Әбілхан Қастеев

Ертеректе Ә.Қастеев туралы шыққан бір кітапта суретаіінің: "Менің өмір-тіршілігін бейнелейтін суреттерім ақынның қүлаққа да, жүрекке де жағымды өнімен бірдей емес пе. Тек ақын көргенін өлең сөзбен қиыстырады, ал мен болсам қағаз бетіне сурет қып түсіремін" — деп өзінің айтқаны бар . Сөйтіп ол сөз бен дыбысты сызық пен түр-түстің тіліне "аударып" жырлаудан шаршамайды. Шынында, бейнелеу өнерінің ақыны екендігін сезіну тауқымегі оған маза бермей ақыры өмірінің мөні мен мазмүнына, қуанышына айналды. 1960 жылдары Қастеев өнеркөсіптік пейзаж — жаңа тақырыпқа бет бүрды. Көз алдыңда етек жайған үлы жегіжылдық қүрылыстарын бейнелеу — көкке шаншылған көтергіш краңдардың мойындары ("Руда алу фабрикасының қүрылысы", 1960 ж.), терең рудалық карьерлер ("Мартен рудасы", 1960 ж. жөне басқалары) таудан қүлаған өзеңдердегі тосқауылдар мен завод ғимараттары бола түрса да Қастеев өзінің негізгі тақырыбын туған өңірдің жаңарған табиғатьш алып өнеркөсіптің көлеңкелері арасынан көре білді. Жаңа тақырып Қастеевтщ палитрасына да өзгерістер берді. Нөзік өрнекгі күмістей өрілген түр-түс қосыңдылары сол "өнеркөсішік" табиғатгы кескіндеп жапы.

Ауылшаруашыльиына келе бастаған жаңа технологияға "Жүгері заводының  жалпы көрінісі", "Ауыл шаруашылығындағы авиация", (1962 ), суэлектр станцияларға ("Болашақ Қапшағай ГЭС-і") арналған "Қазақстан байлығы" атгы топтама суреттер дүниеге келді. Бүл еліне, жеріне деген ыстық ықыластан, оның еңбек жеңістерін уақтылы бейнелеп қалуға деген талпыныстан туған, таусылмас тақырыпқа айналған. Советгік Қазақстанның өмірі суретаіі-патриот Әбілхан Қастеевтің өміріне айналған сөт еді. Замандастары оның шеберлігіне бас иіп, Қастеев шығармашылығы ерекше көркемөнерлік қүжат екендігін мойыңдайды.

Ә.Қастеевтің мыңнан асатын суреттерін, картиналарын, акварельдерін  республиканың көркемөнерлік жылнамасы  деу занды түжырым. 1950-60 жылдардағы "Советгік Қазақстан" акварельдік  топтамасы, "Қазақстан жерінде", "Тың туралы", "Бесжылдық  қүрылыстары", "Қазақстан байлығы" шығармалары терең мазмүнды да мөнді. Суретшінің жұмыстары жанынды жай  таптырар таза "Қастеевтік" лирикасымен, реалистік нысандағы фактілердің молдығы мен тақырыіггың кендігі қайталанбас пластикалық һөм поэтикалық Ішігін қабылдайды. Оған астана дащъщдары, тыныш та қарапайым аула, жүпар иісті бау-бақша, заводтар мен алып қүрылыстар — бөрі де қымбат. Ол ен дала мен ақ басты тау шындарын, немесе ғасырлар бойы қалыптасқан малшы өмірін, болмаса жаңалық реііндегі карьер мен мүнай мүнараларын, кең даладағы магистральдар мен астық тасыған автомобилъдер керуенін шаршамай, шалдықпай бейнелей берді. Қазақстанның осы заманғы кескіндеме өнерінің жалпы даму қозғалысында да, сондай-ақ суретшінің жеке шығармашылыіынын; жеіістііі реіінде де Қастеевтің жасаған біршама жұмыстары, оның "әңгіме" жанрындағы асқан шеберлігін көрсетеді. Қайтыс болардан бір жыл бұрын жазылған "Қапшағай ГЭС-і" (1972 ж.), өзіндік қуаныш үраны, өмір жеңісінің үраны сияқты. Өз шығармашылығының тек соңғы он жылында Әбілхан Қастеев мазмүны үлкен, масштабты, азаматтық түрғыдағы тақырыптық полотнолар жазуының өзінде терең символикалық мөн жатыр. Оларда шеберлік шыңына шығудың бүткіл тар жолы мен тайғақ кешуі бейнеленген.

Оның мұрасы— өз жан-дүниесінің жетегінде жүріп жетілу белгісі, туған жердің сүлульиын көрсетуге деген ынтасы, оның бедері мен сансыз бояуы. Ең басты өсемдік — Табиғат пен оның зандылықтары берген, махабатқа толы көркем бейнелер.

Өткен дөуірдің суретші шығармашылығына  деген көзқарасынан, баға беру мен  сынау төжірибесінен бірден үзілді-кесілді қоштасу мүмкін емес. Өйткені бөріміз де "сол ауылдан" шыққанымыз белгілі ғой. Сондықтан Әбілхан Қастеев сынды суретшінің сырлы шығармашылығының тереңінде жасырынған қүндылыққа жету үшін бүрынғы түсініктерден аулақтана білу ауадай қажет. Оңда жұмбақ пен құпияға тең қарапайымдылық пен ақиқат жатыр.

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: «Әбілхан Қастеев»

Орындаған: __________________

Қабылдаған: _________________