Лекции по "Экономике"

Ақырғы мақсат:

1. экономиканың өсуі;
2. толық жұмысбастылық;
3. бағаны тұрақтандыру;
4. төлем балансын тұрақтандыру.

       Аралық мақсат:

1. ақша жиыны;
2. пайыз мөлшерлемесі;
3. айырбас курсы.

       Құралдары:

1. несие берудің лимиті, пайыз мөлшерлемесін тікелей реттеу;
2. міндетті резвтер нормасының өзгеруі;
3. есептеу мөлшерлемесінің өзгерісі;
4. ашық нарықтағы операциялар.

       Орталық  банк ақша-несие саясатының келесі мақсаттарын жүзеге асырады:

1. ақша жинын белгілі бір деңгейде ұстап тұру (қатаң монетарлық саясат);
2. пайыз мөлшерлемесін ұстап тұру (икемді монетарлық саясат).

Қаржы жүйесінің негізгі  буыны мемлекеттік бюджет болып  табылады. Мемлекеттік бюджет – мемлекеттің  қаржылық жоспары, шығысы мен табыстарының балансы. Бюджет мынадай үш қызмет атқарады:

1) Бөлу қызметі, мемлекеттік  бюджетарқылы ұлттық табыстың 20-60 % қайта бөлінеді.

2) Бақылау қызметі,  бюджет ресурстарының қозғалысы  экономиканың қаржылай жағдайын көрсетіп, оны бақылау мүмкіндігі туады.

3)  Реттеуші қызметі,  мемлекеттік бюджеттің кірісі  мен шығысының өзгеруін, жұмыссыздық  деңгейінің азаюын, өндірістің құлдырауын  жеңілдетіп отырады, былайша айтқанда, экономиканы тұрақтандыруға жағдай жасайды.

Дәріс № 11. Дәріс  тақырыбы: Қазақстанның аймақтарының  әлеуметтік-экономикалық дамуын мемлекеттік реттеу.

Дәріс жоспары:

1. Территориялық даму - мемлекеттік реттеу пәні.

2.Аймақтық саясаттың  мәні және оның негізгі бағыттары.

3. Аймақтық типология және Қазақстан облыстарының даму перспективасы.

Мемлекеттік  әлеуметтік – экономикалық  саясаттың аймақтық аспектісі бүгінгі күні ғылыми зерттеулердің  ең әлсіз зерттелінген объекті болып  табылады. Оның негізгі себептері: а) халық шаруашылығы мәселелерін жоспарлы шешудің қағидалары мен әдістерінен бас тарту; ә) өндіргіш күштерді тиімді орналастыру жөніндегі зерттеулерді азайту; б) шаруашылық пен әлеуметтік үрдістерді басқарудағы орталық және жергілікті басқару органдардың функционалды міндетттемелерді өзара бөлісудегі ретсіздік.

Аймақ дегеніміз - әлеуметтік-экономикалық, демографиялық, табиғи-климаттық, экологиялық, ғылыми-техникалық потенциалы сияқты белгілері бойынша ерекщеленетін  административтік-территориялық бірлік.

Мемлекет экономикалық субъектілердің іс-әрекетіне тура әсер етпей жанама реттеуді жүзеге асыра алады. Ал елдің аймақтарының экономикалық-әлеуметтікдамуын, аймақтағы этникалық-экологиялық мәселелерді шешуден бас тарта алмайды, оны шешуге міндетті.

Территориялық реттеу дегеніміз  – аймақтық саясатты тиімді жүзеге асыру.

Аймақтық саясат- дегеніміз  аймақтың толық потенциалын пайдалана  отырып, қарама-қайшылықты жоюға, нашар  дамыған аймақтарға қолдау көрсетуге  бағытталған шаралардың жиынтығы.

Аймақтық саясат халықтың өмір сүру деңгейі, табысы, жұмыс бастылығы, аймақтардың әлеуметтік – экономикалық даму деңгейінде айқын шиеленісуіне әкелмеуіне байланысты жалпымемлекеттік шешімдерді қабылдау мен іске асыру сияқты мәселелерді қарастырады. Аймақтық саясатты қалыптастырудың негіздері:

1. Мемлекеттік аймақтық саясатты қалыптастыруда түрлі аудандар халқының өмір сүру деңгейі мен сапасын теңестіру (тұрғындар тығыздығы ( адам/км²), қалалық және ауылдық тұрғындардың арақатынасы, олрдың кірістің бір жанға шаққандағы деңгейі, тұтыну бағаларының индексі, жұмыссыздардың саны, жұмыссыздық деңгейі)
2. Аймақтық саясатты қалыптастырудың маңызды негіздердің бірі елдің өндіргіш күштерді дамыту мен орналастыруды тиімділеудің объективті қажеттілігі құрайды.
3. Мемлекеттік  аймақтық – экономикалық  саясаттын қалыптастырудың анықтаушы факторы ретінде республикадағы тоқырап қалған ауыл шаруашылығы аудандарын, шағын және орташа қалаларын айтуға болады.    

Аймақтық саясаттың  қажеттілігі:

1. белгілі б<span class="dash041e_0431_044b_0447_043d_044b_0439_