Қазақстан Республикасының салық жүйесінің экономикалық мәні және маңызы

 Төмендегі кестеден  кәсіпорынның  Ұзақ мерзімді активтерінің  2010 жылы 2008  жылмен салыстырғанда  -7,4 пайызға  азайғанын көруге болады. Қысқа мерзімді активтері,соның ішінде: ақша құралдары  7,4 пайызға көбейіп отыр. 
 
 
 
 
 
 
 
 

 2.3- кесте

 «Нил» ЖШС-нің 2008-2010 жылдардағы негізгі активтерінің  көлемі

2.4- кесте

 «Нил» ЖШС-нің  2008-2010 жылдардағы  қызметінің өзіндік құны мен     құрылымы

Кестеде көрініп отырғандай 2010 жылы 2008 жылмен салыстырғанда қызметтердің өзіндік құны да  жылма-жыл өсіп отыр.Өзіндік құнның айқын бөлігін Өткізілген өнімдердің(қызметтердің) өзіндік құны  шығындары алып отыр. Ол 2010 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 71918,2 мың теңгеге азайғанын көреміз. Еңбекақы шығындары -190 мың теңгеге азайған. Бұл жұмысшылардың санының азайуына байланысты. Негізгі құралдардың амортизациялық  аударымдары да өсіп отыр. Ол негізгі құралдардың құны мен құрылымының өсуіне байланысты. Серіктестік кәсіпкерлік іс әрекетті жүргізу барысында ақшалай шығындарды жұмсайды

Материалдық шығындар-шикізат және материалдарды  сатып алу шығындары, жартылай фабрикат, құрастыру жинақтау бұйымдары, отын және энергияның барлық түрлері, запас бөлшектермен бұйымдар, аз құнды тез тозатын бұйымдарды сатып алу шығындары, өндірістік сипатта қызмет көрсету шығындары .

Өндірістік  сипатта қызмет көрсету шығындары  корпорация қызметінің құрылымында маңызды орын алады.

Төмендегі кестеден серіктестіктің 2008-2010 жылдардағы шығын көлемін көруге болады:                                                                                          

 2.5-кесте

 «Нил» ЖШС-нің  2008-2010 жылдардағы шығындардың көлемі мен құрылымы 

 2008 жылмен салыстырғанда 2010 жылы кәсіпорынның шығындар көлемі 109883 мың теңгеге көп жұмсалған. Шығындар көлемінің жоғарылауы өндіріс көлемінің өсуімен байланысты.

 Соған сәйкесті өндіріске кететін шығындары да көбейеді. 2008 – 2010 жылдары барлық шығындар  бойынша көп жұмсалған шығыны жанар май  шығындары оның себебі, кәсіпорынның негізгі қызметі авто қызмет көрсету. Базистік жылмен салыстырғанда есепті жылы транспортқа кеткен  шығындар 29864 мың теңгеге азайғанын көреміз. Бұл  кәсіпорында автокөлік санының азайуымен байланысты. Электроэнергия және жылу энергиясы бойынша шығындар 2010 жылы 2008жылмен салыстырғанда 3 355 мың теңгеге азайғанын көруге болады. Еңбекақы бойынша шығындар 2010 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 240 мың теңгеге азайған, оның себебі кәсіпорында жұмысшылар санының азайуымен байланысты. Кәсіпорын өзінің жұмысын  уақытша жұмысшыларды жалдау арқылы жүргізеді.

 2.6-кесте

 «Нил» ЖШС-нің  2008-2010жылдардағы қаржылық іс- әрекет нәтижесі (мың теңге)

 Кәсіпорынның  қаржылық іс-әрекет нәтижесін кестеден көріп отырғанымыздай, соңғы 2008- 2010 жылдары өнімді сатудан түскен түсім 68221,4 мың теңгеге азайып кеткен. Сондай-ақ серіктестіктің  2008 жылғы қортындысы бойынша жұмсалған шығынның көлемінің жоғары болуына байланысты  зиян шеккен, яғни серіктестік табысына  сол себептен салық салынбаған. Ал 2010 жылы  түскен табыс көлемінің өнімді өндіруге  кеткен  шығын көлемінен жоғары  болуына байланысты  салық салынуға дейінгі табыс көлемі 713,3 мың теңгені құрайды, сол себепті Салық Кодексінде белгіленген тәртіп бойынша  салық сомасы төленген.Осыған байланысты 2010 жылға таза табыс көлемі 499 мың теңгені құрайды. Кесте бойынша 2008-2010 жылдары серіктестіктің қаржылық жағдайы тұрақсыз болған, ал 2010 жылға қарай қаржылық жағдайы өсіп келе жатырғаны байқалады.

      Ендігі жерде тұрған мәселе  шығындардың деңгейін неғұлым  төменгі деңгейге дейін жеткізе  отырып, қызмет көлемін өсіріп, ішкі  нарықта сұраныс пен ұсыныс  деңгейін жоғарылата отырып, жалпы  табыс, пайда деңгейін жоғарлату,  өндіріс көлемін өсіру болып табылады. Ол үшін өндіріс шаруашылық процесін нарық талаптарына сай етіп жоспарлау ұйымдастырып, бар ресурстарды тиімді, ұтымды пайдалану қажет деп ойлаймыз.  

 2.3 «Нил» ЖШС-нің салықты есептеп төлеу механизмі 

 «Нил» ЖШС-гі  бюджетпен есеп айырысудың оңайлатылған түрі – қысқартылған декларация негізіндегі  арнайы салық режимін (әрі қарай АСР) қолданады.

 Қысқартылған  декларация негізіндегі АСР шағын  кәсіпкерлік субъектілерінің салықтық ауыртпалығын төмендетуге бағытталған  салықты есептеу мен төлеу  тәртібін, жеңілдік ставкаларды және басқа да механизмдерді қамтиды.

 Бюджетпен есеп айырысудың бұл тәсілі жалдамалы жұмысшылар еңбегін пайдаланатын кәсіпкерлерге арналған. Қысқартылған декларация негізіндегі АСР-ді төмендегі талаптарға жауап беретін шағын бизнес субъектілері қолданады.

 1.Жеке кәсіпкер үшін:

 а) орташа жұмысшылар саны кәсіпкердің өзін қосқанда 15 адам;

 б) салық  мерзіміндегі табыстың шегі 1 500 000 тг-ні құрайды.

 2. Заңды  тұлғалар үшін:

 а) орташа жұмысшылар саны 25 адам;

 б) салық  мерзіміндегі табыстың шегі 9 млн. тг.