Бақылау сұрақтары  (кері байланыс)

1.Тыныс жеткіліксіздігінің патогенезіне қарай түрлері

2. Сыртқы тыныстың созылмалы жеткіліксіздігінің сатылары

3.Өкпе гиповентиляциясының рестриктивті түрінің себептері

4. Ұлпалық-қылтамырлық тосқауыл туралы түсінік

 

№ 5 тақырып.  БҮЙРЕК ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ

 

Мақсаты: БСЖ, бүйрек қызметтерінің  бұзылыстарының этиологиясы мен  патогенезінің сұрақтарын меңгеру 

Дәріс жоспары:

1. Бүйрек шумағы мен өзекшелері қызметтері бұзылыстарының этиологиясы, патогенезі
2. Бүйрек шумағы мен өзекшелері қызметтеруі бұзылыстары көріністерінің патогенезі (диурездің, зәрдің сапалық құрамының, зәрдің салыстырмалы тығыздығының өзгерістері)
3. Бүйректің соқызмалы жеткіліксіздігінің (БСЖ) этиологиясы, патогенезі, сатылары, сипаттамасы
4. Уремия туралы түсінік, уремиялық синдромның клиникалық көріністерінің патогенезі

 

Дәріс тезистері

Шумақтар  қызметінің бұзылыстары:

1. Шумақтық сүзілудің азаюы мыналардың нәтижесінде дамиды:

а)  Дәрменді сүзілулік қысымының төмендеуі (Дәрменді сүзілулік қысымының әсерінен шумақта сүзілу үрдісі басталады  ДСҚ= ГҚ – (ОҚ + ҚҚ) ГД - гидростатикалық қысым, ОҚ - онкотикалық қысым, ҚҚ  - Боумен-Шумлянский қапшығындағы қысым)

• гипотензия (АҚ 80 мм с.б. төмен, сілейме, коллапс)
• бүйрек ишемиясы
• қанның онкотикалық қысымының  жоғарылауы
• алғашқы несеп қысымының жоғарылауы (зәрдің ағып кетуінің қиындауы)

б)  қызмет атқаратын шумақтар санының азаюы

в)  сүзілулік  мембрананың өткізгіштігінің төмендеуі 

 

Шумақтық  сүзілу жылдамдығын  клиренс арқылы есептейді, яғни бүйректе белгілі уақытта тазартылған заттың плазмадағы мөлшеріне қатынасы.Бұл зат алғашқы зәрден кері сіңірілмеуі және эпителий жасушаларымен өндірілмеуі тиіс, тек бүйректік сүзгіден қтуі керек. Осы мақсатта практикада эндогенді креатининді анықтау қолданылады.

Клиренс – белгілі бір уақыт ішінде белгілі бір заттан бүйрек арқылы тазаланатын плазма көлемі     C = (U/P) x V

• С – клиренс 
• U  - заттың зәрдегі мөлшері
• P – заттың қандағы деңгейі
• V – минуттық диурез
• Дені сау адамның эндогенді креатинин клиренсі бойынша шумақтық сүзілу жылдамдығы 80 – 120 мл/мин

 

2.    Шумақтық сүзілудің көбеюі мыналардың нәтижесінде дамиды:

а)  Дәрменді сүзілулік қысымның жоғарылауы:

• Шумақтан шығатын артериолалардың күш-қуаты жоғарылауы (катехоламиндер, ангиотензин, вазопрессин әсерінен)
• Шумаққа келетін артериолалардың күш-қуаты төмендейді (кининдер, простагландиндер А, Е әсерінен)
• Қанның гипоонкиясы

б) шумақтардың  сүзгі беттерінің өткізгіштігі күшейгенде

                                 Өзекшелер қызметтері бұзылыстары  -  ТУБУЛОПАТИЯЛАР

 

ТУБУЛОПАТИЯЛАР

                   Несеп құрамының сандық және сапалы өзгерістері

Несептің  тәуліктік мөлшерінің өзгерістері

1. Полиурия
2. Олигурия
3. Анурия

ПОЛИУРИЯ – несептің тәуліктік мөлшерінің 2 л-ден көп болуы

Дамуының  бойынша түрлері 

      Полиурияның патогенезі:

• Шумақтық  сүзілуінің көбеюі
• Өзектік кері сіңірілудің азаюы

 

ОЛИГУРИЯ  – несептің тәулік мөлшерінің 500 мл аз болуы

АНУРИЯ -  несеп түзілуінің және несеп шығарылуының тоқтауы (диурез 50 мл аз)

Дамуының түрлері бойынша:

Олигурияның патогенезі:

• Шумақтарда сүзілудің азаюы
• Шумақтарда натрий және судың кері сіңірілуінің күшеюі
• Несеп шығарылуына механикалық кедергінің болуы

 

ПОЛЛАКИУРИЯ – несептің жиі шығарылуы.

   Патогенезі: несеп шығаратын жолдардың  тітіркенуі (циститер, қуықасты бездің қабынуы, аденомасы кездерінде)

НИКТУРИЯ   - несептің түнде көп шығарылуы (бүйрек және қанайналым жүйесінің аурулары)

 

НЕСЕП ҚҰРАМЫНЫҢ САПАЛЫҚ  ӨЗГЕРІСТЕРІ:

ПРОТЕИНУРИЯ - несепте нәруыздың болуы

 

Цилиндрурия – несепте цилиндрлердің пайда болуы.  Цилиндрлер –  бүйрек өзекшелерінің көшірме бедері.

ГЕМАТУРИЯ –несепте эритроциттердің пайда  болуы

 

ПИУРИЯ  –      несеппен лейкоциттердің (ірің) көп мөлшерде шығуы

Несептің  салыстырмалы тығыздығының өзгерістері

Несептің  салыстырмалы тығыздығы бүйректің қоюландыру қабілетін сипаттайды. Ол еріген заттардың (мочевина, несеп қышқылының тұздардың, креатининің) мөлшеріне тәуелді. Қалыпты жағдайда несептің салыстырмалы тығыздығы –1002 – 1035 кг/м3 толқиды (әдеттегі тағамдану кезінде 1018 – 1025 (кг/м3))

Несептің салыстырмалы тығыздығының өзгеруі өзекшелер  қызметінің бұзылуын көрсетеді

Гипостенурия  –                 несептің салыстырмалы тығыздығының төмендеуі.   (Зимницкий сынауы бойынша, барлық сынақтарда 1010 аспайды)

Изостенурия  -                             несептің салыстырмалы тығыздығы үнемі тұрақты, алғашқы несептің тығыздығындай (1010 –1012)                      ол бүйректің қоюландыру қабілетінің жоғалуын көрсетеді

Гиперстенурия – несептің салыстырмалы тығыздығының жоғарылауы (қантты диабет кезінде)

Бүйрек  қызметінің созылмалы жеткіліксіздігі (БҚСЖ) –бүйректер қызметтерінің үдемелі төмендеуі

Себептері:

Зәр шығару жолдары  мен бүйректердің созылмалы аурулары:

 гломерулонефриттер, пиелонефриттер, бүйректердің поликистозы, амилоидозы, несеп тас ауруы,  диабеттік нефропатия, атеросклероз, гипертониялық ауруда бүйректердің зақымдануы,

ПАТОГЕНЕЗІ: 

Нефрондардың  тіршілігін үдемелі жоғалтуы, олардың  орнына дәнекер тін өсуі (нефросклероз) ® нефрон шумақтары мен өзекшелерінің атқаратын қызметтері қатты төмендеуі ® несеп құрылуы және оның шығарылуы азаюы ®гиперазотемия ® уремия ® уремиялық кома

БҮЙРЕК  ҚЫЗМЕТІНІҢ СОЗЫЛМАЛЫ ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІНІҢ САТЫЛАРЫ

Бүйрек  қызметінің  бұзылу дәрежесі бойынша:

Диурез бойынша: