Шағын кәсіпкерлік

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 03 Мая 2012 в 20:46, курсовая работа

Описание

Нарықтық қатынастар аясында жүзеге асырылып жатқан кәсіпкерлік қызметтің мемлекет тарапында және экономика өмірінде алатын орны зор. Қазіргі экономикалық өркениетті дүниенің қрылымдық даму жүйесіндегі болашағы келтірмейтін салалардың бірі – шағын кәсіпкерлік болып табылады.
Бүгінгі таңда республикамызда экономиканы қайта құру жолында оның негізі болып табылатын кәсіпкерлік қатынастарды дамытып, жандандыру күн тәртібіндегі негізгі мәселелердің бірі. Оның негізгі маңыздылығын ҚР-ы Президентінің «Қазақстан-2030» Қазақстан халқына жолдауында: «еліміздің экономикалық саясатының бірден-бір басым бағыты шағын кәсіпкерлік» деп аталынған. Сондықтан шағын кәсіпкерлікті дамытуды басқару еліміздің жүзеге асырып жатқан саясатының стратегиялық мәселесі болып табылады. Оның стратегиялық маңыздылығын бағалау үшін Қазақстан экономикасының мынадай ерекшеліктеріне көңіл бөлу қажет:-айқын көрініс алған шикізаттық бағыт; -қайта өңдеу өнеркәсібінің нашар дамуы; -импортқа тәуелділігі; -инфрақұрылымның нашар дамуы; -аймақтар бойынша өндіргіш күштердің біркелкі орналаспауы. Бұл аталған біздің экономикамыздың мұндай зардаптарын шағын және орта бизнестің даму жолдарымен ғана жеңуге болады.

Содержание

І-ТАРАУ. Шағын кәсіпкерліктің теориялық негіздері
1.1 Кәсіпкерліктің мәні және маңызы
1.2 Шағын кәсіпкерліктің қызметі мен бағалау әдістері
ІІ-ТАРАУ. ҚР-дағы шағын кәсіпкерліктің экономикадағы рөлі және даму тенденциялары
2.1 ҚР-да шағын кәсіпкерліктің дамуын талдау
2.2 Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың негізгі бағыттары
ІІІ-ТАРАУ. Шағын кәсіпкерлікті қолдаудың шетелдік тәжірибелері
3.1 АҚШ-та шағын кәсіпкерлікті ұйымдастыру ерекшеліктері
3.2 Германиядағы шағын кәсіпкертің қолдау тетіктері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиет көздері

Работа состоит из  1 файл

шагын касипкерлик.DOC

— 187.00 Кб (Скачать документ)

Жоспар 

Кіріспе

  

І-ТАРАУ. Шағын кәсіпкерліктің теориялық негіздері

1.1 Кәсіпкерліктің  мәні және маңызы

1.2 Шағын  кәсіпкерліктің қызметі мен бағалау әдістері 

ІІ-ТАРАУ. ҚР-дағы шағын кәсіпкерліктің экономикадағы рөлі және даму              тенденциялары

2.1 ҚР-да  шағын кәсіпкерліктің дамуын  талдау

2.2 Шағын  кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың  негізгі бағыттары 

ІІІ-ТАРАУ. Шағын кәсіпкерлікті қолдаудың шетелдік тәжірибелері

3.1 АҚШ-та  шағын кәсіпкерлікті ұйымдастыру ерекшеліктері

3.2 Германиядағы  шағын кәсіпкертің қолдау тетіктері 

Қорытынды 

Пайдаланылған әдебиет көздері 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     Кіріспе 

     Нарықтық  қатынастар аясында жүзеге асырылып жатқан кәсіпкерлік қызметтің мемлекет тарапында және экономика өмірінде алатын орны зор. Қазіргі экономикалық өркениетті дүниенің қрылымдық даму жүйесіндегі болашағы келтірмейтін салалардың бірі – шағын кәсіпкерлік болып табылады.

      Бүгінгі таңда республикамызда экономиканы  қайта құру жолында оның негізі болып  табылатын кәсіпкерлік қатынастарды дамытып, жандандыру күн тәртібіндегі негізгі мәселелердің бірі. Оның негізгі маңыздылығын ҚР-ы Президентінің «Қазақстан-2030» Қазақстан халқына жолдауында: «еліміздің экономикалық саясатының бірден-бір басым бағыты шағын кәсіпкерлік» деп аталынған. Сондықтан шағын кәсіпкерлікті дамытуды басқару еліміздің жүзеге асырып жатқан саясатының стратегиялық мәселесі болып табылады. Оның стратегиялық маңыздылығын бағалау үшін Қазақстан экономикасының мынадай ерекшеліктеріне көңіл бөлу қажет:-айқын көрініс алған шикізаттық бағыт; -қайта өңдеу өнеркәсібінің нашар дамуы; -импортқа тәуелділігі; -инфрақұрылымның нашар дамуы; -аймақтар бойынша өндіргіш күштердің біркелкі орналаспауы. Бұл аталған біздің экономикамыздың мұндай зардаптарын шағын және орта бизнестің даму жолдарымен ғана жеңуге болады. Себебі, шағын кәсіпкерлікті дамытудың маңыздылығы мемлекеттің экономикалық жетілуіне ықпал етуі және өндіріс, халықтың жұмыспен қамтылуына жеткілікті түрде қамтамасыз ете алуы жатады. Сол үшін кәсіпкерлік қызметті еліміздің шаруашылық қызметінің жандандырғыш күші деп білуіміз қажет. Осыған байланысты мемлекетте кәсіпкерліктің жан-жақты қолдау мен қорғау табуын тек шағын кәсіпкерлікті дамытумен бірге оның нарықтық экономиканы дамытуда қосар үлесі де аз болмайды. Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай шағын дамып отырған нарықтық шаруашылықтың бөлінбес, ажырамас бір элементі болып табылады.Шағын кәсіпкерлік экономикалық өсу деңгейінің, ұлттық табыс көлемінің деңгейін де анықтайды. Әлеуметтік  жағынан да функциясы – жаңа қосымша жұмыс орындарын құру сияқты дәйекті мәселелер оның актуалдылығын көрсетеді. Сондықтан, шағын кәсіпкерліктің мемлекеттегі нарықтық экономикалық қатынастарды құруда алатын манызды роліне байланысты бұл жұмыстың мақсаты – Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлікті дамытуды басқару  мен оны қолдау мәселелерін зерттеу болып табылады, яғни қолдау оның даму үрдістерін айқындаумен оған мемлекеттік қолдау қажеттілігін негіздеуді талдау. Қойылған мақсатқа жету үшін келесі мәселелер анықталды:

  • кәсіпкерліктің теориялық негіздері мен оның даму эволюциясы сипатталынды; 
  • әлемдік тәжірибелер негізінде шағын кәсіпкерліктің экономикадағы ролі мен орны анықталды;
  • Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті ұйымдастыру тенденциялары мен жағдайы зерттелінді;
  • ҚР-ғы шағын кәсіпкерліктің даму үрдістері айқындалған;
  • ҚР-ғы шағын кәсіпкерлердің және шағын кәсіпорындардың қызметін ұйымдастырудағы проблемалары анықталынып, оларға сипаттамалар жасалынды;
  • Кәсіпкерлік қызметтің ынталандыру жұмыстарына тоқтала отырып, талдау арқылы мәні ашылды.
 
 
 
 
 
 
 
 
 

І-ТАРАУ. Шағын кәсіпкерліктің теориялық негіздері

1.1 Кәсіпкерліктің  мәні және маңызы 

     Кәсіпкерлік ұғымының тарихи орта ғасырдан басталады. Тіпті сол кезеңдерде саудагерлер, қолөнершілер, үгіттеушілер бастаушы кәсіпкерлер ретінде болған. Орта ғасырларда «кәсіпкер» деген термин одан да бұрынғы «антрепренер», яғни француз сөзі «делдалдық» екі мағынада қолданылды: 1) түрлі мереке мен музыкалық көріністі ұйымдастырушы; 2) өндірістік немесе құрылыс жобаларын басқарушы. Ал «кәсіпкерлік» ұғымын ең алғаш ХVIII ғасырдың басында ағылшын экономисі Ричард Контильон (1680-1734жж) енгізген. Ол «кәсіпкер» деп нарық жағдайында әрекет жасайтын адамды айтқан.

     Егер "кәсіпкерлік" терминінің эволюциясының  қалай қалыптасқанын қарастыратын болсақ:

     1723ж  : Парижде басылып шыққан «коммерцияның  жалпылай сөздігінде» ең алғаш "кәсіпкер" ұғымы, яғни "обьектіні өндіру немесе құруда өзіне міндеттеме алатын адам" пайда болған;

     1725ж.: Р. Контильон : кәсіпкер – ол  нарық жағдайында тәуекел етуімен  байланысты іс-әрекеттер жиынтығын  жүзеге асыратын адам;

     1776ж.: Адам Смит, кәсіпкерлік – кәсіпорынның меншік иесі;

     1797ж  : К. Бодо, кәсіпкер – ол белгілі  бір жүзеге асырылатын іске  жауапкершілігі бар адам;

     1803ж  : Ж.Б.Сей, кәсіпкерлік – екі  өндіріс факторлары еңбек пен  капиталдың тәуекел жағдайындағы  шығармашылық үйлесуі;

     1876ж  : Ф. Уокер, кәсіпкер -  ол өзін ұйымдастырушылық қабілеттілігі мен пайда табатын адам;

     1934ж  : И. Шумпетер, кәсіпкер – ол  инновациялардың көзі және дамудың  қозғаушы күші, новаторлар;

     1964ж  : П. Друкер, кәсіпкер -  белгілі  бір мүмкіндіктерден мейлінше  көп пайда түсіретін адам;

     1975ж  : А. Шапиро, кәсіпкер – ол әлеуметтік  экономикалық механизмдерді ұйымдастырушы.

     Қазіргі кездегі кәсіпкер деп – пайда  табуға бағытталған және тауарларға ( қызмет, өнім) сұранысты қанағаттандыру арқылы өз атынан жүзеге асыратын жауапкершілікті, инициативті қызметті атқарушы азаматтар.

     Бұл тұрасында ҚР-дың Азаматтық Кодексінің 10-ші бабында: «меншік түрлеріне  қарамастан, азаматтар мен заңды  тұлғалардың тауарларға ( жұмысқа, қызметке) сұранысты қанағаттындыру арқылы пайда  табуға бағытталған ынталы қызмет» және ол кәсіпкердің өз атынан, оның тәуекелдері мен мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылады делінген.

     Кәсіпкерліктің  бірнешінеше анықтамаларын қарастыру  негізінде бұл ұғымның негізгі  құрамдас бөліктерін атауға болады:

  • жауапкершілік, тәуекел, инициатива;
  • жоспарлау, ұйымдастыру,бақылау;
  • құралдарды іске асыру еркіндігі;
  • жаңа шешімдерді,идеалдарды іздеу.

       Жоғарыдағы кәсіпкерліктің құрамдас  бөліктері менеджмент фукнкцияларымен  байланыстыеркіндігін көтеруге  болады. Сонымен, кәсіпкерлік дегеніміз – ол жеке бизнесті ұйымдастыра білу және осы жеке бизнесті жүзеге асырумен байланысты функцияларды табысты, тиімді түрде іске асыру болып табылады.

     Жалпы кәсіпкерлік қатнастарды қарастырудың алғашқы сипаты – олардың субьектісі мен обьектісі. Кәсіпкерліктің субьектісіне экономикалық қызметке қатысушы түрлі мүшелерді, алдымен жеке дара индивиттерді жатқызамыз, содан соң кәсіпкерлік қызметті бір топ адамдар жүзеге асыратын ұйымдар, яғни акционерлік қоғамдар, кооперативтер, шаруашылық серіктестіктер.

     Ал  кәсіпкерліктің обьектісі – ол адамның  белгілі бір қызметі, нақты жағдайда: новаторлық, жаңашылдық, ерекше мағынадағы өндіріс, айырбас, бөлудің әртүрлі  факторларын қосу. Кәсіпкерліктің соңғы  нәтижесі - өндірілген өнім мен қызмет.

     Сонымен қатар, кәсіпкерлікті процесс ретінде қарастыруға болады, ол төрт сатыдан тұрады:

  • жаңа идеяларды іздестіру мен бағалау;
  • бизнес-жоспарды құру;
  • қажетті ресурстарды іздеу;
  • құрылған кәсіпорынды басқару.

      Бұл аталған сатылар бір –бірімен тығыз байланысты. Бірінші кезеңде , барынша көп табыс келтіру - кәсіпкерліктің ең қозғаушы факторы. Кәсіпкерлер өзіне тиімді өзгерістер, яғни жұмыстарына жаңалықтарды енгізеді, мақсаты – пайда табу. Нарыққа жаңа тауар ұсынған алғашқы фирма оларды белгілі бір уақытқа дейін баламалы құннан жоғары бағамен сатады. Міне осы қабілет әдеттегіден ерекше шешім қабылдау қабілетін және іске шығармашылықпен қарау іскерлік әлемде жоғары бағаланады.

      Екінші  кезеңде, ең күрделі мәселе – бизнес-жоспарды құру методологиясы жатады, яғни өзіне  нарық сигменттерін қосатын, оның көлемін және негізгі сипаттамаларын, маркетинг жоспарларын, өндіріс және қаржылық жоспарларды қамтамасыз ету.

      Үшінші  кезеңде, ең бастысы қандай ресурстар  қажеттігін нақты бағалау; бастапқы деңгейден қайталама деңгейді ажырата  білу; ресурстар жетіспеушілігімен байланысты теріс зардаптады бағалу жұмыстары жүзеге асырылады.

      Төртінші  кезеңде, пайда болған кәсіпорынды  басқару. Ол нақтыланған өнім стилінің басқарушысынан тұрады, ұйымдық құрылым  құруды ұйымдастыру, табыстың шешуші тетіктерін және де әлсіз жақтарын табу арқылы қызметтің бағалануы арқылы шешім қабылдаудан тұрады.

      Кәсіпкерліктің  шаруашылық жүргізу тәсілі ретінде  бірнеше негізгі белгілері бар. Оның ішінде ең негізгілердің бірі – шаруашылық субьектілерінің еркіндігі  мен тәуелсіздігі. Олардың егемендігі нарық механизмі әрекетін қамтамасыз ететін тәртіп қалыптастырады. Жалпы бизнестің негізгі талабы – экономикалық іс-әрекеттердің әртүрлілігіне қарай іздеу мен таңдау еркіндігі. Әрбір қызметші өзі істей алатын еңбекпен айналысуға құқығы бар. Алайда қандай  еркіндік болмасын көптеген жағдайлармен шектелген, олар сыртқы ортамен  субьектілер әрекетінің нәтижесінен шығады. Дегенмен, кәсіпкерлік қызметтің басты шарты – барлық мүмкіндіктер деңгейі тұрғысынан шешім қабылдау өзбеттілігі мен еркіндігі болып табылады.

      Кәсіпкерлікке тән тағы бір сипат шаруашылық жүргізудегі тәуекелге баруы. Тәуекел  – жоспар немесе болжауды қаратырылған нұсқалармен салыстырғанда табыс  ала алмау немесе зиян шегудің  ықтималдылығы. Шаруашылық тәуекелді  негізінде мүмкін болатын және шығындар мен нәтижелердің ара – қатнасы жатады.

      Кәсіпкерлік қызметтің келесі белгісі – ол толық экономикалық жауапкершілік және бұл мүліктік және кәсіпкердің өз атынан жүзеге асырылуы. Кәсіпкерлер өз міндеттері бойынша өзіне тиесілі бүкіл мүлкіне жауап береді. Сонымен қатар, өзіне тиесілі өндіріс құралдарын тиімді пайдалану; қоршаған ортаны ластамау; өндірістің қауіпсіздік ережелерін бұзбауға; санитарлық гигиеналық нормаларды сақтауға міндетті кәсіпкерліктің жүзеге асырушыларының ерекше белгілері ретінде жаңашылдық; шығармашылық ізденіс; жауапкершілік; іскерлік этикет әрекеттері; жеке қабілеттер мен қасиеттерін жатқызуға болады. Міне осы қабілет - әдеттегіден ерекше шешім қабылдау қабілетін және жағдайға шығармашылықпен қарау іскерлік әлемде жоғары бағаланады және нәтижелі сипатта болады.

      Кәсіпкер – қызметінің сферасына байланыссыз өз қабілеттерін келесі функцияларды орындау арқылы жүзеге асырылады:

  • нарықты зерттеу арқылы төлем қабілеті сұранысы бар тауарлар мен қызметтерді іздеу;
  • тауарды өндіру немесе қызмет көрсету үшін қажетті ресурстарды бағалау;
  • төмен бағалы ресурстар нарығын іздеу;
  • бизнесті жаңа техника, технология және менеджмент негізінде ұйымдастыру және оларды басқару;
  • маркетингтің қазіргі заманғы принциптерін пайдалану арқылы тауарлар мен қызметтерді сату, тарату;
  • табыстарды тұтыну және жинақтау қорлары арасында, т.б. бөлу.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1.2. Шағын  кәсіпкерліктің қызметтері мен бағалау әдістері. 

      Жалпы кәсіпкерлік бірнеше қызметтер  атқарады: өндірістік, коммерциялық, қаржылық, басқарушылық қызметтері бар. Енді әрқайсысына жеке – жеке тоқталып мәнін ашатын болсақ:

      Өндірістік  қызметі өндіріс пен материалдарды  – техникалық қамтамасыз етуді және шаруашылық қызметке қажетті шикізат, құрал – жабдықтар және тағы да басқалармен өзара байланыстылығын қарастырады және өндірістік сипатта жүзеге асады.

      Кәсіпкерліктің  коммерциялық қызметі тұтынушылардың қажеттіліктерін анықтау және кәсіпорындар мен нарықтық контрегенттер арасындағы айырбас процестерін басқаруды жүзеге асырады. Сонымен қатар, тауар ақша және сауда – айырбас операциялары бойынша келісімдер арқылы да жүзеге асырылады.

      Ал  кәсіпкерліктің қаржылық қызметі келеі  функцияларды іске асырудан тұрады: қаржы  есебінің енгізілуі; инвесторлар мен  кредиторлар есебінен капиталдың мобилизациялануы; сатудан түскен табыстарды жинақтау, ақша нарығы, банктер, инвесторлар, бағалы қағаздармен өзара байланыста қалыптастыру; сатып алушыларды іздеу мен анықтау және тартуға байланысты маркетингтік қызметтер және тағы басқалар.

      Келесі  кәсіпкерліктің қызметі – ол басқарушылық функциясы  кезінде кәсіпорындар мен қоғамдық құрылымдар немесе ақпарат құралдарымен өзара қарым-қатнастардын басқару; кәсіпкерлік идеялар, инициативалық талаптарды және басқару тәжірибелерін қалыптастырып, тарату; капиталдар мен табыстардың қолданылуын басқару; ғылыми зерттеу жұмыстары мен жобалық жұмыстарды  тиімді пайдалану; бизнес қажеттліктеріне сәйкес жұмысшыларды тарату, таңдау, жұмысқа алу сияқты қызметтер атқару.

Информация о работе Шағын кәсіпкерлік