Саяси мәдениет
Терминнің
шығу тарихы
- Терминнің пайда болуы осы ғасырдың 50 жылдары-60 жылдардың басында Г.Алмонд, С.Верба, Л.Пай деген американдық зерттеушілер және олардың шәкірттерінің саясатқа да, мәдениетке де қатысы бар қоғамдық құбылыс жөнінде жазған еңбектеріне байланысты. Ол кейін саяси мәдениет деген мәдениет-саяси жүйеге қатысушылардың индивидуалдық позициясы мен бағыт-бағдары.
Саяси мәдениет деген не?
- (ағылш. political
culture, ағылш. cultura - воспитание, образование, развитие) - белгілі бір қоғамға немесе әлеуметтік қауымдастыққа тән саяси сана мен іс-әрекеттердің ұқсастық жиынтығы.
Саяси мәдениеттің қызметтері
- 1.Танымдық- қоғам мен саясаттың дамуын
айқындайтын заңдылықтар мен принциптерді
танып-білуге,субъектіні саяси салада
табысты жұмыс істеуге керекті біліммен,
қоғамды басқарудың әдіс-тәсілдерімен
қаруландыру.
- 2. Реттеушілік- саяси жүйенің қалыпты жұмысын,
дамуын, саналы қоғамдық тәртіпті қамтамасыз
ету, әлеуметтік-таптық, ұлттық қатынастарды
реттеу.
- 3. Тәрбиелік- әркімді қоғамдық-саяси қызметке,
әрекетке, саяси белсенділікке ынталандыру,табандылыққа,
кеңшілікке, төзімділікке, қоғам алдында
жауапкершілікке баулу.
- 4.
Біріктірушілік- қазіргі
өмір сүріп отырған саяси жүйені қолдау
арқылы әлеуметтік топтар, таптарды біріктіру,
бұқараны мемлекет пен қоғам жұмыстарын
жауапкершілікке баулу.
- 5.Қорғау- қоғамның қарыштап алға дамуына
сәйкес келетін саяси құндылықтарды, қазыналарды
сақтау.
- 6. Сабақтастық- саяси тәжірибені бір ұрпақтан
екінші ұрпаққа жалғастырып, саяси процестің
тоқтаусыз ұласып дамуын қамтамасыз ететін
тарихи сабақтастық.
Саяси мәдениеттің жіктелуі
- Саяси
мәдениеттің жіктелуі -
Г.Алмонд пен С.Верба
ұсынған саяси
мәдениет түрлері:
- 1."патриархалдық"
мәдениет, мұнда
жалпыұлттық саясаттың
мақсаттары мен құндылықтары
туралы біліктер, сезімдер
мен нормативті пайымдаулар
жоқтың қасы. Қатысу
мәдениетінің осы типіне
негізделген жүріс-тұрыс
үлгісі бүкіл ұлтқа
қатысты саяси процеске
деген немқұрайлылықпен,
бұл саладағы еш үміттердің
болмауымен және жергілікті
немесе этникалық ынтымақтастыққа
негізделген бірегей
топталумен сипатталады;
- 2."Бағыну, тәуелділік пен табыну" мәдениеті саяси басшылық қадағалауға тиісті нормалар мен бағынуға тиісті өкімдерді
"өндіруші мен сыйлаушы" ретінде қабылданатын жүріс-тұрыс үлгісін анықтайды. Бұл үлгідегі негізгі психологиялық мотивтер игіліктерді күтушілік пен жазадан қорқу болып табылады;
- 3."Қатысу" мәдениеті жүріс-тұрыстың біршама күрделі үлгісіне ие. Оны әлеуметтік серіктестік ретінде сипаттауға болады, мұнда мемлекеттік биліктің саналы сипаты мен тиімділігіне қарай бағынуды қажет ететін нормалар мен өкімдерді
"өндіруші" ретінде де, саяси шешімдерді қабылдауға төменнен келетін қатысушы ретінде де қабылдана алады.
Саяси
мәдениеттегі 4 негізгі
түсінік:
1. Психологиялық
түсінік -саяси
мәдениет саяси обьектіні
бақылау деп алып қарастырады.
2. Талдап қорытуға
түсінік -саяси
мәдени- бағыт мінез-құлық
деп түсінеді.
3. Саяси обьективті
түсінік -мәдени
обьективті белгі,қатысушының
мінез-құлқы.Бұл жүйеде
негізгісі индивидтің
жағдайы.
4. Эвристикалық
түсінік -саяси
мәденинт генетикалық
конструкт, аналитикалық
мақсат құруды карастырады.
Орындаған
:
105-топ Қоғаммен
байланыс (PR)
Әбдәлімов.О