Бизнес жоспар

 

Жалпы жоба құны. Несиелендіру қажеттілігі

ажет құрал-жабдықтар тізімі мен олардың құнының есебі төмендегі кестеде (кесте 3.12.) келтірілген. Сондай-ақ негізгі қорлар кұны, амортизация нормасы мен жалпы амортизациялық аударымдар сомасы кестеде келтірілген. Жалпы қажет қаражаттар сомасы 1 620 000 теңгені құрап отыр. Оның ішінде 1000 000 теңге өзіндік қаражат, ал қалған 620 000 теңге банктік несие болып табылады. (кесте 3.13.) Жалпы қажет қаражаттар сомасына келесілер енгізілген:

•   транспорттық шығындар, жеткізіп беру қызметіне төлемдер;

•   монтаждау, іске қосу, программаларды орналастыру;

• қызметті іске асыру  үшін қажет материалдық шығындар,  еңбек ақы, жалдық төлем және т.б.

Кесте 3.12.

Негізгі қорлар құны, амортизациясы

№	Негізгі қорлар топтамасы	Құны	Аморт. Нормасы	Жылдық аморт. аударымдар сомасы
	Компьютерлер          және компьютерлік техника Соның ішінде: - Компьютерлер - Принтер - Сканер - Ксерокс	1 000 000 120 000 30 000 50 000	10,0 5,0 5,0 5,0	75 000 21000 5 250 3 750
	Жиһаз                             - Үстел - Орындық	180 000 20 000	5,0 5,0	31 500 3 500
	Барлығы	1 400 000		140 000

 

Кесте 3.13.            Несиелік қажеттілік

 

	Барлығы	Соның ішінде... есебінен
			компания	несие
Негізгі қорлар, барлығы	1 400 000	1 000 000	400 000
Айналым қаражаттары	220 000		220 000
Барлығы	1 620 000	1 000 000	620 000

 

Жобаны қаржыландыру көзі 24 ай мерзіміне 23 % ставка негізінде  берілетін банк несиесі болып отыр. Несиені жабу ай сайын белгілі бір мөлшерде ақшалай жарна арқылы жүзеге асырылады. Келесі кестеде (3.14.) несиені етеу мерзімі, негізгі өтелетін сома және ол бойынша өтелетін пайыздық төлемдер сомасы көрсетілген.

 

Кесте 3.14.

 

Қарыздық міндеттерді өтеу есептемесі, мың тг.

 

Көрсеткіштер	Барлығы	2009 жыл	2010 жыл
Алынатын несие сомасы	620
Несие пайыздары	159,34
Өтелетін несие сомасы	779,34
Жыл басына несие бойынша  қарыз		779340
Ай сайын төленетін  төлемдер	32,472	389,67	389,66
Жыл аяғына несие бойынша  қарыз		389,67	0

 

Жобаны жүзеге асыру  үшін кететін жалпы бастапқы шығындар көлемі келесі кестеде (кесте 3.15.) келтірілген.

Кесте 3.15.

Жалпы бастапқы шығындар есебі

 

Көрсеткіштер	Шығындар сомасы (мың  тг.)
1. Компьютерлер және компьютерлік техника	1200
2. Құрал-жабдықтарды монтаждау	10
3. Транспорттық шығындар	10
4. Жиһаз	200
5.Персоналды оқыту	40
6. Еңбек ақы	81,6
7.Әлеуметтік сақтандыру қорына аударымдар	14,3
8. Жалдық төлем	30
9. Электр энергиясы	20
11. Амортизация	11,667
12 Басқа шығындар	4
13 Барлығы	1621,5

 

Өнімнің өзіндік құнының  есептемесі

 

Шығындар статьясы	1 сағат компьютерде ежұмыс	1беттік мәтіндік  баспаға шығару	Сканерлеу	Ксерокс
1  Магериалдық шығындар
Электр энергиясы	7,5	0,3	0,8	0,5
Қағаз	-	1	-	1
Өзге        де        материалдық  шығындар	0,76	0,02	1,9	0,03
1 бөлім бойынша қорытынды	8,26	1,32	2,7	1,53
2. Материалдық емес шығындар
Еңбек ақы қоры	15,7	0,06	6,6	0,23
Әлеуметтік шығындар	2,61	0,3	1,1	0,03
Амортизация	1,46	0,2	8,28	0,2
Жалдық төлем	3,84	1,9	1,15	0,11
2 бөлім бойынша қорытынды	23,5	2,46	17,13	0,57
Барлығы (16+26)	31,7	3,7	19,8	2,1
ҚҚС(15%)	4,75	0,6	2,9	0,31
Жіберілетін баға	50	5	30	4
Жалпы шығындар	36,45	4,3	22,7	2,4
Пайда	13,55	0,7	7,3	1,6

 

Кесте 3.17.

Пайда мен шығындар есебі Болжамды пайда есебі

 

N	Көрсеткіштер	2006 жыл	2007жыл
1.	Қызметтерді сатудан  түскен түсім	2627500	3478500
2.	Өзіндік құн	1495700	2059100
3.	Әкімшілік шығындар	-	-
4.	Жалпы пайда	1131800	1419400
5.	Салық салынатын пайда	1131800	1419400
6.	Пайда салығы (20%)	226360	283880
7.	Таза пайда	905440	1135520
8.	Несиелік төлем	389670	389670

 

Келтірілген есептемелерден көрініп тұрғандай:

-    салыққа дейінгі пайда 1131800 теңгені құрап отыр

-    өнім рентабельділігі  -0,6

-    сату рентабельділігі -0,3

Кесте 3.18. болжамды ақша қаражаттарының қозғалысы туралы  мәлімет береді.

 

Кесте 3.18.

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептеме

 

N	Көрсеткіштер	2006 жыл	2007жыл
І	Операциялық қызмет
1.1.	Қызметтерді сатудан  түсетін түсім	2 627 500	3  478 500
	Ақша қаражаттарының шығуы
	Сатып-алынатын құрал-жабдықтар	1 400 000
1.2.	Еңбек ақы	979 200	1 180 800
1.4.	Жалгерлік ақы	360 000	360 000
1.5.	Әлеуметтік      сақтандыру      қорына аударымдар	163 200	196 800
1.6.	Амортизациялық аударымдар	140 000	140 000
1.7.	Электр энергиясы	240 000	240 000
1.8.	Басқа да шығындар	48 000	50 000
II.	Инвестициялық қызмет
3.1.	МЕА-рді сатудан түскен түсім
3.2.	Меншік құқығын сату
2.3.	Басқа түсімдер
III.	Қаржылық қызмет
3.1.	Жарғылық капитал	1 000 000
3.2.	Банк несиесі	620 000
3.3.	Несие пайыздары	79670	79670
3.4.	Банк несиесін өтеу сомасы	389670	389670

 

Кестедегі берілген мәліметтер келесі кесте мәліметтермен байланысқан:

-    Жоспардын  жүзеге асырылу графигі; Жалпы  шығындар есебі;

-    Пайда мен  шығындар есебі;

-    Несиені өтеу  графигі;

Залалсыздықты талдау

Пайда мен залал көлемі сату деңгейіне байланысты. Кәсіпорынның қызметі пайдалы болу үшін сату деңгейі қандай болатынын залалсыздық талдауын жүргізгеннен соң білеміз.

Залалсыздық талдамасын қызметтер түрлері бойынша графикалық әдісті қолдана отырып, жүргіземіз. 1 сағат компьютерде жұмыс істеу  қызметінің жоспарлы көлемі - 28000 сағат, бағасы —50 теңге. Қызмет көрсету көлемі сату көлеміне тең, жалпы түсімі 1400 мың теңге. Тұрақты шығындар сомасы 136,867 мың теңгені құрайды. 1 сағат қызметке кететін өзгермелі шығын сомасы -8,26 теңге, ал барлық жоспарлы қызмет көлеміне кететін шығын сомасы-231,28 мың теңге.

  Кесте 3.19.

Инвестиция  тиісділігі  көрсеткіштері 

Көрсеткіш	Белгіленуі Өлшем  бірлік
Таза келтірінді  табыс   -  NPV,  теңге	1073047,2
Жобаның  өтелімділік  кезеңі –PV Ай	1,3
Дисконтталған өтелімділік  кезеңі – DPB Ай	0,6
Пайдалылық  индексі  – PI	2,7
Рентабельділіктің   ішкі  нормасы - IRR%	45%

 

3. Тәуекелдікті  талдау.

 

Қызмет барысында фирма  әртүрлі тәуекелдіктерге жолығуы  мүмкін.  Оларды келесідей классификациялауға болады:

Өндірістік тәуекелдік. Ол компьютерлік техниканың күрделілігімен, жаңа ақпараттық технологиялардың ортасында техникалық прогрестің қарқынды дамуымен, ұсынылатын қызмет сапасының жоғары болмауымен байланысты.

     Тәуекелдікті төмендету шаралары;

•   Кәсіпқой кадрларды іріктеу;

•   Қызметкерлердің  квалификациясын жоғарлатуды тұрақты  қолдау;

•   Қызмет сапасын  бақылау жүйесін өңдеу және оны  қолдану;

•   Қажет жабдықтарды  сатып-алу үшін жеткілікті қаржы  қаражатын уақытылы бөлу.

Маркетингтік   тәуекелдік.   Қызмет   түрінід   дұрыс   таңдалмағанымен, маркеингтік саясаттың қате таңдалуымен, баға саясатындағы қателіктермен

байланысты.

Қаржылық, инновациялық, әлеуметтік және тағы да басқа тәуекелдіктер.  Қаржылық тәуекелдік банктер мен  қаржылық институттармем байланысты.

Басқа да жобада болатын сияқты бұл жобада да кейбір тәуекелдіктер болуы мүмкін.

Кесте 3.20.

Жобаны жүзеге асыруда  кездесуі мүмкін тәуекелдік түрлері

Тәуекелдік	Теріс салдары
1. Қаржылық
Жаңа бәсекелестердің  пайда болуымен сұраныс тұрақсыздығы	Сату келемінің төмендеуі
Бәсекелестердің бағаны төмендетуі	Бағаның төмендеуі
Салықтың есуі	Пайданың төмендеуі
Тұтынушылардың төлеуге  қабілетсіздігі	Сату көлемінің төмендеуі  және пайданың төмендеуі
Энергетикалық ресурстарға  бағаның есуі	Пайданың төмендеуі
Өзіндік айналым қаражаттарының жетіспеуі	Қарыз көлемінің өсуі
2. Әлеуметтік
Кадрлардың квалификациясы	Қызмет сапасының төмендігі, бұзылулардың кебеюі
3. Техникалық
Өндіріс құралдарының тозуы	Өндіріс көлемі мен пайданың төмендеуі
Жабдық сенімділігінің жеткіліксіздігі	Қызмет сапасының төмендеуі
Қуат резервінің болмауы	Сұраныстың шарықталуын  жаба алмауы

 

Жоба бойынша тәуекелдіктің  негізгі факторлары:

•   Жаңа бәсекелестердің  пайда болуы;

•   Энергетикалық ресурстарға бағаның өсуі;

•   Тұтынушылардың төлеуге кабілетсіздігі;

Берілген факторлардың (туындаған жағдайда) деңгейін төмендетудің негізгі жолдары болып табылады:

•   өндіріс шығындарын төмендету;

•   ұсынылатын қызмет ассортиментін ұлғайту;

•   қызмет сапасын  жоғарылату.

Жалпы алғанда жоба тәуекелділігі  болмашы деңгейде деп бағалануда.

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

1. Ким И.Г., Тарапунова Г.С. Как разработать бизнес – план. – Алматы: “LEM” 1998.

2. Е.П.   Голубков.   Маркетинговые   исследования:   теория,

практика.-М.: "Финпресс", 1998.

3. Бизнес    -   план:    Методические    материалы/ Под    рад,   проф, Р.Г.Маниловского. – М.: Финансы  и статистика, 1996.

Маниловского. - М.: Финансы  и статистика, 1996.

4.Тулегенов   Б.Т.,   Джолдасбаева   Г.К.   Разработка   бизнес    - плана на  предприятии. – Алматы,1997.

5. Дюсембаев К.Ш.Анализ финансового положения предприятия   Учебное  пособие. – А.: «Экнономика», 1998.

6. Лабароторные работы на персональном компьютере /И.Ф. Цисарь.-М.:   

7. Бизнес - план: полное руководство /Колин Барроу, Пол Барроу, Роберт  Браун. -Пер. с анг. М. Веселковой. -М.: "Фаир-Пресс", 2003.

8. Разработка бизнес - приложений в экономике на базе МS Ехсеl: Под ред. к.т.н. А.И. Афоничкина. -М.: Диалог -Мифи,2003.

9. Воркуеев Б.Л. Модели экономического равновесия. М.:"Юнити", 1990.

10. Карлберг К.Н. Бизнес анализ с помощью Ехсеl: Киев: "Диалектика", 1997.

11. Абрамов Л.Е.     Основы     анализа     финансовой,     хозяйственной     и инвестиционной деятельности предприятия: М.: Экономика и жизнь, 1994.

12. Алексеева М.М. Планирование деятельности фирмы: М.: "Наука". 1997

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды                  

   Бизнес - жоспар кәсіпкерлік саласындағы өте құнды құжат. Ол кәсіпорынның болашақтағы жемicтepi. Бизнес - жоспар бұл кәсіпкерлік қызметтің негізгі мәселелері қамтылған, яғни кәсіпкердің өзекті мәселелері таңданып, оны шешу жолдары қарастырылған маңызды құжат.

   Әсіресе   бүгінгі  таңда   жаңа  ақпараттық  технологиялардан  пайдаланып  бизнес-жоспар жасау  өзекті  мәселеге  айналып  отыр.  Яғни, әрбір  экономист мамандығын  меңгерген  маман  MS  Excel  мүмкіндіктерін  пайдалана білуі керек.

     Нарықтың экономикада бизнес-жоспар кәсіпкерліктің барлық сферасында қолданылатын негізгі жұмыс құралы болып табылады. Бизнес-жоспар фирманың қызмет процесін сипаттайды, кәсіпкердің ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді мақсаттарын анықтап, оларға жетудің тактикасы мен стратегиясын көрсетеді. Жақсы әзірленген бизнес-жоспар фирманың өсуіне, нарықта жаңа позицияларды басуға, инвестициялық және несиелік ресурстарды алуға, өзіндік дамудың перспективалы жоспарын құруға, жаңа тауарлар мен қызмет өндірісінің және оларды тартудың рационалды әдicтepiн тандау концепцияларын құруға көмектеседі.