Өзін – өзі тәрбиелеу және оның тәсілдері

Өзін – өзі тәрбиелеу және оның тәсілдері

Өзін – өзі тәрбиелеу туралы, оның тәсілдері туралы түсінік. Адамның өмірдегі орнын өзі белгілеу мәдениеті тәрбие мазмұнының маңызды бөлігі болып саналады. Адамның өмірдегі өз орнын өзі белгілеу мәдениеті оны жеке өмірінің және жеке бакытының жауапты субъектісі ретінде сипаттайды. Т 
 
Тұлғаның коғамдық сана-сезімінің дамуының белгілі бір сатысында, адам өзінің жеке басы үшін тек сыртқы мақсаттарды ғана емес, сонымен қатар өзін-өзі тәрбиелеу мақсаттарын да түсінеді. Ол өзіне-өзі тәрбиенің субъектісі ретінде қарай бастайды. Өзінің тұлға ретінде қалыптасуы, оның жеке белсендігінсіз мүмкін еместігін түсіне бастайды. 
Өзін-өзі тәрбиелеу – адамның өз тұлғасын қалыптастыруға, өмірдегі өз орнын өзі белгілеуіне, өзін-өзі дамытуға, өз қабілеттерін өзі іске асыруға бағытталған мақсатты, саналы, жүйелі түрде өздігінен жүргізетін іс-әрекеті. Өзін-өзі тәрбиелеу тәрбие процессінің құрамды белігі және тұлғаның өзін-өзі дамытуындағы ең маңызды күш болып саналады. 
Тәрбиелеу мен өзін-өзі тәрбиелеу бір педагогикалық өрісте орналасып, тұлғаны қалыптастыру деген тұл-ас процесстің екі жағы болып саналады. Әр-бір педагог тек тәрбиенің заңдылықтарын біліп қана қоймай, сонымен қатар өзін-өзі тәрбиелеудің әлеуметтік-психологиялық механизмдерін жақсы түсінуі керек. 
Тұтас педагогикалық процессте әр балада өзін-өзі тәрбиелеуге деген қажеттілік әр-түрлі жас кезеңдерінде байқалады. Осы қажеттілік әсіресе балалардың жасөспірімдік шағында анығырақ байқалады. Себебі, балалар осы шақтарында өздерінің жеке «Мен»-дерін үнемі іздеу үстінде болады, түрлі спортгық секциялар, үйірмелер, қызығушылықтары бойынша клубтарға қатысады. Дәл осы кезеңде олардың жеке күңделіктерін бастап өз ойларын жазулары, өз мінез-құлықтары мен сезімдерін бағалаулары, ұл балалар мен қыз балалар үшін арнап құрастырған сауалнамаларын қызыға толтырулары, түрлі заттарды әуестікпен жинастырулары кездейсоқ процесс емес. Қазіргі кезде мектептерде міңдетті түрде өзін-өзі тану сабақтары енгізілуде, өзін-өзі тану мектептері де бар. Өзін-өзі тәрбиелеу өте ұзақ және адамның бүкіл өмірі бойы жалғасатын процесс екенін айта кету қажет. 
Өзін-өзі тәрбиелеу адамның жеке «Мендігін»- жүйелі түрде зерттеуін, қажымас қайраттылықты, үлкен ерік-жігерлік күшті қажет етеді. Өзін-өзі тәрбиелеу мектебі адамнан көптеген күш-қайратты жоғары дәрежедегі ұйымдастырушылықты, өзіне деген сын көзбен қарауды талап етеді. Неміс ақыны Ф.Логау былай деп тегін айтпаған шығар: 
«Өзіңмен өзің түскен күрес – ең қыйын күрес, 
өзіңді өзің жеңген жеңіс – ең ұлы жеңіс». 
Өзін-өзі тәрбиелеу адамның рухани қажеттіліктерін қалыптастыруға бағытталған. Адамның өзін-өзі жетілдіріп, өзімен жұмыс істеуінде кітаптардың маңыздылығы зор. Өйткені, кітаптар бізді жақсы адам болуға ынталандырады, қызықты адамдармен таныстырады. Өзін-өзі тәрбиелеудің маңызды бөлігі -мотивтерді, ынтаны дамыту. Жақсы, ақ ниетті болуға талпынбай, адамзаттың білімдер байлығын, адамзат мәдениетін игеруге тырыспай жан-жақты тәрбиелі және білімді адам болу мүмкін емес. 
Психологиялық-педагогикалық ғылымдарда өзін-өзі тәрбиелеудің кең қолданылатын тәсілдері болып өзіне-өзі баға беру, өзіне-өзі бұйыру, өзін-өзі құптау, өзін-өзі түзету және т.б. саналады. 
Өзін-өзі тәрбиелеу өзін-өзі бағалаудан басталады. Өзін-өзі бағалаудың негізін жеке адамның өзі қабылдаған құндылықтар жүйесі, тұлғаның жеке маңыздылықтар жүйесі құрайды. Өзін-өзі бағалау адамның өзін басқа адамдармен салыстыру арқылы қалыптасады, және осындай салыстыру табиғи түрде жүргізіледі де өте қызықты болды. Тұтас педагогикалық процесстегі қатынастар жүйесіне енгеннен бастап бала өзін басқа балалармен салыстырып, зерттеп, мынандай сұрақтарға: «-Неге мен осындаймын?», «Басқалар мені қалай қабылдайды?», «Өмірде мен қандай жетістіктерге жете аламын?»-деген сұрактарға жауап іздеп, өзінің барлық мүмкіндіктерін көрсетуге тырысады. Өзін-өзі нақты бағалау, өзін-өзі тәрбиелеудің мақсаттарын дұрыс құрастыруға мүмкіндік береді. Өзін-өзі бағалау жоғарлатылған, нақты, төмендетілген болуы мүмкін. Тұрақты және жаңа ақпараттар әсеріне, жинақтаған тәжірибесіне, қоршаған адамдардың пікірлеріне байланысты өзгеріп отыратын бейімделгіш өзін-өзі бағалау түрі адамның дамуы мен тиімді еңбек етуі үшін ең қолайлы бағалау болып саналады. 
Өзіне-өзі бұйыру дегеніміз адамның өзіне-өзі берген қысқа, үздік-үздік үкімі. 
Өзіне-өзі бұйыру адам өзін нақты бір іс-әрекет жасау керектігіне сендіріп, енді басқаша әрекет жасауға болмайды деп сезгенде ғана қолданылады. Бұйырықты түрде өзінен бір іс-әрекетің орындалуын талап ету қажеттілігі адамның өз кемшіліктерін анық көріп тұрып, бірақ сол жоспарланған істі орындауға күші жетпей тұрған кезде қолданылады. Өзіне-өзі бұйыру еріктік процесспен тығыз байланысты. Өзіне-өзі бұйыруда жаттығу үшін адам өзіне дауыстап бұйырық беріп оны қайта-қайта қайталап орындап отыруы қажет. Өз бұйырыгын екі апта аралығында орындап жүрген адамда өз бұйырығын автоматты түрде орындау әдеті пайда болады. 
Адамның өзін-өзі тәрбиелеуде өзін-өзі құптаудын маңызы зор. Әр адамның есінде өздерінің үлкен жетістіктерге жеткен кездері жақсы сақталып қалады. Адамның жетістіктері оған рухани, интеллектуалдық, күш-жігерлік қорларының ішкі мүмкіншіліктерін байқатып, өмірдің жаңа белестерін жеңе алатынына сенімділік тудырады. Кейбір өмірлік жағдайларда адам «өткенді ойлап» осындай жағдайдан қалай жол тауып шыққанын еске түсіргені абзал. 
Өзін-өзі бақылау – адамның өз іс-әрекеттерін, психикалық процесстер мен көңіл-күйлерін түсінуі, бағалауы және реттеуі. Бұл тәсіл адамға айналадағылармен сабырлы қарым-қатынаста болу іскерліктерін, басқа адамдардың кемшіліктеріне, әлсіздіктеріне, қателіктеріне шыдамды болуды үйретеді. Аталған тәсіл көмегімен адам шиеленіс жағдайларды реттеп, ұстамдылыққа, күрделі жағдайларда байсалдылық, сабырлық сақтауға үйренеді. 
Өзін-өзі түзету адамға өз мінез-құлқын, кемшіліктерін, қателіктерін және басқа адамдарға деген қарым-қатынасын өзгертуге мүмкіндік береді. Өзін-өзі түзету адамның өзіне сын тұрғысынан қарауына байланысты болады. 
Адамзат тарихында ұлы адамдарға өмірлік бағдарламасын нақты орындауға көмектескен өзін-өзі түзету мысалдары өте көп кездеседі. Өзін-өзі түзету өзін-өзі жетілдірудің тиімді тәсілдерінің бірі. Л.Н.Толстой «Өзін жетілдіруге деген ұмтылыстан басқа еш нәрсе адамның өз игілігі мен басқа адамдардың игілігіне септігін тигізе алмайды»- деп бекер айтпаған. 
Тәрбиенің демократиялық жүйесі баланың, басқа адамдар ықпалына бағынышты болмай, керісінше өзінің қабілеттері мен күштерін бағалап, өз дамуын өздігінше анықтауға үйрететін бірден-бір жүйе болып саналады. Тәрбиенің осындай нәтижесі тек қана педагог пен өсіп келе жатқан баланың тығыз ынтымақтастығы негізінде ғана мүмкін болады. 
Жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуы, оның өмірдегі орнын өзі анықтауы адамның өз-өзімен және оны қоршаған ортамен үйлесімділікте жүргізілуі кажет. 
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар 
1)Тәрбие мазмұнының мән-мағынасын ашыңыз. 
2)Тұтас педагогикалық процессте және өзін-өзі тәрбиелеуде жеке тұлғаның қалыптасуы қандай қатынаста болады? 
3) Тәрбие түрлері қалай топтастырылады? 
4) Тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеу қандай қатынаста болады? 
5) Өзін-өзі тәрбиелеудің тәсілдерін атаңыз. 

Почему математикам  не дают Нобелевских премий

dmitry | 4-01-2011, 06:00 | Просмотрело: 1318

Новости

Новости дня для людей, которые интересуются наукой - математикам  не не дают Нобелевских премий! Как  же так! Ведь математика - царица всех наук! Да, царица, но факт остается фактом - математики никогда не получали нобелевских премий. Возникает естественный вопрос, почему? Тут существует несколько версий. 
Первая версия, которая, кстати, выдвинута именно математиками гласит, что Альфред Нобель просто забыл упомянуть математику в списке наук, достойных премии. 
А вот вторая и третья версии представляют собой поистине интересные новости - великий ученый обделил математику из-за ревности! Казалось бы, что неужели светило науки будет мстить из-за ревности, ведь это неблагородно. Но не надо забывать, что Нобель, прежде всего, мужчина, а ревность любого мужчины слепа и мстительна, впрочем, как и любой женщины. 
Рассмотрим вторую версию. Она рассказывает, что какой-то профессор математики, встретив чету Нобелей в театре, так был очарован супругой великого ученого, что целуя ей ручку и расплескиваясь в комплиментах, не заметил, как наступил на ногу Альфреда Нобеля. Нобель во время этого не проронил ни слова, но затаив обиду, отомстил всем математикам, лишив их возможности получать премию. 
Третья версия говорит о том, что Альфред Нобель застал свою супругу в постели с энным профессором математики. А произошло это так, счастливый ученый после своего знаменитого открытия динамита, влетел в спальню к своей супруге, чтобы поделится восторгом, но увидел свою Софи в недвусмысленной позе вместе с данным профессором. Нобель чуть не сошел с ума в этот момент, но разум возобладал над ученым и он оставил любовников в живых. Свою же месть он выразил в том, что математики никогда не будут получать его премию. 
Как говорят французы - ищите женщину! Даже здесь представительницы неверного прекрасного пола сыграли свои главную роль! 
А четвертая версия рассказывает о том, что создав твердый нитроглицерин (динамит) Нобель обошелся без применения математических наук и поэтому посчитал ненужным включить математику в список наук, достойных Нобелевской премии.

 

 

Что повлияло на решение Нобеля завещать своё состояние  для учреждения научной премии?

Изобретатель  динамита Альфред Нобель называл  себя пацифистом и считал, что если у противников появится оружие, которое может моментально уничтожить друг друга, то они поймут, что ничего не выиграют от войны, и прекратят конфликт. В 1888 году по ошибке опубликовали сообщение о смерти Нобеля и некролог, в котором его называли «миллионером на крови» и «торговцем взрывчатой смертью». Не захотев остаться в памяти человечества злодеем, Нобель завещал своё состояние на учреждение научной премии.

 

 

Первоначально Нобель внёс математику в список наук, за которые  присуждается премия, однако позже  вычеркнул её, заменив премией мира. Достоверная причина неизвестна. Чаще всего её связывают с именем шведского математика, лидера шведской математики того времени Миттаг-Леффлера, которого Нобель не любил за то, что тот назойливо выпрашивал пожертвования на Стокгольмский Университет.

 

Ещё одна версия: у Нобеля была возлюбленная, Анна Дезри, которая потом влюбилась  в Франца Лемаржа и вышла за него замуж. Франц был сыном дипломата  и в то время собирался стать  математиком. Альфред Нобель не был  женат, поэтому теория о том, что  жена Нобеля ушла от него к математику – это переиначенная версия об Анне Дезри.

Что повлияло на решение Нобеля завещать своё состояние  для учреждения научной премии?

Изобретатель  динамита Альфред Нобель называл  себя пацифистом и считал, что если у противников появится оружие, которое может моментально уничтожить друг друга, то они поймут, что ничего не выиграют от войны, и прекратят конфликт. В 1888 году по ошибке опубликовали сообщение о смерти Нобеля и некролог, в котором его называли «миллионером на крови» и «торговцем взрывчатой смертью». Не захотев остаться в памяти человечества злодеем, Нобель завещал своё состояние на учреждение научной премии.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алгоритм. Алгоритмнің берілу түрлері

Алгоритм «хэширлеу»-ге (функцияларды орналастыру) негізделеген: түскен атар көрсеткіштер массивінің индексі ретінде кейін қолданылатын теріс емес санға (хэш-код) жинақталады. Осы массивтің әр элементі хэш-кодтың мәліметтерінің атын сипаттайтын блок тізімдерінің бастапқы сілтемелерімен байланысқан көрсеткіштері болып табылады. Егер массив элементі NULL-ден тұрса, яғни бұл хэш-кодымен аттардың арасында бірде-біреуі сәйкес келмегендігін білдіреді.Алгоритмдік  тілдің алфавиті мен пайдаланылатын символар:Латын,орыс алфавиттері мен арабцифрлары:А, B,C,D…a,b,c,d..,А,Б,В,Г..а,б,в,г..1,2,3,..*көбейту,/бөлу,**дәрежеге шығару,:=меншіктеу,.нүкте. Мысалы: а=10.3,b=5.4   h=6 мәндерін пайдаланып,ЭЕМде трапеция ауданын есептеу керек болсын.Мұндағы өңделетін инфрмация трапеция ауданы. Өңдеу алгоритмі ауданды есептеу формуласы:  B=(a+b)*h/2.Осы формула бойынша трапеция ауданын есептеуге арналған қарапайым нұсқаулар тізбегін мынадай түрде жазуға болады:

1.10.3ті  a деп,5.4ті  b деп, 6 ны h деп белгілеу(a:=10.3;b:=5.4;h:=6);

2. a ны b ға қосып,нәтижені  r1 деп белгілеу (r1:=a+b);

3.r1ді  h қа көбейтіп,нәтижені  r2 деп белгілеу (r2:=r1*h);

4.r2 ні 2 ге бөліп,нәтижені  B деп белгкілеу (B:=r2/2).

Осы сияқты жеке қадамдардан тұратын,формальды түрде жазылған реттелген нұсқаулар тізбегіалгоритм делінеді. Жалпы алгоритм деп алға қойылған мақсатқа жету немесе берілген есепті шешу бағытында арнайы ережелер бойынша орындаушыға жинақы түрде берілген реттелген нұсқаулар тізбегін айтады.Алгоритм сөзі ІХғасырда өмір сүрген ұлы өзбек математигі әл Хорезмидің атымен аталған жазудың латындық формасы.Ол бірінші рет арифметикалық амалдарды орындаудың ережелерін тұжырымдаған ғалым. Алгоритм – есепті шешу үшін орындаушыға біртіндеп рет – ретімен берілетін нұсқаулар жиынтығы. Алгоритм құрылымына қарай үш түрге бөлінеді:сызықтық, тармақталу, қайталану (циклдік). Сызықтық алгоритмнің атында тұрғандай, бұл алгоритм құрылымындағы нұсқаулар жазылу реті бойынша бірінен кейін бірі сызықты түрде орындалады. лгоритмдік тіл — алгоритмді жазуға және оны пайдаланып про-грамма құруға арналған тіл. Кез келген тіл cияқты ол символда жиынтығынан (алфавит), алгоритмдерді жазу ережелерінен (синтаксис және жазуларды түсіндіру мәтіндерінен (семантика) тұрады. Информацияны өндеу алгоритмін түрлі жолдармен қүруға болды, мысал — табиги (сөздер арқылы күнделікті жазылатын) тілде; блок-схема түрінде;  алгоритмдіктілде. Табиғи тілде жазылған алгоритм 2.3-тақырыпта қарастырылған есепті шешу нұсқауларынан не алдыңғы тақырыпта қарастырылған тасымалдау есебінің алгоритмі сияқты күнделікті пайдаланылатын сөздер мен алгоритмдік символдарды қолданып, орындалу реттері көрсеткіштері жазылған жеке-жеке нұсқаулар жиынтығынан тұрады. Алгоритмдік символдардын пайдаланып, алгоритмді ықшамды түрде алгоритмдік тідде жазуға болады. Мысалы:

Алг факториал

1. енгізу п

2. к:=1; г:=1

3. г:=г*к

4. к:=к+1

5. егер к<=п өту 3

6. шығару г

7. соңы

Алгори тмнің бастапқы жолы алгоритм тақырыбы деп аталады. Мұнда жазылған Алг-қызметші сөз факториал ал алгоритмдерге берілген атау.Алгоритмдік тіл табиғи тілде жазылған алгоритм сияқтыөзіміз күнделікті пайдаланып жүрген тілге жуық, бірақ ол құрылымы нақтыланған, бірыңғай және дәл жазылатын арнайы символдар (белгілеулер) мен түрлі ережелер жүйесінен тұрады. Оны құрылымдық алгоритм деп те атайды. Мүнда пайдалануға рүқсат етілген символдар тілдің алфавитін, алгоритмді және берілгендерді жазу ережелерінің синтаксисін құрайды. Үйренуге арналган алгоритмдік тілде алфа-вит шектелмеген. Ол үшін үлттық өріптерді, сандарды, программалау тілдерінде пайдаланылатын арифметикалық операция таңбаларын, түрлі жақшалар жөне тағы басқа символдарды алуға болады. Мысалы, латын, орыс, қазақ алфавиттерінің өргерістері , оңдық санау жүйесінің цифрлары, арифметикалық амал таңбалары:

Алгоритмдік тілдің алфавитінде, мағынасы мен қолдану тәсіліне алдын ала түсініктеме беріліп қойылған, қызметші сөздер деп аталатын стандарттьі символдар тіркестері де бар.Басқа сөздерден бөліп көрсету үшін әдетте олардың астын сызып / қояды не курсив (көлбеу), жартылай қалың қаріптердің (шрифтердің) бірімен жазады. Бүлардың ішінде енгізу, шығару қызметші сөздері жоғарыда құрылған п! мәнін есептеу алгоритмінде пайдаланылды. Кейбір қызметші сөздерді атап көрсете кетейік:алгоритм тақырыбы: алг, арг, нәт; алгоритмаің басталуы мен соңы: басы, соңы; тармақталу комавдасы: егер-онда-әйтиесе-бтті;  тандау командасы: таңдау, жагдай.. жағдай-әйтпесе-бітті; қайтала>мкомандасы: Информацияны өндеудің табиғи тілде жазылған алгоритмі жеке- жеке жолдар бойынша жазылатын нүсқаулардан түратындықтан, мүндай алгоритмді кейде жолдық алгоритм деп те атайды. Жолдық алгоритмдер дүние жүзінде кең таралған Бейсик тілінде программа қүру үшін өте ыңғайлы, себебі Бейсик тілінің алгашқы нүсқаларында, мысалы, қазіргі кезге дейін көп пайдаланатын нүсқасында орындалатьш нұсқаулар осы сияқты түрде қүрылады да, жолдар нөмірленіп қойылады. Бірақ Бейсшаің (^Вазіс, иікВазіс, Уізиаі Вазіс сияқты нұсқалары және басқа көптеген программалау тілдері мүндай тәсілді қажет ете бермейді. Оларда құрылатын программалардың жазылуы алгоритмнің құрылымдық түрде жазылуына ұқсас.Ескерту. Кейде күрделі программалар үшін өту п операторын пайдалану программаны оқуды қиындатып жібереді, сондықтан программалаушылар өту п операторын көп пайдалана бермейді.Алгоритмге түрлі шамалардың енуі де мүмкін. Математикада, физикада түрлі мөндерді қабылдайтын нысандарды (объектілерді) шамалар деп атайтыны белгілі. Мысалы, трапеция ауданы, жол, жұмыс — шамалар. Информатикада да олар осы атпен аталады. Мүнда ор шаманың аты, мәні, типі бар. Атау (аты) айнымалы шаманың белгіленуі (оны информатикада идентификатор деп те атайды, тип — алгоритмнің орындалу кезінде осы шаманың әр кезеңде қабылдай-тын мәндерінің сипаттамасы (әдетте орывдалатын мөндерді агымдық мәндер деп атайды). Тип сандық (бүтін, нақты), символдық, кестелік, литерлік, логикалық та болуы мүмкін. Мысалы, хі: = 5.меншіктеу командасында айнымалының аты — х, типі ~ нақты, ағымдық мәні — 3.5. Бұл команданы орындауда ЭЕМ нің айнымалысы үшін жадтан арнайы орыа (үяшықтар тобын) қалдырып, оның мекенін белгілейді де, оған 3.5 санын енгізеді. Литерлік деп мәні мөтін не түрлі символдар жиынтығынан тұ-ратын (символдар тізбегі болатын) жолдық шаманы атайды. Литерлік мәндер тырпақшаларға алынып жазылады, мысалы, «Күн жылы». Алгоритмдік тілде алгоритмнің жазылу турі мынадай:алг алгоритм атауы (типтері көрсетілген аргументтер мен нәтижелер тізімі) басы типтері көрсетілген аралық шамалар тізімі алгоритм денесі (командалар тізбегі)

Алгоритмнің басы қызметші сөзіне дейінгі алғашқы бөлігін алго-ритм тақырыбы деп, басы…соңы қызметші сөздерінің аралығында орналасатьш орындалуы тиіс командалар тізбегін алгоритм денесі деп атайды. Денеде ретімен кездесетін бірнеше командаларды бір жолга орналастыру да мүмкін. Бүл кезде олар нүктелі утір арқылы ажыра-тылып, ал тақырыпта аргумент, нәтиже атаулары үтір арқылы бөлініп

жазылады.Егер алгоритм денесінде тақырыпта сипатгалмаған айнымалылар кездессе, олар аралық шамалар деп аталады. Аралық шамалар алгоритмнің басы қызметші сөзінен кейін сипатталып қойылуы тиіс

Алгоритм тақырыбына берілг, керек кызметші сөздерін жазып, олардың оң жағынан пайдалану шыларға арналған түсініктемелеліксөздерді жазып қоюға болады Олар енгізілген жолдарды ЭЕМ орындамай тастап кетеді, яғни алгоритмге түсініктемелерді енгізбеу де мүмкін.

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        Алгоритм түсiнiгi – информатикадағы орталық түсiнiктердiң бiрi болып табылады. Алгоритм сөзi, негiзiнде, тәсiл, рецепт және т.б. сөздердiң синонимi болып табылады. Бұл мағынада өзiнiң коэффициенттерiмен берiлген квадрат теңдеудiң түбiрiн табу алгоритмi, немесе натурал санды қарапайым көбейткiштерге жiктеу алгоритмi, т.с.с. туралы айтуға болады. Бұл алгоритмдердiң негiзiнде, сандармен берiлген қарапайым математикалық операциялар жатыр. Мұндай алгоритмдердi сандық деп атайды. Көбiнесе сандық емес алгоритмдердi де қарастырылады. Мысалы, бастапқы мәлiметтер мен нәтижелер ретiнде – тексттер, формулалар және т.б. символдар тiзбегi болуы мүмкiн, ал операциялар ретiнде: бөлу, көбейту және т.с.с. операциялар емес, керiсiнше бiр қатарды екiншiсiне жатқызу, кейбiр кестелерде бiр символдарды екiншiсiне алмастыру операциялар қарастырылады. Геометрияның мектептiк курсында циркуль мен сызғыштың көмегiмен түрлi есептердiң шешуi қарастырылады. Бұл есептерде тәсiлдi немесе басқаша айтқанда бастапқы мәлiметтер бойынша фигураны тұрғызу алгоритмiн көрсету қажет. Бұл түрде бастапқы мәлiметтер мен нәтиже ретiнде ніктелер, сызықтар, шеңберлер жиынтығы болады, ал операциялар ретiнде – тiке сызықтар мен шеңберлердi бейнелеу болады. 
Сонымен, көзделген мақсатқа жетуге бағытталған әдiстiң нұсқаулар түрiндегi толық және дәл сипаттамасын алгоритм деуге болады. 
Әсiресе кәзiргi кезде техника, экономика, ғылыми зерттеулерде компьютердi қолдану мүмкiндiгiнiң арқасында, алгоритмдер үлкен қызығушылық тудырып отыр, өйткенi кәзiргi қоғамдағы адам қызметiнiң әр түрлi салаларында ЭЕМ-нiң соншалық жедел еңгiзiлуi, оның бесаспаптығы, түрлi информацияны арнайы бiр мақсатқа сәйкес өңдей алу қабiлетi себепшi болып отыр. ЭЕМ жұмыс iстеу барысында тек программа түрiнде жазылған нұсқауларды орындайды, ал программаның өзi де арнайы кодтар арқылы жазылған алгоритм болып табылады. Тиiстi белгiлеулер жүйесiн программалау тiлi деп атайды. Дәлiрек айтсақ, программалау тiлi – бұл алгоритмдi компьютер үшiн қолайлы түрде беретiн құралдар мен ережелердiң жиынтығы. 
Әрбiр алгоритм – бұл әрекеттер тiзбегi, олардың орындалу барысында алгоритм орындаушысы бастапқы шамалардан iзделiнетiн қорытынды нәтижеге жету ережелерi көрсетiледi. Мұндай әрекеттер тiзбегiн алгоритмдiк процесс деп, ал әрбiр әрекет оның қадамы деп аталынады. 
Кез келген есептi шешу – берiлгендерi бойынша қорытынды нәтиженi табуды талап етедi, яғни алгоритм бастапқы мәлiметтердi нәтижеге түрлендiретiн әрекеттерiнiң және олардың орындалу кезектiлiгiнiң сипаттамасы деп айтуға болады. Есептi шешудiң алгоритмiн құру – оны кезекпен орындалатын қадамдарға бөлудi бiлдiредi. Мәселенi шешу процесiн сипаттайтын әрекеттердiң дәл келтiрiлген кезектiлiгi – алгоритм болып табылады. 
ЭЕМ процессорына арналған алгоритмдердi құру кезiнде, олардың орындалуы қажеттi қасиеттерге әкелетiн бiрқатар талаптарды ескеру қажет: 
Бастапқы берiлгендердi енгiзу нұсқауы бар болуы. 
Қорытынды нәтижелердi баспаға шығару нұсқауы бар болуы. 
Анықтылық - алгоритм, кез келген нұсқаулармен және олардың орындалу реттiлiгiн қалай болса солай тісiнудi болдырмайтындай бiр мағыналы болуы тиiс. 
Әдептiлiк – алгоритм есептiң дұрыс шешiмiн беруi керек. 
Нәтижелiлiк - алгоритм қамтитын процесс, мiндеттi түрде белгiлi-бiр қадамдардансоң нәтиженiң алынуына немесе есептi шешудiң мүмкiн еместiгi туралы хабарға әкелуi керек. 
Көп мәндерге бiрдейлiгi –әртүрлi бастапқы мәлiметтермен бiр типтес есептердi бiр алгоритм негiзiнде жүзеге асыруға болады.