Халықаралық валюта жүйесі

Кеден тарифі ішкі нарықтағы  шетелдік бәсекені реттейді. Кеден тарифі кеден баждары мөлшерлемелерінің жүйеленілген жиынтығы болып табылады, олар республиканың кеден аумағына әкелінетін және бұл аумақ шегінен әкетілетін тауарлар мен өзге де заттарға салынады.

Кеден ісін жүзеге асыру кезінде кеден органдары алатын, заңнамада белгіленген және мөлшерлемелерін Үкімет белгілейтін кеден төлемдеріні  басты түрлерінің бірі кеден баждары — ұлттық шекара арқылы тасылатын тауардан кеден тарифінде қарастырылған мөлшерлемелер бойынша мемлекет алатын салықтар. Отандық тәжірибеде баж салығының, айрықшалықты және құрамдастырылған мөлшерлемелері кең тараған: адвалорлық - салық салынатын тауарлардың құнына пайызбен, айрықшалықты - белгіленген мґлшерде салық салынатын тауарлардың немесе заттардың өлшеміне, ал құрамдыстырылған мөлшерлемелер - салық салудың екі түрінің ұштасуы жолымен есептелінетін мөлшерлемелер. Әкелім, әкетілім, транзиттік, маусымдық, арнаулы, демпингке қарсы, өтемдік, протекционистік (қолдампаздық), пұрсаттылықты (преференциалдық) кеден баждары болып ажыратылады. Қазақстанда импорттыќ (әкелімдік), маусымдық, арнаулы, демпингке қарсы, өтемдік баждар қолданылады.

Экспорттық кеден баждарының экономикалық мәні — абсолюттік рента. Оны шетелдік сатып алушы төлейді.

Тауардың кедендік құны — кеден шекарасын кесіп өткен мезеттегі нақты төленген баға. Оған фактура-шотқа сәйкес тауардың бағасы, сондай - ақ фактура-шотқа кірмеген нақты шығыстар қосылады.

Импорттық кеден баждарының жүйесі ұлттық өндірісті шетелдік өнім экспансиясынан қорғайды: отандық тауарлармен бәсекелесетін тауарларға жоғары импорттық баждар жоқ немесе ел ішінде жеткіліксіз көлемде өндірілетін тауарларға төмен баждар салынады. Бұл қағида бір мезгілде мемлекеггік бюджеттің кіріс бөлігін толтыру жөніндегі мемлекеттің фискалдық мүдделерін қамтамасыз етеді.

Қазақстанның кеден шекарасы арқылы тауарлар алып өткен кезде және оның кеден заңнамасында белгіленген басқа да жағдайларда кеден баждарынан басқа кеден төлемдерінің мынадай түрлері төленеді:

1) кеден ресімдеуі үшін кеден алымы;

2) тауарларды сақтау үшін кеден алымы;

3) кедендік ілесіп алып жүру үшін кеден алымы;

Қазқстан Республикасы кеден органдарының лицензия беру алымы; кеден ресімдеуі женіндегі маманның біліктілік аттестатын беру алымы; алдын − ала шешім үшін төлемдер және т.б.

Қаржы министрлігі мен оның Кедендік бақылау комитеті - кеден төлемдерін алудың тәртібін анықтайды, ал оның органдары кедендік мағлұматқа сәйкес тауарларды кедендік бақылауға ұсынған кезде төлемдерді төлеуді тексереді.

ТМД мемлекетінде өнім жеткізілімі үшін кеден баждарын төлеу қолданыстағы заңнамаға және осы елдермен жасасқан үкіметаралық келісімдерге сәйкес жүзеге асырылады

Қорытынды

Осылайша валюта нарығы өз алдына күрделі, дамыған көптеген факторлы жүйені көрсетеді. Оның құрылу заңдарын білу көпұлтты компанияларды тиімді басқаруға, кәсіпорынның қаржылық қызметтерін тиімді өсіруге жол ашады

  Валюталық жүйенің басты элементі – валюталық бағам. Валюталық бағамның қалыптасуына ықпал ететін факторлар қатары анықталады. Шетел валютасының бағамдарының әр түрлі түрлері мен баға белгіленімдері берілген.

Валюталық нарықтарды валюталық оперпцияларды жүргізудің негізіне халықаралық сауда, сонымен байланысты көрсетілген қызметтер және капиталдар мен несиелердің халықаралық қозғалысы жатады. Валюталық нарықтар валютаға деген сұраныспен ұсыныс негізінде валюталарды сатып алу – сату операциялары жүргізілетін ресми орталықты білдіреді.  Валюталық операциялардың көлеміне байланысты валюталық нарықтар халықаралық, аймақтық және ұлттық болып бөлінеді.

    Валюталық  нарықтардың қатысушыларын екі басты топқа бөледі: пассивті, валюталық операцияларды жүргізу қажет болғанда  басқа банктерден және брокерлік фирмалардан баға белгіленімін білгісі келетіндер;  активті баға белгіленімін сұрағандар үшін банктерге бағаны қоюшылар.

   Шетел валютасы халықаралық төлем айналымында ең басты банктік және несиелік айналыс құралдары – телеграфтық және пошталық  аударымдар, чектер, тратталар түрінде болады. Әр түрлі елдердің валюталарының салыстырылуы олардың өндіріс және айырбас процесінде қалыптасатын объективті құндық  қатынастарына негізделеді.

   Валюталық бағам – басқа елдің ақша бірлігіне қатысты сол елдің ақша бірлігінің бағасы. Ол заңды түрде бекітілген валюталық паритет шеңберінде ауытқып отырады.

       Жедел нарыќ ґте маѕызды онсыз валюта нарыєы аяќталмаєан болып кґрінеді. Сондыќтан да Қазақстанға валюта нарығы қатысушыларына қорғанысты ұсынатындай жағдай жасау үшін күш салу керек.

Әрбір нарықта арнайы тауар бар. Валюта нарығында бұл рөлді бағасы басқа елдің  ақшасы болып табылатын  валюта атқарады. Валютаға да әрбір тауар секілді сұраныс пен ұсыныс тән болады олар әрқашан өзгеріп отырады. Валюта курстарына әсер етуші фокторларды меңгере отырып валюта курстарына  көптеген эконмикалық, саяси және әлеуметтік факторлар әсер етеді деген қорытынды шығаруға болады. Мемлекеттің курсқа әсер ету элементі сақталып отыр. Сондықтан да соңғы уақытта валюталық нарықты либерализациялау туралы ммселе қозғалуда. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы валюта нарығы құрылу барысында бірақ ол өлі толық жетілмеген. Осылай, оның тез арадағы дамуына алғышарттар жасалып отыр.

            Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1 Байжомартов У.С " Основы экономической теорий"

2 Баукина М.К Семенов В.А "Макроэкономика"

3 Бисенғазиев М.Е "Макроэкономика" Орал БҚМУ, 2000ж

4 Гайнулин "Основы экономический теорий"1998 г

5 Жүнісов Б,Мәмбетов Ұ,Байжомартов У "Нарықтық экономика негіздері" 1994 ж

6 Зубко Н.М "Экономическая теория

7 Казаков А.П,Минаев И.В. “Экономика" 1996 г

8 Камаева "Экономикалық теория" 1998 ж

9 Мадешев Б. "Нарықтық экономикалық  теорияға кіріспе" 1995ж

     10. Мадиярова Д.М "Сыртқы экономика саясаты және экономикалық қауіпсіздік" 2000ж

    11.Мамыров Н.Қ,Құлекеев Ж.Ә,Сұлтанбекова Г.Қ "Макроэкономика","Экономика " 2000 ж  

     12.Осипова "Общая теория" 1994 г

     13.Шиденов Ө.Қ,Сағындықова Е.Н,Жүнісов Б.А"Жалпы экономикалық теория" Ақтөбе, 2004 ж

        2. Д.М. Мадиярова. "Сыртқы экономика саясаты және 

экономикалық қауіпсіздік ". 2000ж.

  3. А.П. Казаков, И.В. Минаев. "Экономика". 1996ж.

  4. О.Ю. Мамедов. "С  1. Н.Қ. Мамыров, М.Ә.Тілеужанова.   "Макроэкономика"

овременная экономика". 1999ж.

  5. В.Д. Камаева. "Эконом теория". 1999ж.

  6. Ф.Г. Гайнулин. "Основы эконом теорий". 1998ж.

  7. Б. Мәдешев. "Нарықтық эконом теорияға кіріспе". 1995ж.

        8. С.Сатыбалдин."Азиатский кризис причины и уроки".

  9. Н.М.Зубко. "Экономическая теория". 1998ж.

10. Б. Жүнісов, Ұ.Мәмбетов, Байжомартов.

      "Нарықтық экономика негіздері". 1994ж.

11. Осипова. Общая эконом теория 1994ж.

         12  

6