Ядролық энергетика және оның табиғи ортаға әсері

     Иондаушы  радиацияның тіпті болымсыз өте  кішкене мөлшерінің адам ағзасы клеткаларына генетикалың ауыр бүлдірулер тигізетіні анықталды. Мүндай жағдайда сау клеткалардың биолоиялық заңды көбеюі орнына сэуле алған клеткалардың қалай болса солай жэне басқа хротикалық мутация деп аталады. Басқа, кері қасиетке ие мосомдық сапада көбеюі өрістейді. Бүл процесс — сома болған клеткалар өздерінің бұл қасиеттерін дүниеге келетін нэрестеге береді, сөйтіп түрлі патологияны (түрдің, кескін — кейіптің басқаша өзгеруін) туғызады.

     Радиация  эсерінен пайда болған соматикалық  мутациялар беймэлім ұзақ мерзімге болашақ үрпақтарға беріледі жэне табиғи жағдайда осы үласпалы дертті жою мүмкін емес дейді Семей аймағы практикасына сүйенген ғалымдар.

     Жапон ғалымдары соңғы жылдарда соматикалық  мутациялар санының сэуле алу  мөлшеріне тікелей сэйкес келетінін анықтады. Мэселен, 15—20 бэр сэуле алу 10 бәр мөлшерінде алғандарыдан 3—4 есе көп соматикалық мутациялар туғызаты көрінеді. Ал Семей облысының полигон төңірегіндегі түрғындары 150—250 бэр жэне одан да жоғары сэуле алды.

     Бүгінгі таңда радиациялың сэуле алған  кезде адамның генетикалық аппаратында  нақтылы қандай өзгерістер пайда болатыны толық айқындалған жоқ. Ғалымдардың болжамы бойынша Семей полигоны эсерін тигізген аймақта барлық түқым қуалау ақаулары болашақта, үрпақ алмасқан кезде неғүрлым толық көрінбек.

     Қазірдің  өзінде осы аудандарда туа біткен кемтарлық дүниеге келген эрбір мың нэрестенің 48-інде кездесіп отыр. Бул орта есеппен республика бойынша алғандағыдан 6 есе көп, ал полигоннан ондаған шақырым орналасқан ауылдарда бүл көрсеткіш бұдан да жоғары. Оның қаншалықты екенін нақтылы айту мүмкін емес, өйткені ақаулы туған нэрестелер моральдық-этникалық көзқарас турнысынан тіркелмейді. Тек Қайнар селосында соңғы бес жылда кемтар 20 нэрестенің туғаны анықталып отыр. 4 мың адам тұратын село ушін бүл өте көп емес пе?

     Қайнар  қасіретінің ең ауыр көрінісі —  адам ағзасында өте қатерлі ісіктердің пайда болуы (рак ауруы). Әдетте, эр сэтте миллиондаран клеткалардың бірі өзгеріп, басқаша айтқанда қатерлі ісікке айналып, тоқтаусыз өсу қабілетіне ие болып жатады. Әдетте мүндай клеткалар сау иммундық жүйе қызметі арқасында дереу жойылады. Ал иммундық жүйенің өзі радиация әсерінен дэрменсіз күйге түскен жағдайда рак клеткаларының саны айтарлықтай көбейіп, қатерлі ісіктер жиілейді. Семей алшағы тұ_рғындарына тэн қүбылыс осындай. 
 
 
 

Қорытынды

      Қорыта  келе, радиация адам өміріне аса  кджетті имундық жүйемен түдым сақтау механизмі, адам ағзасында қатерлі ісіктердің пайда болуына жэне психикалық аурулардың өріс алуына жол ашады. Сөйтіп, адам тірек ететін инегізгі өзектерді істен шығаруы баршамызға мэлім.

     Семей ядролық полигонында жэне басқадай да күшті радиация алған адамдардың көпшілігі о дүниелік больш кетті. Сондықтан да біз бүгін қазір өмір сүріп жүрген адамдар, олардың ұрпақтары, тұқымдық клеткаларына атомдардың ақпарат салынған болашақ буындардың у_рпақтары туралы сөз озғап, мэселе кэтеруге тиіспіз.

      Радиация  алған қазіргі ересек тү_рғындардың денсаулығынан айьфлығынан талассыз мәселе. Ендігі денсаулықты қалпына келтіру бағдарламасы балалар мен эйелдерге, яғни Қазақстанның болашағына қарай ойысып, қызмет етуіміз қажет. Өйткені тұрғындардың нақ рсы категориясының денсаулығы элеуметтік - қоғамдық дамудың өлшемі - "барометрі" болып табылады. Олай болса, Қазақстанда радиациядан зардап шеккендерді элеуметтэк жағынан қорғау туралы бағдарламаны қабылдап жэне медициналық қызмет көрсету деңгейін одан эрі қулдыратпай, көтеруміз қажет! Ол олай ма, Үкімет Қаулысымен ядролық сынақтардың қу_рбандарын сауықтыру жөнінде Ұлттық Қор құрып,оған халықаралық мэртебе беру қажет. Бірақ өкінішке орай Үкімет мүлдай үсыныстарды қаблдамады. Сылтауы белгілі - қаржы жоқ.

     Мынадай бір Қытай мэтелі бар: "Көңілің бұрылса, шешілмейтін нэрсе жоқ". Олай болса, бүл мэселе қолға алынады деген сенім артудамыз. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                Пайдаланған әдебиеттер:

1. А.Ж. Жақбасова, Г.Ә. Саинова, «Экология». Алматы 2003ж.
2. Журнал «Қазақстан экологиялық бюлетень». Алматы 2002ж.
3. Ә.Бейсенова, А.Самақова, Т. Есполов, Ж. Шілдебаева - "Экология жэне 
   табиғатты тиімді пайдалану".
4. М.Н.Биғалиев - "Аралым - арым, Балқашым - бағым".

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
---
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Жоспар: 
 
 
 

1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлім.

1. Қасіреттің дүниеге келуі туралы бірер сөз.

2. Полигон және қоршаған орта.
3. Адам ағзасына радиацияның әсері.

3. Қорытынды.

            Пайдаланған әдебиеттер:   .