5.6 Ауытқуға қарсы құрылғыны есептеу 
 
 
 
 
 

        
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

11-сурет. Ауытқуға қарсы құрылғының есептелу сұлбасы 

     _{Кранның жұмыссыз кезіндегі  қозғалуына қозғалыс механизмінің тежегіштерімен қатар ауытқуға қарсы  құрылғы да жұмыс  істейді.  Ауытқуға қарсы құрылғыны  есептеу үшін біз  қозғалыс механизмінің тежелу күшінің қорының қанша екенін білуіміз керек:} 

                                                                                                       ₍₇₃₎ 

      мұндағы: к = 8 – қозғалыс механизмінің тежегіштерінің саны; - кранның қозғалыс механизмінің тежегіштерінің тежелу моменті – редуктордыңдың берілісінің саны; – жүріс дөңгелектерінің диаметрі; – механизмнің ПӘК-і. 

      

      сонда ілінісу қоры: 

      

 

      мұндағы: – жұмыссыз күйге әсер ететін желдің жүктемесі; – кран асты жолдарының ауытқуының әсері; - жүріс дөңгелектерінің үйкелісінен пайда болатын кедергі.  

      

 

      Кранды  қауіпсіз пайдалану ережелері бойынша  тежелу күшінің ең кішкентай мәні – -ге тең болуы керек. Ауытқуға қарсы құрылғыға керек тежеу күші:  

      

 

      Ауытқуға  қарсы құрылғының есептелу схемасы: - тұтқадағы жұмыс істейтін қолдың күші; - тұтқаның ұзындығы;  
- иінтіректің үлкен тірегі;  
- кіші тірегі; - бұрама бұрандасының орташа диаметрі.

      Жұмысшының тұтқаға әсер ететін күш моменті:  

      

 

      Иінтіректегі  үлкен тірекке түсетін жүктемені  анықтауда бұранданың әсерін ескеру керек. Трапеция тәріздес бұранданың үйкеліс  коэффиценті:  

      

 

      мұндағы: – бұранда профилінің жарты бұрышы; _; – жадығаттардың үйкелу коэффициенті (болат пен болат);  

      

 

      Сонда үйкелу бұрышы: 

      р = arctg f . p = arctg 0,227 = 12° 

      ал, үлкен тіректегі жүктеме:  

      

 

      мұндағы: – бұранданың бұранданы көтеру бұрышы (трапециялы бұранда 48x8 Зкл.)

      Құрылғының  рельсті қысу күші:  

      

 

      

 

      Бір қысқыштың қысу күші:  

      

 

      

 

      Кранның жұмыссыз тұрған кезінде оны желдің жүктемесінен қауіпсіз ұстап тұру үшін төрт ауытқуға қарсы құрылғыны орнату керек.

      Сондағы олардың жалпы күші:

      

. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

      6.Экономикалық және ұйымдастыру бөлімі 

      6.2 Грейферлі көпірлі кранды қолданудың басты мақсаттары 

      Дәл қазіргі кезде көптонналы жүктерді көпірлі кранмен тасымалдаған кезде  бірнеше кемшіліктер пайда болады:

• автоматты жүк қармау құрылғысын қолданбағандықтан тиеп-түсіру жұмыстарының механизациялау дәрежесінің төмен болуы;
• қоймалау жұмыстарын пайдаланудың өнімділігінің төмен болуы және жүкті тасымалдауда жүкті жинауға көмектесетін адамдардың жұмыс ауданында жұмыс істеуі;
• жұмыс аудандарында бірнеше адамдардың жұмыс істеуіне байланысты жұмыс аймағының қысқаруы.

      Аталған кемшіліктерді жою үшін және  қожайындардың қаражатын үнемдеуде, қойма жұмыстарын механизациялауда және автоматтандыруда көпірлі грейферлі  кранды қолдануды талап етеді.  

2-кесте

     Кран  туралы мағлұмат.

 
 
 

     6.3 Кранның жұмыс циклінің ұзақтығын есептеу 

      Кранның жұмыс істеу циклы төкпелі  жүкті қармау, көтеру немесе түсіру, оны тасымалдау және бастапқы қалпына  қайта келу уақытынан тұрады. Жобаланып  отырған және базалық нұсқаларды салыстырып көрелік. 

      Базалық нұсқа:  

      T₁=t_c+(4*t₁+t₂+t₃)*a                                               (74) 

      мұндағы:  t_c =10 мин  - жүкті қармау уақыты; t₁ – жүкті көтеру (түсіру) уақыты; t₂ – жүк көтеру арбашасының қозғалу уақыты; t₃ – кранның қозғалу уақыты; a =0,67 – операциялардың үйлесу коэффициенті.

      Жүкті көтеру уақыты: 

      t₁=H_max/V₁=8,5/12=0,83 мин.                                                                         (75) 

      Жүк көтеру арбашасының қозғалу уақыты: 

      t₂=L₂/V₂=41/37,8=1,08 мин.                                                                          (76) 

      мұндағы: L₂=41 м - жүк көтеру арбашасының жүретін жолы.

      Кранның қозғалу уақыты: 

      t₃=L₃/V₃=500/60=8,33 мин. 

      мұндағы: L₃=500 м – кранның жүретін жолы. 

      Т₁=10+(4*0,83+1,08+8,33)*0,67=18,54 мин. 

      Жобаланған  нұсқа: 

      T₃=t_н+t_зах+t_о+4*t₁+t₂+t₃+t₄ 

      мұндағы: t_н, t_зах, t_о-төкпелі жүкке дәл әкелу, қармау, жіберу уақыттары                                                                            t_н+t_зах+t_о=3 мин ; a =1- операциялардың үйлесімі ;t₄- грейфердің қозғалу уақыты.

      Грейфердің  қозғалу уақыты: 

      t₄=1/n=1/1,2=0,83 мин. 

      Т_з=3+4*0,85+1,08+4,17+0,83=12,48 мин. 

      Келтірілген есептерден жобаланған кранның жұмыс  циклының ұзақтылығы 30% -ке төмен екенін көріп отырмыз.  

      6.4 Кранның жұмыс уақытының жылдық қорын анықтау 

      Кранның жылдық пайдалану өнімділігін есептеу үшін алдымен оның жұмыс уақытының жылдық қорын анықтауымыз керек. Жұмыс уақытының жылдық қоры оның таза жұмыс істеген сағаттарының жалпы саны.

      Техниканың  бір жылдағы жұмыс істеген  сағаттарының саны келесі формуламен анықталады:  

      Т_г=Т_ф/((k_см*t_см)^-1+D_р) 

      мұндағы: Т_ф=250 күн - жұмыс уақытының жылдық қоры; t_см=7,61 сағат - жұмыс кезеңінің орташа ұзақтығы; k_см=2 - кезең коэффициенті

      Кранды  жөндеу және техникалық қызмет көрсетуге  кеткен уақыттың ұзақтығын келесі формуламен анықтайды: 

      D_р=S(d_pi+d_ni)*a_i/Т_ц 

      мұндағы: d_pi – техниканың аралық жөнделуге және ТҚ-ға келу ұзақтығы. Базалық және жобалық нұсқаға кететін уақыт: ТҚ-1=1күн, ТҚ-2=2 күн; d_ni – жөндеудің ұзақтығы, оның жөндеуге апарылған, қайтып келген уақыты. Аралық жөндеуге кететін осы уақыт 5 күн;a_i – ТҚ-ң және жөндеулердің саны.  

      D_р=2*7,61*12+2*7,61*2*3+2*7,61*(5+5)*1/12500=0,034. 

      Техниканың 1 жылдағы жұмыс уақыты:  

      Т_г=250/((2*7,61)^-1+0,034)=2505сағат. 

      ^{6.5 Жұмысшылар мен қызметкерлердің саны және жалақыларының қоры} 

      ^{Өнеркесіпте жұмысшылар екі топқа  бөлінеді – негізгі  және көмекші} 

1. ^{Негізгі жұмысшылар}

 

      

 ^адам 

      ^{2) Көмекші жұмысшылар} 

      ^{Бұл жұмысшылар өнімді өндіруде тікелей технологиялық  процеске қатыспайды, олар негізгі жұмысшыларға қызмет жасайды. Бұлар жөндеушілерге, тасымалдаушылар, электриктер т.б. Өнеркәсіп саласы бойынша оларды орта есеппен 25-35 пайыз мөлшерінде алуға болады. Мұнда біз 25% деп аламыз, сонда}  

      

 ^адам

      ^{Жалпы жұмысшылар}

                                                     ⁽⁷⁷⁾ 

      

 ^адам 

     ^{6.6 Қызметкерлер} 

     ^{Өнеркәсіп салаларындағы қызметкерлерге техника инженерлері, инженер экономистер, есеп шот қызметкерлері және кіші қызмет атқарушылар жатады. Бұл қызметкерлердің санын негізгі және көмекші жұмысшылардың санына қарай пайызбен есептейді. Өнеркәсіп салаларында қызметкерлердің санын орта есеппен кесте бойынша келесі мөлшерде алуға болады.} 

     ^{6.7 Жалақы қорын есептеу} 

     ^{Кәсіпорында орындардың жұмыстардың күрделігіне сәйкес түрлі разрядқа жататындығын жұмысшылар негізінде алты разрядқа бөлінеді. Жалақыны есептеу үшін жұмысшылардың разрядын есептеп шығару керек. Мысалы, кәсіпорында негізгі жұмысшылардың орта разряды – төртінші разряд, көмекші жұмысшылардың разряды – екінші разряд болсын.}

     ^{Әр  уақытта халықшаруашылығы бойынша минималдық еңбек ақының мөлшері  туралы статистикалық  мәлімет беріліп  отырады. Осы мәлімет  бойынша ай сайынғы  минималдық сағаттық  еңбек ақының мөлшері  мына формула бойынша есептеліп отырады:}

                                                                                                         ⁽⁷⁸⁾

     ^{мұндағы: минималдық сағаттық еңбек ақының мөлшері, теңгемен; елдегі минималдық еңбек ақы, теңгемен;  бір айдағы жұмыс күндерінің саны; бір жұмыс күніндегі сағаттардың саны;}

      ^{Мысалы, елдегі минималдық еңбек  ақы 9200 теңге болсын, айдың ішіндегіжұмыс  күні – 22, жұмыс күніндегі сағаттың саны – 8, сонда минималдық сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:} 

      

 ^теңге 

      ^{Төртінші  разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:} 

      

 ^теңге 

      ^{Екінші  разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:}