Қазақстандағы жұмыспен қамту бағдарламалары және нәтижелері

Қазақстандағы жұмыспен қамту бағдарламалары және нәтижелері Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын іске асыру жөніндегі ведомствоаралық комиссия (бұдан әрі – ВАК). 

Бағдарламаны іске асыруға жауапты мемлекеттік  орган және Бағдарлама операторы  Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі (бұдан әрі – Бағдарлама операторы) болады;   

облыстық (астана, республикалық  маңызы бар қала) деңгейде –  Бағдарламаны іске асыру жөніндегі өңірлік  комиссия (бұдан әрі – өңірлік комиссиялар) және жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі уәкілетті органдар;  

аудандық (қалалық) деңгейде –  Бағдарламаны іске асыру жөніндегі  аудандық (қалалық) комиссия (бұдан  әрі – аудандық (қалалық) комиссиялар) (облыстық маңызы бар жергілікті атқарушы органдардың қалауы бойынша құрылады) және жергілікті жұмыспен қамту органдары; 

селолар мен ауылдар  деңгейінде – жергілікті атқарушы органдар жүзеге асыратын болады.  

Бағдарламаның орындалуын ұйымдастырудың маңызды құралдарының бірі жергілікті жұмыспен қамту органдары  мен тікелей Бағдарламаға қатысушылар арасында жасалатын әлеуметтік келісімшарттар болып табылады. 

Әлеуметтік келісімшарт  – жергілікті жұмыспен қамту органдары  мен Бағдарламаға қатысушылар арасында жасалатын, тараптардың әлеуметтік қызметтерді көрсету (жергілікті билік органдары) және пайдалану (Бағдарламаға қатысушылар) бойынша өзара міндеттемелерін көздейтін келісім.   

Өңірлік, аудандық (қалалық) комиссиялардың үлгі ережелерін, әлеуметтік келісімшарттың нысанын Бағдарлама операторы әзірлейтін болады. 

4.3.1. Бірінші бағыт:

өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз  адамдарды оқыту және олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесу 

Бірінші бағыт азаматтардың еңбек әлеуетін дамыту, тұрғылықты жері бойынша жұмысқа орналасуына жәрдемдесу арқылы олардың жұмыспен тұрақты және нәтижелі қамтылуын қамтамасыз етуге бағытталған.   

Бұл бағытқа өз бетінше  жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар  және табысы аз адамдар қатарындағы  Қазақстан Республикасының азаматтары мен оралмандар (бұдан әрі – адамдар)  қатыса алады. Бағдарламаға қатысудың басым мүмкіндіктері ауылдық жердегі жастар мен әйелдерге беріледі. 

Осы бағыт шеңберінде Бағдарламаға қатысушыларға мемлекеттік қолдаудың мынадай түрлері көрсетілуі мүмкін:   

оқу және жұмысқа орналасу мәселелері бойынша консультациялар;   

шәкіртақының төленуімен, тегін біліктілікті арттыру, кәсіптік даярлау және қайта даярлау курстарына (бұдан әрі – кәсіптік оқыту) жолдау;  

оқитын адамдарға (оқу орнына дейін және кері жол  жүруіне және жатақханада тұруына  немесе тұрғын үйді жалға алумен байланысты шығындарды өтеуге) субсидия беру;   

лайықты бос жұмыс  орындарын іздеу және жұмысқа, оның ішінде әлеуметтік жұмыс орындарына орналасуға жәрдемдесу; 

жалақыны ішінара  субсидиялау;   

психологиялық бейімдеу.   

Жұмыс берушілердің Бағдарламаға қатысушыларды кейіннен жұмысқа орналастыра отырып, кәсіптік даярлауға тікелей қатысу мүмкіндігі болжанған. Бұл жағдайда 2012 жылдан бастап тиісті мамандықтар үшін мемлекеттік білім беру ұйымдарында белгіленген оқу құны бойынша Бағдарламаға қатысушыларды оқытумен байланысты жұмыс берушілердің шығыстарының   70 %  дейін өтеуді енгізу көзделген.    

Мемлекеттің жалақыны ішінара субсидиялауы 12 ай бойы мынадай шарттармен:  

алғашқы 6 айда жалақының 50 % асырмай;   

келесі 3 айда жалақының 30 % асырмай; 

соңғы 3 айда жалақының 15 % асырмай жүзеге асырылуы мүмкін. 

2011 жылы әлеуметтік  жұмыс орындарына орналастырылған  Бағдарламаға қатысушылардың бір айдағы жалақысына берілетін субсидия мөлшері, салықтар мен әлеуметтік аударымдарды ескергенде алғашқы 6 айда 26 мың теңгеден аспайтын болады.  

Азаматтардың Бағдарламаға қатысу және оларға мемлекеттік қолдау көрсету шарттары  Өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз адамдарды оқыту, олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесуді ұйымдастыру және қаржыландыру қағидасында көзделетін болады. 

Іске асыру тетігі: 

1)    Бағдарламаның  әлеуетті қатысушылары құжаттардың  қажетті тізбесін ұсына отырып, Бағдарламаға қатысу туралы өтінішпен жергілікті жұмыспен қамту органдарына өтініш береді.  

2) Жергілікті жұмыспен қамту органдары берілген өтініштердің негізінде әлеуетті қатысушылардың тізімін қалыптастырады.  

3) Қалыптастырылған  тізімдер мен әлеуетті қатысушылар  туралы мәліметтерді жергілікті жұмыспен қамту органдары қарайды.    

4) Ұсынылған құжаттарды  қарау нәтижесі бойынша  жергілікті  жұмыспен қамту органы өтініш  берушілерді Бағдарламаға қатысушылар қатарына енгізу не   одан бас тарту туралы шешім қабылдайды.   

5) Бағдарламаға қатысушы мен жергілікті жұмыспен қамту органы арасында әлеуметтік келісімшарт жасалады.   

6) Кәсіптік білімі  бар Бағдарламаға қатысушыларға Дерекқорда бар бос жұмыс орындарына, оның ішінде жалақыны ішінара субсидиялау мүмкіндігімен, орналасу ұсынылады. Бағдарлама шеңберінде жұмысқа орналастырылған азаматтарға, қажет болған жағдайда, оқу ақысы Бағдарламаны іске асыруға бөлінген қаражат есебінен төленетін қысқа мерзімді (6 айдан аспайтын) кәсіптік оқу курстарында оқуға қосымша мүмкіндік берілуі мүмкін. 

7) Дерекқор шеңберінде  бар бос жұмыс орындарына орналаса  алмайтын Бағдарламаға қатысушылар басым мамандықтар бойынша кәсіптік оқыту курстарына жіберіледі.   

Басым мамандықтардың тізбесін Бағдарлама операторы мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесе отырып, жыл сайын айқындайды. 

8) Кәсіптік оқуды  оқығаннан кейін Бағдарламаға қатысушыларға   Дерекқорда бар бос жұмыс орындарына немесе  құрылған әлеуметтік жұмыс орындарына орналасу ұсынылады.    

9) Егер Бағдарламаға қатысушы кәсіптік оқуды оқығаннан кейін жұмысқа орналаса алмастырыла алмайтын болса, оған Бағдарламаның екінші немесе үшінші бағыттарына қатысу ұсынылады.   

10) Әлеуметтік келісімшарт  талаптарының орындалуын жергілікті жұмыспен қамту органы бақылайды.   

4.3.2. Екінші бағыт:

ауылда кәсіпкерлікті  дамытуға жәрдемдесу 

Кәсіпкерлікті ынталандыру  жеке ісін ұйымдастыру арқылы азаматтардың экономикалық белсенділігін арттыруға бағытталған.   

Бағдарламаның бұл  бағытына ауыл кәсіпкерлері және өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар мен табысы аз адамдар қатарындағы жеке ісін ұйымдастыруды