Багалы кагаздар нарыгы

Қазақстан   Республикасының   қаржы   нарығының бөлінбейтін бөлімдес құрылымының бірі бағалы қағаздар нарығы болып табылады. Осы күні Республикада көптеген акционерлік қоғамдар, шаруашылық серіктестіктер инвестициялық және сақтандыру компаниялары, мемлекеттік  емес   зейнетақы қорлары құрылуда.   Бұл алған   субъектілердің   барлығы   потенциалды   бағалы қағаздар нарығының қатысушылары болып табылады. Сондықтан олар өз қызметтерін эмитент және инвестор түнде   жүзеге   асырады.   Бағалы   қағаздар   нарығын түсіну үшін алдымен мына төменгі қағаздардың биржалық операцияларының ерекшеліктерне тоқтала кетелік.

Жарғылық  капиталды қалыптастыру кезінде  акционерлік қоғам сол капиталдың мөлшеріне сәйкес акциялар шығарып және оларды акционерлер арасында орналастырады. Қоғам акционерлерден акцияларды сатып алу, қорлар нарығында сату, жою және т.б. қимылдар жасауы мүмкін. Кәсіпорын акционерлері меншіктегі акциялар бойынша дивиденттер алуға құқылы.

Акциялар сатып алуға  қарастырылған накты шығындардың  сомасында бағаланады. Бұл шығындардың негізін акцияларды сатып алу бағасы кұрайды. Ол номиналды баға мен эмитентке төленген сыйақы немесе эмитент берген жеңілдіктен тұрады. Одан басқа акциялар сатып алу кезінде қаралатын тауардың ерекшелігіне байланысты косымша шығындар пайда болады. Олардың ішінде - инвестициялық кеңесшінің қызметі қаржылық брокерге сыйақы және бағалы қағаздармен жүргізілетің операцияларға салық төлеу.

Бұл операциялардың есебі үшін № 1100-1150 «Қаржылык инвестициялар» шоттары пайдаланылады.

Борыштық  міндеттемелер оларды сатып алуға жұмсалған накты шығындар бойынша кіріске алынады. Олардың құрамы акцияларды сатып алу кезіндегі нақты шығындардың құрамына ұқсас. Борыштық міндеттемелердің номиналды құны олардың өте маңызды құрамдас бөлігі болып саналады.

Бағалы қағаздар каржылардың ең тәуекелділігі жоғары салымдарының бірі болып табылады. ҚР-дағы бухгалтерлік есеп пен есеп беру туралы Ережелердегі өзгертулері мен қосымшаларына сәйкес бағасы белгіленген бағалы қағаздар баланста ең төменгі құн қағидасы бойынша бейнеленуі тиіс.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы N 234 “Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру” туралы заңы
2. Бухгалтерлік есеп шоттары
3. Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарын бекіту туралы. 2007 жылғы 23 мамырындағы № 185 бұйрығы
4. Бухгалтерлік есептерінің халықаралық стандартына нұсқаулықтар. Алматы 2003
5. ҚР Салық кодексі
6. Қаржылық есептілік және халықаралық стандарттар. Москва 2004
7. Баймұханова С.Б. Бухгалтерлік есеп. Алматы. 2005
8. Баймұханова С.Б. Қаржылық есеп. Алматы. 2007
9. Бухгалтер бюлетені № 43 қазан 2007ж
10. Бухгалтер бюлетені № 44 қазан 2007ж
11. Бухгалтер бюлетені №3-4 қаңтар 2008ж.
12. Бухгалтер бюлетені №11 наурыз 2008ж.
13. Бухгалтер бюлетені №32 тамыз 2008ж.
14. Бухгалтер бюлетені №33 тамыз 2008ж.
15. Бухгалтер бюлетені № 35 тамыз 2008ж.
16. Жапаров К.Ж. Есеп және анализ. Алматы, 2000
17. Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 2 шілдедегі N 461 “Бағалы қағаздар нарығы туралы” Заңы
18. Кеуімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құрайбергенов Н.А., Жантаева А.Ә. Қаржылық есеп. Алматы 2001
19. Кеулімжаев Қ.К.,  Құрайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері. Алтаты 2006
20. Ладаненко Е.И. Әлімова Н.Ж. Ілгерілмелі қаржылық есеп. Костанай 2006
21. Мырзалиев Б.С., Әбдішүкіров Р.С. Кәсіпкерлік қызметте бухгалтерлік есепті ұйымдастыру. Алматы 2006