BDE Administrator арқыыл мәліметтерге қатынауды ұйымдастыру

       1.2.2 Мәліметтер Қорына ADO компоненттерін біріктіру тапсырмасы

       BDE компонентінің артықшылығы –  Table, Query және т.б. Мәліметтер қорының  сілтемесінде ADO компоненттерінің DatabaseName қасиеті жоқ. Мәліметтер Қорына қатынауды жүзеге асыру немсе жолды біріктіру үшін – ConnectionString қасиеті немесе ADOConnection компонент бөлімініңкөмегімен, Connection қасиеті басқа компоненттермен орындайды. ConnectionString қасиетінің көмегімен Мәліметтер Қорының біріктірілуі ADO Table компонентінің мысалынан көруге болады. ConnectionString қасиеті өз жолдарын көрсетіп, біріктіру параметрлерін болдырады. Бөлім параметрлері бір – бірінен нүкте және қайырма арқылы бөлінеді. ADO төрт параметрді қолдайды.

Provider	Провейдер аты, біріктіру үшін қолданад.
File name	Файл аты, ақпаратты  біріктіруді болдыру
Remote Provider	Провейдер аты, клиенттер жағын пайдаланады
Remote Server	Жол және сервер аты

       Өйткені бұл параметрлер жолдық біріктіруді тағы басқа параметрлермен қосуы мүмкін, пайдалану жүйесінің ерекшеліктері: қолданушы идентификаторы, пороль және тағы көптеген. Әрине, осындай жолдардың құрастырылып берілуі өте күрделі. Сондықтан Delphi бұл жұмыста диологтық терезені арнайы сақтандырады. Қарастырсақ, бұл диологтың көмегімен қалай жолдың бірігуін орындайды.

       ADOTable компонент фирмасын тасымалдап  және Инспектор Обьектісінің  көп нүктенің ішінен ConnectionString қасиеттер  батырмасын шертіңіз. Алдымен сізге  сурет. 10. 17 көрсеткіш терезесі ашылады. Жоғардағы Use Data Link File радиобатырмасы .udl файлдық байланысын пайдалануға рұқсат етеді. Бұл файл туралы біз кейін танысамыз. Төменгі Use ConnectionString батырмасы, қолдануын біз қазір қолданып, бұл диологтық режимдегі жолдың бірігуін формироваттауға рұқсат етеді. Осы батырманы қосып және Build (Сформировать) батырмасын шертіңіз. Алдыңызға біріктіру қасиеттерін орындайтын көп беттік терезесі ашылады. Бұл терезе ODBC мәліметтер жиынтығына форматталады. Бұған қосылып мәліметтер жиынтығымен форматталу сәйкестіріліп, Windows басқару панелі тура жүзеге асуы мүмкін. Басқару Панель терезесі немесе ODBC мәліметтер жиынтығының пиктограммасының болуы, немесе мұндай пиктограмма қосылып болғаннан кейін Администратор пиктограммасын шертіңіз.

       Бірнеше түрі және ODBC мәліметтер жиынтығының  тапсырмалық диологтық терезесінің  құрылымы Windows версиясына тәуелденіп, мазмұндаманың барлық із басарларының әрекетіне шек қояды. Жоғардағы  суреттің көрінісі Windows XP терезесін суреттейді.

       Сонымен, Build батырмасын шертсеңіз сурет.10.17 терезесінен сізге қасиеттермен байланыс орнату терезесі ашылады. Мұндағы оның Поставщик Данных бетіне сіз, OLE DB провейдерін нұсқап, мәліметтермен қатынауды пайдалану үшін оны жинақтаңыз. Көптеген мезеттен кейін сізге Microsoft OLE DB Provider for ODBC Drivers – ті таңдап орнатуыңыз керек. Бір мысалда, Microsoft SQL Server немесе Oracle жұмысы үшін басқа бөлімдердің тізімін таңдау керек. Таңдалған провейдерден сіз Подключение (Connection) (сурет.10.18) бетіне қайта оралуыңыз керек. Алдымен сіз Поставщих Данных бетіндегі Далее батырмасын шертіңіз. Бұл өту автоматты түрде бүктелінеді. Подключение бетінен сіз, ODBC – тің  қалай біріктірілетінін таңдауыңыз керек. Использовать имя источника данных (Use data  source name) батырмасын таңдап, ODBC тіркеуінің түсіретін тізімінен мәліметтер көзі (Data  source name - DSN) – атын орындау керек.

         Использовать строку подключения  (Use Connection String ) батырмасы өздігімен   біріктіру жолымен орындауын жүзеге асырады.

       Использовать  строку подключения (Use Connection String ) батырмасын таңдап және Сборка (Build) – ті шертіңіз. Кейін сізге сурет.10.19 терезесі ашылып көрсетіледі. Бұған қатынаудың екі мүмкіндігі: Файловый источник данных (File data source) беті – мәліметтер көзі файлымен немесе Источник данных компьютера (Machine Data Source) беті – компьютердің мәліметтер көзімен жұмыстау. Сонымен әр бет сайын сізге Создать (New) батырмасын шертуіңіз қажет. Бұл батырманы Источник данных компьютера бетіне шертіңіз.

       Кейін сізге диологтық терезенің кезегі келіп, мұнда сіз мәліметтер көзін құру мінездемесін нұсқауыңыз керек. Жаңа құрылған Paradox мәліметтер көзі dbp Мәліметтер Қорының бұл кітабынан Microsoft  Paradox Driver (*.db) драйверін таңдау үшін қолданылады. Бұның соңынан сізге мәліметтер көзінің жаңа озбырлық атын орындауымыз қажет. Кейін сізге Мәліметтер Қорының нұсқауын пайдалану, сол үшін сіз мәліметтер көзін құрып, мінездеме, пайдаланушының аты жөні, пароль т.б.с.с. Осының ең соңында қайта сурет.10.19 терезесінен сізге деген мәліметтер көзінің құрылғанын дайын екенін байқайсыз. Кейіннен сурет.10.19 терезесін мбұрын қалай таңдағаны немесе мәліметтер көзінің жаңа файлын құрып, OK – ді шерткеннен кейін диологтың соңында файлға котолог сақталды деп көрсетілгеннен кейін біріктіру қасиетінің негізгі терезесінен Подключение (Connection) бетіне оралуыңыз керек.

       Сурет.10.17

       Біріктіру жолының тапсырмасының

       алғашқы диологтық терезесі  
 

       1.3 InterBase Express (IBX) технологиясы

       Мәліметтер  қорына альтернативті қаиынаудың тағы бір түрі – Interbase Express (IBX) технология негізінде Delphi 5-ке енгізілген Interbase. Delphi 5 компоненттер кітапханасында Interbase-бен жұмыс істеу компоненттерінен тұратын Interbase беті пайда болады. Бұл компоненттер BDE-ң қарапайым компоненттері қатынай алмайтын Interbase серверінің жаңа мүмкіндіктерін пайдалануға мүмкіндік туғызады.

       Delphi 6 және 7 нұсқаларында мәліметтер  қорына қатынаудың альтернативті  мүмкіндіктері dbExpress технолгиясымен  кеңейтілген. Бұл бірыңғай интерфейс  негізінде SQL серверлеріне қатынауды  қамтамассыз ететін драйверлер жиыны.

       Delphi 7-де Borland құрушылары BDE-ден біртіндеп  бас тарта бастады. Мысалы, үлестірілген  қолданбаларда BDE емес dbExpress қолдануды  ұсынды. BDE-ден біртіндеп бас тарту  Delphi 6-да аздап басталды, яғни BDE қолданатын  компоненттер кітапхананың бірінші бетінен дара беттерге көшіріледі. 

 

 

2 BORLAND DELPHI ОРТАСЫНДА МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫНЫҢ  ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ

       2.1 DataBase Desktop көмегімен мәліметтер қорын  құру

       Database Desktop бағдарламасы BDE және Delphi-де (файл DBD32.EXE үшін 32 – разрядты Delphi) қойылып, МҚБЖ–де мәліметтер қорына кесте құруға рұқсат беріп, олардың құрылымын өзгертуге және құруға болады. Әдеттегідей негізгі менюден Delphi-ден Tools – ты қосып, Database Desktop – ті шақырамыз. Егер бұл жасалмаса, бізге пайдалы көмекші команда Tools/Сontigure Tools – ты қосу керек. Database Desktop–ты шақырыңыз.

       Сурет 2 Database Desktop бағдарламасының негізгі терезесі

       Ал Database Desktop кестесінің көмегімен мәліметтер қорының МҚБЖ-не Paradox 7–ні құрайық. Paradox 7 мәліметтер қоры – бұл католог. Мұнда үнемі кесте жатады. Бұл .db кеңейтуі бар файлдар. Сондықтан кез-келген көмекші Windows бағдарламасында алдын-ала сәйкес келетін католог құру керек, мысалы, «Жетекші» көмегімен. Ары қарай Database Desktop File/New командасын басып, тарау менюін ашамыз:

       Кесте 1 Database Desktop менюі

QBE Query	Сұраныстардың визуалдық құрылысы және бұл сұраныстың файлға жазылуы
SQL File	SQL-де сұраныс құрып және оны файлға жазу
Table	Жаңа кесте  құру

Table-ді  таңдаңыз. Сәйкес сұхбат терезесі ашылады. Оған түсетін тізімді МҚБЖ-нен таңдап, қайсысы үшін кесте құруды қалайсыз. Одан көретіндіктен, қандайдабір МҚБЖ- нің кестесі көмекші Database Desktop арқылы құрылуы мүмкін. Келесі терезеден кесте құрылымын орындап (Өріс және оның типтері), екінші индексті құрып, диапозонға өрістің мәндерін енгізіп, үнсіздік мәндеріне және құратын кестеге мәліметтерді енгіземіз.

       Өрістердің  берілу. Құрылатын кестедегі кез-келген өріс үшін алдын-ала барлығының аты көрсетіледі – FieldName идентификатор өрісі. Ол 25 символдан тұрады және пробелмен бастауға болмайды. Сосын бұл өрістің қордық типін таңдауымыз керек. Бұл Type өріс бөлімінің атын өзгерту үшін тышқанның оң батырмасын шертіңіз. Қатынау типтерінің тізімі пайда болып, өзімізге қажеттісін таңдап аламыз.

       Кесте 2 Paradox-те қолданылатын мәліметтер типі

Белгі	Өлшем	Белгіленуі	Сипаттамасы
A	1-255	Alpha	Жолдық өріс, ASCll симболының шығарылуының маңыздылығы. Размер – симболдар саны.
N		Number	Нақты сан -10 -ден 10 дейінгі 15 разрядтық мән. Бұл таңдауды Paradox-та пайдалынған.
$		Money	Оң немесе теріс  сандар, Number формасында күнтізбелік бірлік симболы болып айырықша көрінеді. Форматтың таңдалуын Paradox-тың пайдалануында көрсету керек.
S		Short	Бүтін сан -32 767-ден 32767-ге дейін.
I		Long Integer	Бүтін сан -2147483648-ден 2147483648 дейін.

Кесте 2 жалғасы

#		BCD	BCD (Binary Coded Decimal) форматтағы сан.
D		Date	Дата мәнін  көрсетеді. Форматтың таңдалуын  Paradox-тың пайдалануында көрсету керек.
T		Time	Дата мәнін  көрсетеді. Форматтың таңдалуын  Paradox-тың пайдалануында көрсету керек..
@		Timestamp	Дата және уақыттың сақталу мәні. Форматтың таңдалуын Paradox-тың пайдалануында көрсету  керек
Белгі ленуі	Размер (Size)	Тізімде белгіленуі
M		Memo	Ұйымдаспаған  ұзындықты мәтінде сақтауға арналған өріс. Мәтін .mb.файлдық бөлімінде  сақталады. Өлшем көрсетілімі –  мәтіндегі бірінші симболдық  сан және кестеге тура сақтайды. Paradox немесе Delphi қолданбаларында Memo өрісін мүмкіндік болса көр.
F		Formatted Memo	Мәтін .mb.файлдық  бөлімінде сақталады. Өлшем көрсетілімі  – мәтіндегі бірінші симболдық  сан және кестеге тура сақтайды. Paradox немесе Delphi қолданбаларында Formatted Memo өрісін мүмкіндік болса көр.
G		Graphic	.bmp, .pcx, .gif немесе .eps форматағы файлдардың кеңейтуі. Database Desktop форматта .BMP кеңейтуін бейнелейді. Paradox немесе Delphi қолданбаларында Graphic өрісін мүмкіндік болса көр.
O		OLE	OLE мәліметтер  типі - документердің үні. Database Desktop бұл типті өрісті қолдамайды. Paradox немесе Delphi қолданбаларында OLE өрісін мүмкіндік болса көр.
L		Logical	Логикалық өріс. Үнсіздікте true және false мәнін қабылдайды.
+		Autoincrement
B		Binary	Негізінде бөлімнің .mb екілік файлында сақталады. Бұл файлда дыбыс және кез-келген басқа мәліметтерді сақтауы мүмкін.

       Validity Checks - дұрыс мәндерді тексеру. Validity Checks терезесінің оң жағында бұл бөлім көрсетіліп, және оған бірнеше өзгертулер тәуелді болуы мүмкін. 

       Кесте 3 Validity Checks терезесіндегі өрістердің сипаттамасы

Required Field	Өріс  бұл  индификатормен әр жазбаны міндетті түрде болатын мәндерінен бас тартамыз. Біздің мысалдар үшін Fam, Nam, және Par өрістерінде болуы мүмкін.
Minimum	Бөлім минималдық. Бұл қасиет сандық өрістер үшін орындайды. Біздің мысалда Vear_b өрісі үшін минималдық бөлім орындалады.
Maximum	Бөлім махсималдық. Бұл қасиет сандық өрістер үшін орындайды. Біздің мысалда Vear_b өрісі үшін махсималдық  бөлім орындалады.
Default	Үнсіздіке арналған бөлім. Бұл қасиет сандық және логикалық  өрістер үшін орындалып, ол кейбір кезде  бірнеше символдық болуы мүмкін. Біздің мысалда үнсіздік бөлім үшің Vear_b өрісі орындалса, Sex өрісі (мысалы, қолданушы ақпаратты енгізгенде проблеманың шығуы «М»-нен басқа болуы мүмкін.)
Picture	Мәліметтерді  енгізуге арналған шаблон. Мысалы, Телефон  номерінің шаблонын орындауы мүмкін.(# # #_# #_# #). Шаблонды жасау үшін   Database Desktop көмекшісі арқылы анықтап білуге болады.
Assist	Picture шаблонын  құру үшін бұл батырма диолог  терезесін шақырады.

       Secondary Indexes –– екінші индекс. Ол анықталмаған екіші индексті құруға рұқсат береді. (Алғашқы индекс кілттелген өріс арқылы құрылады) Define батырмасын басу арқылы жаңа екінші индекске не құратыныңыз анықталады. Secondary Indexes сұхбат терезесінде Fields - қатынас құратын өрістер тізімі болады, ал Indexed  Fields оң терезесінен индекске қосылатын өрістер тізімін таңдап аласыз. Сол жақ терезеден жасалынған өрісті және оң жақтағы қызықтырған өріспен топтастырылған өрістерді ерекшееп, оң жақтағы көрсеткішті басыңыз. Change order бағдаршасы өрістерді бір тәртіпке келтіріп, индексті өзгертеді.

       Password Securіty – парольмен қатынау. Paradox парольді кестесін орындауға рұқсат етіп, әр қайсына ол үшін операцияларды анықтайды. Define батырмасын шертіңіз. 3-суреттегі сұхбат терезесі ашылады. Бұған негізгі паролды (Master password терезесі) енгізіп, (verify master password) терезесі оны рас тайды. Кейін Auxiliary passwords батырмасын шертсеңіз (парол көмекшісі) жаңа диологтық терезесі ашылып, көмекші парольды енгізуге және қатынауға рұқсат етеді.