Қорлар есебі жайлы толық курстық жұмыс

     Аудитордың шағымданудың ескіру мерзімдері өткен шағымдардың бар-жоқтығын және төлемеудің себептерін анықтауы керек. Ол шағымдар бойынша есеп айырысуды желеу етіп, жетіспейтін сомалар немесе шығынға жазуға құқық беретін құжаттары жоқ қорлардың шығындалуы, сонымен қатар оларды лауазымды тұлғалардың жымқыру фактілері жасырынып жатқан-жатпағанын анықтайды.

     Аудитор жеткізушілердің қосылған құн салығын анықтауларының дұрыстығын дәлдеп тексереді. Ол мүмкін болғанынша көбірек есеп-фактуралар санын іріктеп алып, оларды қадағалайды. Анықталған алшақтықтар, айырмашылықтар аудитордың жұмыс құжаттарында белгіленуі тиіс, осылардың негізінде аудитор қосылған құн салығын есептеу және бюджетке төлеу жөніндегі анықтаманың қайта қаралуын талап етеді.

   Шетелдік жеткізушілермен есеп айырысу кезінде аудитор курстық айырмашылықтарды есептеу мен жүргізудің дұрыстығын тексереді.

     Өзімізге белгілі, әрбір шаруашылық операцияны жасау бастапқы құжаттармен рәсімделеді. Сондықтан құндылықтарды есепке алу, тіркеу бойынша мән-жай жөнінде тексеру жүргізген кезде аудиторға құндылықтарды сатып алу процесін құжаттық рәсімдеуге ерекше көңіл бөлу керек. Оған құндылықтарды алу үшін жеткізушіге алушының басшысы мен бас бухгалтері (немесе бухгалтерлік есептің жүргізілуін жүзеге асыратын тұлға) қол қоятын және мөрмен расталатын сенімхат ұсынуы керек екендігі белгілі болуы керек.

Реквизиттері толтырылмаған және олардың атына жазылған тұлғалардың қол қою үлгілері жоқ сенімхаттарды беру жүргізілмейді.

Егер қорларды бір сенімді өкіл бірнеше қоймалардан алуы керек болса, оларды әр қоймада көрсету үшін жеке сенімхаттар беріледі.

Қолданылмаған сенімхаттарды қайтарып берген кезде берілген сенімхаттарды тіркеу журналында немесе сенімхаттың түбіршегінде «қолданылмады» деген белгі жасалады және ол сенімхаттарды беру мен тіркеу үшін жауапты тұлғада есепті кезең аяқталғанша сақталады.

Қызметтерді қолма қол ақшасыз ақы төлеу түрінде алған кезде сенімхат толтырылмайды. Тауарға берілетін жапсырма қағаздың орнына қызметті көрсетуші орындалған жұмыс (көрсетілген қызмет) актісін толтырып, бекітетіндігін қоспағанда, қызметтерді алу жүйесі тауарды алудан ешқалай да ерекшеленбейді. Актіні де қызметті алушы растайды, актінің негізінде шот-фактура толтырылады. Екі жақ та қол қойған орындалған жұмыс актісі қызметті жеткізушінің шарт жағдайларын орындағаны және аталған қызметтерді алушының шағымдарының жоқтығы туралы куәландырады.

Аудиторға материалдарды, шикізатты, интвентарьды және шаруашылық құрал-жабдықтарын шығынға жазу мен олардың шығындалуының технологиялық  нормаларының (нормативтерінің) сақталуын  бақылауға алуға тура келеді. Кейде  кәсіпорындар өнімді өндіруге кететін шығындарды арттыру мақсатында немесе «есепке алынбаған» дайын өнімді жасау мақсатында материалдық шығындарды негізсіз арттыруға немесе оларды шамадан тыс шығындауға жол береді. Мұнда шикізаттың бақылап отырып жіберілуін қолдануға немесе нормалар бойынша шикізат пен материалдардың шығындалуының альтернативті (баламалы) балансын жасауға болады.

 

 

 

^{Қорытынды} 
 

        Материалды құндылықтарға талдау жасау үшін, қоймалық есеп карточкаларын, айналым (қалдық) ведомостарын және түгелдеу көшірмелерін, сонымен қатар бастапқы құжаттарын қолданады.

     Кейбір  кіріске алу құжаттары, әсіресе  фактурасыз келіп түскен материалдар  қоймалық есеп карточкаларында  көрсетілмеуі мүмкін. Оларды анықтау  үшін қойманың бастапқы құжаттарын  кенеттен тексеру керек.

Аудитордың бағдарламасы - бұл аудитордың жалпы жоспарының одан әрі жұмыстың түрлеріне, жүргізілетін аудиторлық процедуралардың әдістері мен тәсілдерінің түрлеріне, тексерілетін құжаттар мен аудиторлық жұмысшы құжаттардың түрлеріне қарай нақтылануы болып табылатын құжат. Тексерудің бағдарламасы жоспарлаумен қатар жұмысты орындаушы тексеру  тобының әрбір мүшелеріне берілетін тапсырма, нұсқаулар, сондай-ақ оны бақылайтын аудиторлық топ жетекшісі мен аудиторлық ұйым басшысының құралы болып табылады.

      Аудитордың алынатын  қорлардың, орындалған жұмыстардың және көрсетілген қызметтердің саны, мөлшері мен сапасы бойынша, сонымен қатар бағалар мен тарифтердің сақталмауына, есептеу құжаттарында арифметикалық қателердің табылуына, өлшеу мен таразыға тарту кезіндегі қателерге байланысты берілген шағымдардың дер кезінде берілуін тексеруге зор көңіл бөлуі керек. Сонымен қатар түгендеу процесі қалай бақыланатындығын, оны жүргізу бойынша қандай нұсқаулықтардың бар екендігін және қандай ереже бұзушылықтар анықталғандығын білу керек.

Аудиторлық тексеру  барысында аудитор қорлардың  келіп түсу, шығысталу шаруашылық операциялардың дұрыс рәсімделуіне мұқият тексеру жүргізуге тиіс. 

Сонымен жоғарыда қарастырылған мағлұматтарды  ескере отырып, келесідей қорытынды  жасауға болады:

• Қорлар өндіріс циклінде қолданылатын әр түрлі еңбек заттары, олар өндіріс процесінде тұтынылып, өзінің құнын өндірілген өнім құнына толығымен аударатын қысқа мерзімді активтер болып табылады;
• материалдық қорлардың негізгі екі түрі бар: негізгі және көмекші;
• Қорлар бағалаудың бірнеше әдістері қоланылады: орташа өлшемдік құн бойынша, ФИФО және ерекше теңестіру;
• материалдардың номенклатурасы - өндірісте пайдаланылатын материалдардың белгілі бір түрлеріне олардың көрсеткіштері бойынша жасалатын жіктеу тізімі;
• Қорлар қозғалысы әрдайым реттеліп, операцияға сәйкес құжаттармен рәсімделуі тиіс;
• кем дегенде айына бір рет қорларға түгендеу жұмыстары өткізілуі керек;

 

      Кәсіпорынды экономикалық тұрғыдан зерттей келе, болашақта қызметіне мынадай  жақсарту жолдарын ұсынар едім:

• әрқашанда уақытылы түгендеу жұмыстарын жүргізу;
• Қорлар қозғалысын қадағалау;
• үнемі кәсіпорынның пайдалылығын арттыру мақсатымен есеп саясатын, қолданыстағы есептеу әдістерін қарстыру
• заманға сай жаңа технологиялар мен бағдарламаларға бетбұрыс жасау
• тиімділікті жоғарылатудың жолдарын іздестіру.

 

      Жалпылай  айтқанда, өндірістік қорларды пайдаланудың жағымды әсерін арттырудың негізгі бағыты – ресурстарды үнемдейтін, неғұрлым аз қалдық шығаратын және қалдықсыз технологияларды енгізу.      

Қойма ғимаратының заманға сай жабдықталуы  да қорлардың  сақталуына елеулі әсер етеді.      

Кез-келген кәсіпорындар материалдардың әр түріне белгілі бір норманы ұстануға ұмтылыс жасау керек. Өйткені, олардың  артылуы  айналымның баяулауына алып соғады, ал жетіспеуі – өндірістік үрдістің тоқталуына.       

Сонымен қатар  қорлардың  есебіндегі құжаттарды жетілдіру, яғни олармен байланысты үрдістерде қолданылатын құжаттарды кеңінен қолдану арқылы қорлар есебін ауқымды жақсартуға болады.   
       Қорыта келгенде, өндіріс қорларын аудиттеу кезінде аудитор материалдарды кіріске алудың дер кезінде және толық жүзеге асырылғандығына, оларды өндіріске, шаруашылықтың басқа да бөлімшелеріне және сыртқы мекемелерге босатудың заңдылығына көз жеткізуге міндетті.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған дерек көздер тізімі

 

1. Қазақстан Республикасының «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы, 20 қараша 1998 жылы. №304 (өзгертулері мен толықтыруларымен).
2. Қазақстан Республикасының «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексі – 30 қаңтар 2001 ж., №155-ІІ (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
3. Қазақстан Республикасының «Лицензиялау туралы» Заңы, 17 сәуір 1995ж. №2200 (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
4. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі, 16 шілде 1997 ж. №167-1 (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
5. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі (Жалпы бөлімі) 27 желтоқсан 1994 ж. №268-ХІІІ (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
6. Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» Заңы. 26 желтоқсан 1995 ж №2732 (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
7. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодексі, 12 маусым 2001ж. №209-2 (өзгертулерімен және толықтыруларымен).
8. Қазақстан Республикасының «Еңбек туралы» Заңы, 10 желтоқсан 1999ж. №493-1 (өзгертулерімен және толықтыруларымен 25.09.2003ж).
9. З.Н.Әжібаева, Н.Ә.Байболтаева, Ж.Ғ.Жұмағалиева «Аудит»: Оқулық. -  Алматы: 2006
10. М.Б. Байдаулетов, «Аудит» : Оқулық. -  Алматы: 2003
11. А.К. Абленов, «Аудит теориясы» : Оқулық. -  Алматы: 2003
12. Бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспары. ҚР Қаржы министрлігінің 2002ж. 18- қыркүйектегі №438 бұйрығы (ҚР Қаржы министрлігінің 21.10.2003 ж. №372 бұйрығымен енгізілген өзгерістермен).
13. Халықаралық аудит стандарттары
14. Қаржылық есептің халықаралық стандарттары
15. Қазақстан Республикасының «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы, 5 мамыр 2006 жылғы
16. 1. Абдиманапов А.А., Юсупжанова А.К. Организация учета том 3. // Бухгалтерский учет и аудит: - 2006 год. № 2. – стр. 44-54.
17. 2. Әбдіманапов Ә.Ә. Есеп көрсеткіштерін өзара салыстру мен талдау принциптері. // Бухгалтерлік есеп және аудит. – 2006 жыл.
18. 3. Әбдіманапов Ә.Ә. Бухгалтерлік есеп счеттарының жаңа типтік жоспарымен қалай жұмыс істеу керек. // Бухгалтерлік есеп және аудит. – 2007 жыл.
19. 4. Әбдіманапов Ә.Ә. Қаржылық қорытынды есеп терминдері мен элементтерін тану. // Бухгалтерлік есеп және аудит. – 2007 жыл.
20. 5. Әбдіманапов Ә.Ә. Есеп саясатының концептуалды негіздері мен қалыптасуы. // Бухгалтерліқ есеп және аудит. – 2006 жыл.
21. 6. Әбдіманапов Ә.Ә. Есеп саясатының концептуалды негіздері мен қалыптасуы. // Бухгалтерліқ есеп және аудит. – 2007 жыл
22. 7.     №2 Халықаралық қаржылық есеп стандарты. www.google.kz
23. 8. "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы" заң 02.09.2009 жыл
24. Шидловская С. Финансовый контроль и аудит – Высшая школа , 2011ж
25. Шеремет А.Д. Суйц В.П. Аудит – ИНФРА, 2007ж.