Қазақстан халқы ассамблеясының қоғамдағы орны

Қазақстан халқы ассамблеясының қоғамдағы  орны.

       Қазақстан   халқы  Ассамблеясы – 1995   жылғы 1 наурызда   Қазақстан Республикасының   Президентінің   Жарлығымен   Мемлекет басшысы жанындағы консультативті-кеңесші орган. Ел Президенті Н.Ә. Назарбаев   Қазақстан   халқы Ассамблеясын   құру идеясын алғаш  рет  1992 жылы Тәуелсіздіктің бірінші жылына арналған  Қазақстан  халқының  бірінші  форумында жариялады.   Мұндай институтты құру  қажеттілігі  саяси  тұрғыдан, сондай-ақ жаңадан  құрылған, тәуелсіз, полиэтносты, поликонфессиялық мемлекеттің тұрақты дамуы тұрғысынан туындаған еді. Аталған бастама мәдениет аралық диалогты нығайтудың жаңа кезеңінің негізін қалап, этносаралық қатынастарды дамыту мәселелерін жоғары деңгейде шешуге мүмкіндік жасайтын әлемдік тәжірибедегі тың бағыт болып табылды. Он жеті жылдық тарихында Ассамблея қарқынды дамып, елеулі өзгерістерді бастан кешірді. Оның дамуы барысында Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық және қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісі қалыптасты. Осы жылдар ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясының институционалдық құрылымы нығайып, қоғамды ұйыстырушы әлеуеті толысты, ол халық дипломатиясының маңызды күретамырына айналды. Бүгінде Ассамблея ел Президенті Төрағалық ететін конституциялық орган болып табылады. Бұл оның ерекше мәртебесін  айқындайды.

       Бұл бірегей институт еліміздегі барлық этнос өкілдерін ортақ мақсатқа ұйыстыра отырып, республикадағы тұрақтылықты сақтау мен ел дамуының мақсатына айтулы үлес қосып келеді.Ассамблея қызметінің арқасында Қазақстанда этностық немесе діни ерекшелігіне қарамастан әрбір азаматтың Конституциямен кепілдік берілген азаматтық құқықтары мен еркіндігі толығымен қолданылатын этносаралық және конфессияаралық келісімнің айрықша үлгісі қалыптасты. Қазақстанның көпэтностық бай кеңістігінде сенім, келісім мен өзара түсіністік үлгісі орнады.

       Бүгінде республикада Қазақстан этностарының мәдениеттері, тілдері, дәстүрлерінің дамуына қажетті барлық жағдай жасалған. Этномәдени бірлестіктердің өзінің саны тұрақты өсуде, қазір олар 800-ден асады, оның ішінде 28-і республикалық. 15 тілде газет-журнал, 8 тілде радиобағдарламалар 7 тілде телебағдарламалар шығады. Білім беру толықтай өзбек, тәжік, ұйғыр және украин тілдерінде жүргізілетін 88 мектеп жұмыс істейді. 108 мектепте 22 этностың тілі жеке пән ретінде жүргізіледі. Осымен қатар, балалардан басқа үлкендер де 30 этнос тілдерін оқуға мүмкіндік алған 195 этно-білім беру кешендері, жексенбілік және лингвистикалық мектептер ашылды. Қазақ және орыс театрларын қоспағанда елімізде тағы төрт ұлттық – өзбек, ұйғыр, кәріс және неміс театрлары жұмыс істейді. Әр жыл сайын Қазақстан этностарының тілдерінде бірнеше ондаған жаңа кітаптар жарық көреді. Жыл сайынға халықтық мерекелер Наурыз, 1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі мерекесі, масленица, сабантой дәстүрге айналды. Егер мемлекеттің қалыптасу кезеңінде басты міндет этносаралық төзімділік пен қоғамдық келісім негізінде қоғамды ұйыстыру болса, ел дамуының жаңа кезеңінде, стратегиялық басымдық ретінде, қоғамның барлық азаматтары мойындаған ортақ құндылықтар мен қағидаттар жүйесіне негізделген Ұлт Бірлігіне жету болып табылады. Сондықтан 2010 жылы сәуірде азаматтық қоғам мен мемлекеттік институттардың, азаматтардың сындарлы ұсыныстарын жинақтаған Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы қабылданды. Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы – халықтың, уақыт талабына сәйкес, бірігу қажеттігін түсінуіне негіз. Бұл – бізді қандай күш біріктіреді және біртұтас етеді - соны түсінудің тәсілі. Бұл – болашаққа бірігіп ұмтылудың серпіні.

      Ел Президенті еліміздегі тіл мәселесіне ерекше көңіл бөліп келеді. Этносаралық қатынастар жүйесінде мемлекеттік тіл ел бірлігін қалыптастырудың маңызды факторы болып танылған. Сондықтан да Ассамблея қызметінде мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту маңызды орынға ие.Ассамблея қызметі этносаралық қатынастар мәселелерін тиімді шешіп келе жатқан ел ретінде Қазақстан Республикасының халықаралық беделінің өсуіне ықпал етуде. Бүгінде Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісім үлгісі әлем назарын аударып отыр.

       Қазақстандық үлгі Біріккен ұлттар ұйымында, ЕҚЫҰ-ға қатысушы елдерде, Копенгагенде, Венада, Женевада, Нью-Йоркте өткен халықаралық форумдарда таныстырылып оң бағаға ие болды, ЕҚЫҰ-ға қатысушы 56 мемлекет тіліне аударылды.

БҰҰ-ның Бас хатшысы Пан Ги Мун елімізге сапары барысында Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметімен танысып Ассамблея принципі БҰҰ-ның жұмыс принципімен толық сәйкес келеді деп атап өтті.  Қазақстандық үлгі Қазақстан халқы Ассамблеясы мен ЕҚЫҰ-ның ұлттық азшылықтар ісі жөніндегі Жоғары комиссары арасындағы өзара іс қимылдың негізгі бағыттарының біріне айналды. Қазақстандағы қоғамдық келісім үлгісіне қызығушылық танытушы мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар саны күн санап артып келеді. Ассамблеяның мақсаты қазақ халқының топтастырушы рөлін арқау ете отырып, қазақстандық патриотизм, Қазақстан халқының азаматтық және рухани-мәдени ортақтығы негізінде қазақстандық азаматтық бірегейлікті және бәсекеге қабілетті ұлтты қалыптастыру процесінде Қазақстан Республикасында этносаралық келісімді қамтамасыз ету болып табылады.

Менің ойымша, ХХI ғасыр ғаламшар тұрғындарының алдына ұлтаралық татулыққа, ынтымаққа, бірлікке байланысты іргелі мәселелерді қойып отыр. Өмір алуан түрлі түрлену сатыларынан өтіп, тұтасу, бірігу, кірігу, жаһандану дәуіріне қарай қадам басып келеді. Әлемде болып жатқан өзгерістер бүкіл дәстүрлі салалардың барлығына өз әсерін тигізіп отыр. Осы орайда елімізде де басқа да көптеген елдерді толғандырып отырған болашақ бағдарымыз, жаһандану үрдісінде алатын орнымыз қандай болмақ деген мәселелер күн тәртібіне қойылып келеді. Себебі біздің елдің ұлттық құрамы, демографиялық кескіні басқа мемлекеттерге қарағанда біршама күрделі. 130-дан астам ұлттар мен ұлыстардың өкілдерінен тұратын Қазақстан халқы бүгінін саралап, болашағын бағдарлау арқылы өзінің бірегей табиғи болмыс-бітімімен өркениетті елдердің қатарына қосылып отыр. Сондай-ақ ұлттық тәрбиенің мәні мен маңызына да баса көңіл аударып келеді. Әрбір ұлттың өзіндік тарихы, рухани және мәдени төлтума қасиеттері болатындығын ескерсек, аталған жайттарды дамытуда, жастарға тәлім-тәрбие беруде, адамгершілік ізгілік қасиеттерге баулуда Қазақстан халқы Ассамблеясының ұлттық мәдени орталықтарының қосатын үлесі зор екендігі айқын. Ұлттық құндылықтар жалпы адамзаттық құндылықтармен үйлесімін тауып, ұштасып жатса, ұтпасақ ұтылмас едік. Көпұлтты Қазақстанда азаматтық қоғамды қалыптастыру және дамыту барысында тек қана ұлттық мүдде емес, жалпыадамзаттық мәндегі құндылықтар - бостандық, теңдік, әділдік, заңдылық, ұлтаралық татулық, демократиялық консенсустық принциптер болуы шарт. Ғалымдардың ойынша, Қазақстандағы азаматтық қоғам мен мемлекеттің өзара әрекеттесуі аралас үлгіде қарсыластық, әріптестік, ынтымақтастық принциптері қатар жүруімен жүзеге асуда деген түйінге келеді. Сонымен, Қазақстан көпұлтты, көпконфессиялы мемлекет. Елдегі экономика, әлеуметтік қатынас, мәдениет пен өркениетке ерекше ықпалын тигізіп отырған жаһандану - өмірдің барлық саласын қамтып отырған үлкен күрделі үрдіс.

Пайданылған әдебиеттер:

1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9