөлімдері  жабылып, маркетингтің функциясын басқару құрылымына беру үрдісі етек алды. Бұл басқару мен маркетинг стратегиясының және жарнаманың біріккендігін көрсетеді. Қазақстанға маркетинг тәжірибесі енді-енді еніп жатқанда бұл тәсілді қолдану қауіпті. Бізде маркетинг стратегиясы сияқты жарнаманың кешенді мәні әлі де толық бағаланбайды.

Туризмде бизнес-жоспар жасау, маркетингтік стратегияны құру, нарықты жан жақты талдау, жарнаманың болашақ клиенттерге кешенді  ықпалын зерттеу кемшін. Зерттеулер көрсеткендей, жарнамамен 80 пайыз туристік фирмалар айналысады. Олардың 50 пайызы жарнамасының сапасына, 10-15 пайызы санына көңіл бөледі. Туризм саласында жарнаманың тиімділігін кешенді зерттеу  жүргізілмейді. Кейбір ірі туристік агенттіктер ғана бұл жөніндегі  кеңес беретін фирмалардың қызметін пайдаланады. Туристік фирмалар жарнаманың мәнін нарықты талдау, сауда белгісін жылжыту мақсатында қолданбайды.

Жарнама фирманың болашақта  дамуының кепілі. Туристік фирмалар жарнаманың тиімділігін қалай анықтауына болады? 

• туристердің саны көбейеді;
• жаңа туристер пайда болады;
• қаржы өседі;
• тек БАҚ-тағы жарнаманың әсерімен келген клиенттердің болуы;
• сыртқы жарнаманың әсерімен келген жаңа клиенттер;
• Интернет, көрме сияқты арнаулы жарнамалардың ықпалымен келген клиенттер;
• Таныстары арқылы келген клиенттердің саны.

Жарнаманың  арқасында туристік фирманың қызметі  өседі. Бөлімшелері дамиды, бизнестегі табысқа жетуге мүмкіндік туады. Туризмдегі (жалпы бизнестегі) жарнама тиімділігін анықтауды екі топқа бөлуге болады: бағалау және талдау. Бағалау өз кезегінде тура және жанама болады, ал талдау сыртқы жағдайлардың өзгеруін есепке алады.

                             Қорытынды

           Сонымен, курстық жобада қоғаммен байланыс саласындағы қызметтер жайындағы ақпараттарды жинау бойынша жұмыс жүргізілген. PR-қызметін ұйымдастыру мен жүргізудің  негізгі аспектілері қарастырылған. Қоғаммен байланыс анықтамасы зерттелген болатын және авторлар терминдерінің тәжірибелі жұмыстарының  негізінде PR – дың өзіне меншікті  түсіндірмесі берілді.

PR – дың  негізгі функцияларына, құрылымына  және  принциптеріне талдаулар  берілген. PR субъектісінің жалпы  жағдайы профессионалды әдебиеттің  негізінде бейнеленген болатын.  ПР бойынша науқандардың жалпы  мінездемелері берілген, олардың  түсініктемелері мен негізгі  этаптары қарастырылған.  PR-мамандары  коммуникцияның қандай құралдарымен  жұмыс істейтіні қарастырылды.

Нақты компанияның  мысал негізінде PR-қызметінің іс-әрекеті  көрсетілді.

Қорыта  келе, қоғаммен байланысты тағайындау –  ұйымның  кез-келген қызметіне  қолайлы жағдайларды жасаудың  үздіксіз күш салуы деп айтуға болады. Егер бір фирма, мемлекеттік  мекеме немесе қайырымдылық қоры дер  кезінде өзінің сыйлы атына қам  жемесе, айналасына мейірбандылық, сенім, өзара түсінушілік кеңістігін  құра алмаса, ертелі кеш пе, оладың беделі өте тұрақсыз болып қалуы  мүмкін. Ірі батыс компанияларында және де байсалды орыс құрылымдарында қоғаммен байланыс бойынша вице-президент  дәрежесіндегі адамдар -  кілтті адамдардың бірі екені жайдан-жай  емес.

Қоғаммен  тұрақты жұмыс ең алдымен, шынайы, тексерілген ақпараттың әр түрлілігін  таратуды қамтамасыз етеді. Тәжірибе бойынша, бәріне жақсы танымал сайлау компанияларының  біржақты және ашық түрдегі теріс  хабарын танып, одан бас тартуды  үйренді.

Бұл қызмет коммуникациялық ашықтылық, сыртқы әлеммен байланыстар, екі жақ  арасындағы үздіксіз диалог: фирма  – клиенттер, персонал және т.б. атмосферасында өтеді. Осындай күш салулардың нәтижесі жағымды қоғамдық көзқарас, ұйым мен басшылыққа деген сенім, өзара түсінушілік, қоғамдағы келісушілік, өз ұйым ішіндегі жағымды климат болып табылады.

Қоғаммен  байланыстың өзгешелігі әрқашанда  жеке қоғам игілігіне бағытталғандығында. Бұл бұқаралық ақпарат құралдары  арқылы үндеу, жиналыстағы сөз сөйлеулер, пошта немесе техникалық құралдар немесе жай жеке байланыс арқылы араласулар, ПР коммуникацияның барлық негізгі  құралдары бұл жұмыста берілген. Сонымен қатар қоғам игілігі  туралы ойлаулар адамдар арасындағы өзара түсінушілікке қол жеткізу  болып табылады. Түсінікті, бірінші  реттен-ақ қол жеткізуге болмайды. Сондықтан қоғаммен байланыстың  тағы бір маңызды өзгеше белгісі  олардың ұзақ мерзімділігінде. Қайсарлылық  пен шыдамдылық ең қиын және қарама-қайшы  жағдайларда өзара түсінушілікке  қол жеткізудегі табыстың кепілі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер:

1.Алёшина И.В. Паблик рилейшнз для менеджеров и маркетеров.–М.: «Гном-пресс», 1997.- элетронная книга, источник – http:// socioline.ru-Б.90-