Микробиология

Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі 
Семей Мемлекеттік Медицина Университеті 
Микробиология кафедрасы 

Тақырыбы: Молекулярлы биологиялық әдістер: НҚ гибридизациясы, ТПР тізбекті полимеразды реакция, ДНК зондтары. Қолданбалы иммунология. 
 

                                            

                                           Орындаған: Қонжанова А.А.

                                                               220-топ, ЖМФ

                                           Тексерген: Абишова М.Т. 

Семей, 2011 жыл 

СӨЖ

Жоспар 

   1. Кіріспе

   2. Негізгі бөлім

        2.1 Тізбекті полимеразды реакция

        2.2 НҚ гибридизациясы, ДНҚ зондтары

        2.3 Қолданбалы иммунология

  3. Қорытынды

  4. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

                       Кіріспе 

• Қазіргі таңда  медицинада әр-түрлі патогенді  микроорганизмдер тудырушы аурулар  кеңінен тараған.Мұндай вирустық  инфекциялардың алдын алу және  емдеу үшін ең алдымен анықтау  қажет.Міне, осы мақсатта бірнеше  әдістер қолданылады.Молекулярлы  биологиядағы мұндай әдістер  қатарына тізбекті полимеразды  реакция және НҚ гибридизациясы  сияқты әдістер жатады.

   
Негізгі бөлім 
Тізбекті полимеразды реакция (ТПР) 

• Тізбекті полимеразды реакция – молекулярлы биологиядағы экспериментальды әдістердің бірі.ТПР әдісінің негізінде бірнеше сағат ішінде бір ДНК немесе РНК молекуласының фрагментінен 100 млрд-тай ұқсас молекулалар алу мүмкіндігі жатыр.Осылайша өте кіші көлемде болатын генетикалық материалды зерттеу мүмкіндігі туады.

• ТПР зерттеу затынан (су, азық-түлік, науқастан алынған зерттеу заты) таза дақыл бөліп алмай, ондағы микроб ДНК-сын табу арқылы микробты анықтауға мүмкіндік береді. Көбейтілетін ДНК препараты таза күйінде немесе  әр-түрлі биологиялық заттардың қосындысы күйінде болуы мүмкін. Зерттеу материалы ретінде  адам шашы, адам қанының жұғындысы және басқа да заттар қолданылады.

                       Ашылу тарихы 

•  ТПР 1983 жылы америкалық биохимик Кэри Муллис анықтады.Ол бұл жаңалықты ерекше жағдайда Калифорния таулары арқылы автомобиль саяхатында анықтаған екен.Оның негізгі мақсаты ДНК-полимераза ферментінің көмегімен ДНК-ны амплифицирлеуші әдісті табу болды.Ең алғаш ТПР әдісі жөнінде 1985 жылы қараша айында Science журналында жарияланды. 8 жыл өткен соң атаулы еңбегі үшін Кэри Муллисқа Нобель сыйлығы берілген еді.

 

            Кэри Муллис

         ТПР жүргізу кезеңдері 

• Бұл рекцияны  жүргізу үшін зерттеу затынан  берілген микроб геніне спецификалы  болып келетін ДНК-сын бөліп  алады.Генді табу жинақтау арқылы  іске асырылады.Ол үшін бастапқы  геннің ДНК-сының 3-ұшына комплементарлы  праймерлер болуы қажет.Геннің  жинақталуы яғни амплификациясы  келесі кезеңдерді қамтиды:

• Денатурация сатысы.

    Бұл кезеңде зерттеу затынан бөлініп алынған ДНК-ны 94-96С-та 0.5-2 мин жылытады. Жылыту барысында ДНК жіпшелерінің арасындағы сутектік байланыстың үзілуіне байланысты ДНК 2 жіпшеге ажырайды.

    Отжиг сатысы.

     Праймерлерді қосады.ДНК мен праймер қоспасын суытады.Бұл кезеңнің ұзақтығы 0.5-2 минут. Осы кезде іздеп отырған ген ДНК-лы қоспада бар болса праймерлер оның комплементарлы бөлімдерімен байланысады.

      

Амплификатор 

      Элонгация сатысы.

      Бұл сатыда ДНК мен праймер қоспасына ДНК-полимераза мен нуклеотидтерді қосады. ДНК-полимеразаның іске қосылуына оптимальды температура қажет. Міне осындай жағдайларда ДНК генімен праймерлер комплементарлы болса, нуклетидтер праймердің 3-ұшына қосылып, нәтижесінде геннің көшірмесі синтезделеді. Бұл саты 7-10 мин созылады.Бұдан кейін цикл қайталанады, осы кезде геннің ДНК-ның саны әр жолы екі есеге көбейіп отырады.Реакция арнайы құрал – амплификаторларда жүргізіледі.