Білім, икемділік  және шеберлік деңгейінің өзгеруі туралы талдауға болатын бірнеше критерийлер  анықталды:

- аудироавние  шеберлігінің құрылым деңгейі;

- оқу  шеберлігінің құрылым деңгейі; 

- айту  шеберлігінің құрылым деңгейі  ( диалогтар, мазмұнын айту арқылы);

- жазу  шеберлігінің құрылым деңгейі;

- жалпы  мағынасын түсіну шеберлігінің  құрылым деңгейі, лингвоелтанушылық  сипаттағы мәтіндерді оқу кезінде  бастысын ерекшелеу деңгейі. 

- оқытылып  отырған тіл еліне қатынасы;

- оқытылып  отырған тіл ел туралы білім  деңгейі (елдер);

- оқытылып  отырған тілдің грамматикалық  және фонетикалық ерекшеліктері  туралы білім деңгейі.

           Сонымен қатар лингвоелтанушылық  сипаттағы мәтіндермен жұмыс  әдістері де нәтижелі болған. Мұндай әдістердің бірі бес  бағаннан тұратын кесте толтыру  болып табылады: ел, географиялық  орны, халқы, астанасы және басты  қалалары. Лингвоелтанушылық сипаттағы  мәтіндермен жұмыс әдісінің мұндай  түрі оқушыға  оқылып отырған  мәтіннің негізгі, басты идеясын  іздеу дағдысын, оның жалпы мағынасын  түсінуді дамыту, сонымен қатар  оның коммуникативтік дағдыларын  дамыта отырып, мазмұнын айтуға  үйрету. Балаларға осындай кестеге  сүйеніп мәтіндерді мазмұндау  оңай болады.

                 Бірақ, интенсивті әдістемінің  етанушылық сипаттағы мәтіндермен  жұмысқа жағымды әсеріне қарамастан, біраз кемшіліктер байқалды. Балалар  іс жүзінде сөздікпен жұмыс  жасай алмады.  Сондықтан бірнеше  сабақ лексикография мен сөз  құрауға арналды.  Сөздіктермен  жұмыс бойынша жаттығулар мен  байқаулардан кейін жұмыс қарқыны  үдеді, бұл тақырыпты тереңірек  білуге мүмкіндік берді. Сөздіктермен  жұмыс олардың қызығушылығын  төмендетпей ғана қойған жоқ,  материалды меңгеру деңгейіне  әсер еткен жоқ, тек оның  ұлғаюына мүмкіндік берді.

       Тәжірибе аяқталғаннан кейін  тілге және осы тілде сөйлейтін  ел(елдерге) қызығушылықты арттыруға  елтанушылық сипаттағы мәтіндердің  және лингвистикалық бірліктердің  ықпалын айқындау мақсатымен  екінші қайтара диагностика өткізу  қажет болды. Сонымен қатар,  белгіленген практикада көрсеткен  критерийлар бойынша параметрлерді  өлшеу мақсатымен, біз оқушыларға  оқу және жазуға бірнеше бақылау  тапсырмаларын бердік. (№2 қосымша)  Зерттеудің нәтижесін біз бағандық  диаграммадан көре аламыз (№3  қосымша). Сонымен бірге біз білім  деңгейін анықтау үшін тест-сұрау  өткіздік. 7 сыныптардың үлгерімін  салыстыру үшін тест елтану  материалы соншалықты терең қарастырылмаған  сыныпта өткізілді. Нәтижелері  шеңберлік диаграммада бекітілген(№4  қосымша). Оқушылардың бақылау жұмыстарын, шығармаларын талдай келе, сонымен  қатар олардың тәжірибеге дейінгі  және кейінгі жаттыққандарының  деңгейін пайыздық қатынаста  көрсетіп, келесідей қорытынды жасауға  болады: қателердің азаюы бойынша  оқу техникасы сапалы жақсарған,  көшіру кезіндегі ұқыптылық нығайған.

      Мәтіндерді мазмұндау айқын әрі  түсінікті бола бастаған, шет  тілдік тілді есту, қабылдау деңгейі  көтерілді, оны балалардың ауызша  сабақты айту әсерлерінен байқауға  болады.

ҚОРЫТЫНДЫ

        Ғылым қол жеткізілгенде  тоқтап қалмады. Қазір басқа да қызықты  әдіс-тәсілдер жасалуда, олардың көмегімен  оқытушылар оқытудың алға қойылған мақсаттарына қалай да жету үшін оқытудың жағымсыз жағдайларына қарсы тұруға, оқулықтар  мен бағдарламалардың қатал шеңберінен шығуға тырысады. Қазір оқытудың күрделі  мектептік кешені ескерілу қажеттілігі  түсініледі – тілдік ортаның және шет тілді тәжірибелік қолдануда  оқушыларда табиғи қажеттіліктің болмауы, оқушыларда тіпті бір жас ерекшілікті  топтың, шет тілдік сөйлеуді табысты  игерудің әртүрлі психолого-педагогикалық  алғышарттардың болуы.

        Сонымен, біздің ойымызша, мақсаты дамудың мәдени деңгейін кеңейтудің тиімділігін күшейту  болып табылатын зерртеуімізде  біз нақты нәтижелерге қол  жеткіздік.

        Шет тілін оқытудағы  өзекті мәселелердің бірі лингвоелтанушылық  аспектіні және мәдениетті дайындау болса, ЛЕА әртүрлі әдістемелік  арсенал түрінде: көшірме, үлестіру материалдары, кесте, сызба, әсіресе  слайдтар және кинофильмдер, елтану мазмұнындағы мәтіндер жазбаларының кассеталарын,  пайдалану өте тиімді болады. Сонымен  қатар, өзекті қажеттіліктерді, қызығушылықтарды, оқушыға маңызды мақсат, ниеттерді  ескеру маңызды.

        Осылайша, шет тілін  осы тілде сөйлейтін халықтың ұлттық мәдениетімен тығыз байланыста оқытуды ұйымдастыру, оқытудың, соның  ішінде оқу материалдарының лингвоелтанушылық  реңкі оқушылардың коммуникативтік  танымдық ниетін күшейтуге, жалпы мәдениеттік  ой-өрісін кеңейтуге мүмкіндік береді, жұмыстың әдістері мен нысандарын түрлендіруге жағдай жасайды, оқытуды тәрбиелеумен үйлестірудің жалпы дидактикалық талабын тиімді жүзеге асырады.

Біздің  пікірімізше, оқытудағы осындай  тәсілдерді жүзеге асыру ниетті, белсенділікті, баланың сабақтағы бастамасын көтеруге мүмкіндік береді, яғни білім алуға  және шет тілі бойынша шеберлік пен  дағдыға тілек, қажеттілік туындайды.  
 
 
 
 
 
 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Ариян М.А. Лингвострановедение в преподавании иностранного языка в старших  классах средней школы // ИЯШ. 1999 - №2, с.11.
2. Борисенко М.К. Некоторые аспекты преподавания элементов лингвострановедения на французском языке // ИЯШ. 1998 - №3, с.41.
3. Верещагин Е.М., Костомаров В.Г. Лингвострановедение в преподавание русского языка как иностранного - М, 1980
4. Дятчина Т. Н.  Урок английского языка в 7 – классе // ИЯШ.  1999-№13, с.16
5. Леонтьев А.Н. Потребности, мотивы, эмоции - М., 1971.
6. Миныер-Белоручев Р.К. Лингвострановедение или иностранная культура // ИЯШ 1999 - №6, с.54
7. Михайлов Н. Н. «English cultural studies», М, 2006
8. Нефедова М.А., Лотарева Т.В. Страноведческий материал и познавательная активность учащихся. // ИЯШ. № 6, 1998.
9. Панов Е.И., Кузовлев В.П., Коростелев В.С. Цель обучения иностранным языкам на современном этапе развития общества. // ИЯШ. № 6, 1999.
10. Программы для общественных учреждений. //Иностранные языки—М. 1994.
11. Райхштейн А.Д. Лингвистика и страноведческий аспект в преподавании иностранных языков. // ИЯШ. № 6, 1988.
12. Рогова Г.В., Никитенко З.Н. О некоторых путях повышения мотивации изучения иностранных языков у школьников в IV-VII классах. // ИЯШ. № 6, 1988.
13. Томахин Г.Д. Культура стран английского языка // ИЯШ 1999 - №1, с.80
14. Томахин Г.Д. Лингвострановедение: что это такое? // Иностранные языки в школе № 6, 1996.
15. Томахин Г.Д. Реалии в культуре и языке. // ИЯШ. № 1, 1981.