«Алтай» шаруа қожалығының ауданын анықтау

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 

Д.Серікбаев атындағы ШЫҒЫС  ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

 

Тау-кен металлургиялық факультеті

 

Геодезия, жерге орналастыру  және кадастр кафедрасы

 

 

 

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

 

Тақырыбы: «Алтай» шаруа  қожалығының ауданын анықтау

 

                                                                           Орындаған: 10-ГТК-1 тобының

                                                                           студенті Камельхан

 

 

 

 

                                        Мазмұны

 

          Кіріспе................................................................................................................3

1. Дайындық жұмыстары....................................................................................4
2. «Бұлғын» шаруа қожалығы жерінің сипаттамасы.........................................4
3. «Бұлғын» шаруа қожалығының жерінің ауданын анықтау..........................5
4. Ауданды аналитикалық тәсілмен есептеу.....................................................5
5. Магистральдің арғы жағында жатқан ауданды есептеу...............................6
6. Ауданды Савич тәсілімен есептеу.................................................................7
7. Ауданды секцияларға  бөліп есептеу.............................................................9
8. Контурлардың ауданын анықтау...................................................................10
9. Жер экспликациясы........................................................................................13
10. Жобаны жергілікті жерге орналастыру........................................................15
11. Қәуіпспіздік техникасы..................................................................................20
12. Қорытынды......................................................................................................22
13. Әдебиеттер тізімі.............................................................................................23
14. Қосымша А - «Бұлғын» шаруа қожалығы жерінің анықтау сызбасы.............................................................................................................24
15. Қосымша Ә - Ауданды секцияларға  бөліп анықтау сызбасы ...................25
16. Қосымша Б -  «Бұлғын» шаруа қожалығының  контурлар калькасы.........26

 

 

 

 

 

 

 

                                           

КІРІСПЕ

 

Геодезия грек тілінен  аударғанда «жерді бөлемін»  деген  мағынаны  білдіреді. Ғылым ретінде  жердің бетін олшеу және бөлуге байланысты

адамзаттың  практикалық  қажетінен пайда болған. Қазіргі  геодезия көп қырлы ғылым:күрделі  ғылыми-техникалық және инженерлік есептерді  геодезиялық және басқа арнаулы аспабтар арқылы өлшеп, нәтижелерін математикалық және графикалық өңдеу арқылы шешеді.

.Геодезия – жердің  пішіні мен мөлшерін анықтауда,  оның бетін планға, жобалауда, жүргізуде және пайдалануда қолданылатын әр түрлі өлшеу тәсілдері туралы ғылым. Геодезия ежелгі ғылымдардың бірі бола келе, өзінің даму сатысында, ол жоғарғы геодезия, топография, геодезия, космостық геодезия, картогорафия, аэрофототопография, инженерлік  геодезия деген ғылыми салаларға бөлінеді.

 

Жерге орналастыруда –  жер қатынастарын реттеуге, жерді  ұтымдыпайдалану мен қорғауды ұйымдастыруға бағытталған, ҚР жер заңдары

сақталуын қамтамасыз ету  жөніндегі іс шаралар жүйесі.

 Жерге орналастыру барлық жерлерде жүргізіледі. Жерге орналастыру жұмыстары жергілікті атқару органының шешімі бойынша жүргізіледі

Орындалған курстық жұмыста  берілген жер учаскесінің ауданын  анықтаудың бірнеше тәсілдері қолданылады, соның ішінде: аналитикалық, графикалық және механикалық. Аудан анықтаудан басқа жүргізілетін жұмыстарға:ауданды  анықтаудың тәсілдерін тиімді қолдана  білу, кері геодезиялық есепті шығару және соған негізделе отырып топогорафиялық картасын сызу, контурлар калькасын сызу, аралық белгілерді сақтауға берілетін актісін және шекараны бекіту актісін толтыру.

Бұл курстық жұмысының  алдына қойған мақсаты – берілген жер учаскесінің ауданын анықтап, яғни «Бұлғын» шаруа қожалығы жерінің  ауданын және онда жүргізілетін геодезиялық  жұмыстар тақырыбының ауқымын кеңірек  ашып, оның ұғымын, мазмұнын, тереңірек  зерттеу.

Міндеттер бұл мақсаттарға  кол жеткізудің жолдары. Анықталған мақсатқа

жету үшін келесі міндеттерді  шешуіміз керек:

 

• Ауданды аналитикалық тәсілмен есептеу;
• Магистральдің арғы жағында жатқан ауданды есптеу;
• Ауданды Савич тәсілімен есептеу;
• Ауданды секцияларға  бөліп есептеу;
• Контурлардың ауданын анықтау.

 

1 ДАЙЫНДЫҚ ЖҰМЫСТАРЫ

 

А) жобалық жұмыс жүргізілетін пландық – картографиялық дайындау;

Б) мемлекет мен меншігінен жобаланатын жерді шығарып, жобаланатын  «Бұлғын» шаруа қожалағының жер  учаскелеріне анықтамалар жинап , көршілес шекараны белгілеп , жол эксплуатациясы жөнінде анықтама алып , жолдың ұзындығы мен енін анықтау;

В) пландық – картографиялық материялдарды толықтырып , жобаланатын  ауданмен көрші шекаралас иеліктердің  шекарасын белгілеу ;

Г) пландық – картографиядағы  жер көлемінің жобаланатын бетке  көшіріп , шекарасын қызыл бояумен  басып белгілеу;

Д) контурлар калькасын  дайындау [2].

 

     

2 «Бұлғын» шаруа қожалығы жерінің  сипаттамасы

 

Орындалып отырған курстық  жұмыста «Бұлғын» шаруа қожалығының  жер учаскесі берілген. Жер учаскесі Шығыс Қазақстан облысы, Катон  – Қарағай ауданы , Майемер ауылында орналасқан.

«Бұлғын» шаруа қожалығының  жер беті жазық болып келеді. Қарастырылып отырған территорияның топырағының  қарашірігі мол, құнарлы, ауыл шаруашылығына  өте тиімді болып келеді. Учаскенің  басым бөлігі жайылым мен шалғын алып жатыр , сондай-ақ егін алқаптары  да орналасқан.

Климаты – шұғыл-континентті. Қаңтар айының орташа айлық температурасы -28 С , шілде айының орташа айлық температурасы +22 С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 800-900мм.

Гидрографиясы. «Бұлғын» шаруа  қожалығының территориясы арқылы Нарын  өзені ағады. Оның ағыс жылдамдығы 1,5-2м/с. Нарын өзені оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа  ағады.Аудан ішінде оның ұзындығы 6 километрді құрайды (А қосымшасы) .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                       

3 «БҰЛҒЫН» ШАРУА ҚОЖАЛЫҒЫНЫҢ ЖЕРІНІҢ АУДАНЫН АНЫҚТАУ

Карта немесе топографиялық  планда белгіленген учаскенің ауданын  учаскенің пішініне қарай келесі тәсілдер арқылы жүргізіледі: аналитикалық, графикалық, механикалық. Бұл курстық  жұмыста жалпы жер ауданы аналиткалық  және Савич тәсілдерімен , магистральдің  арғы жағындағы аудан палетка  арқылы өлшенеді . Сондай-ақ аудан бірнеше  секцияларға бөлініп , сол секциялар  бойынша анықталады. Жер учаскесіндегі  контурлардың аудандары есептелінеді.

  Ең бірінші аудан  аналитикалық тәсілмен есептелінеді, содан кейін берілген шаруа  қожалығында магистральдың арғы  жағындағы аудан                                  анықталады.Савич тәсілімен есептелген  аудан аналитикалық және магистральдың  арғы жағындағы ауданды қосып  немесе алғанға тең болуыы  тиіс. Содан кейін аудан жер  учаскесін бірнеше секцияларға  бөлу арқылы анықталады. Контурлардың  аудандары анықталып жер экспликациясы  құрылады.

 

    4 АУДАНДЫ АНАЛИТИКАЛЫҚ ТӘСІЛМЕН АНЫҚТАУ

 

        4.1. Теориялық мәлімет:

Ауданды аналитикалық тәсілмен анықтаған кезде аудан жергілікті жерден алынған өлшемдер арқылы (бұрыштар мен сызық өлшемдері) геометрия (үшбұрыш, төртбұрыш және т.б.), тригонометрия, аналитикалық геометрия формула  көмегімен анықталады немесе оларды координаталар арқылы анықтауға  болады (X пен Y). Берілген координаталар  жергілікті жерден алынған нүктелер арқылы (X пен Y) алынады.

 

        4.2 Жұмыс барысы: Кез келген n- бұрышты фигураның ауданын анықтау үшін 5-6 формула қолданылады. Учаскенің ауданы көпбұрышты фигура болғандықтан оның ауданы мына формулалар арқылы анықталады:

  (1)2Р=ΣX_i(Y_i+1-Y_i-1)                                       

  (2)2P=ΣY_i(X_i-1-X_i+1)                                                                                  

мұндағы: Р – аудан, м²;

          X,Y – координаталар, м.                         

                                             

 

         Жұмысты орындау үшін бастапқы  берілгендер Сурет 1-ден алынады.  Алынған мәндерді Кесте 3 –  ге толтырылады. Тексеру үшін  ақырғы екі бағанның қосындылары  қаралады, олар бір- біріне тең  болуы керек, ол екі еселенген  аудан (2Р).

Кесте 1. Ауданды аналитикалық тәсілмен есептеу ведомосі

Нүкте	координата		формула
	x	y	Xi (Yi+1-Yi-1)	Yi (Xi-1-Xi+1)
9	3200	2525
1	1875	5425	-4687500	7323750
2	1850	5075	1526250	3679375
3	1150	4600	2012500	5405000
4	675	3325	1636875	914375
5	875	2175	1793750	-326250
6	825	1275	1093125	-3028125
7	3250	850	731250	-2103750

 

 

8	3300	1050	-5527500	52500
9	3200	2525	-14000000	3598125
1	1875	5425
2P			-23458200	23458200
P			-11729100	11729100
P, га				1172,91

                                                                                                                                                  

                                                                

5  МАГИСТРАЛЬДІҢ АРҒЫ ЖАҒЫНДА ЖАТҚАН АУДАНДЫ ЕСЕПТЕУ

«Бұлғын» шаруа қожалығының  жерінің ауданын аналтитикалық  тәсіл арқылы толық анықталған жоқ. Себебі өзен бойымен өтетін шекара шартты түрде сызықты магистраль ретінде қосылғандықтан , магистральдің  арғы жағындағы аудан есептелінбеген . Сол үшін , аналитикалық тәсілден магистральдің  арғы жағындағы аудан алынып қосылады. Сонда шыққан аудан жалпы берілген жер учаскесінің ауданын берді. «Бұлғын» шаруа қожалығының жер  учаскесінің аналитикалық тәсілмен есептелінген ауданына (1172,91га) магистральдің  бергі жағында жатқан бірақ берілген жер учаскесіне кірмейтін ауданды (127,73га) алып тастаймыз. Сонда жер  учаскесінің жалпы ауданы (1045,18га) шығады

 

Сурет 1. Магистральдің аржағында жатқан аудан.

Сурет 2. Магистральдің аржағында  жатқан аудан

5.1 Магистральдың ар жағында жатқан учаскеледің ауданын анықтау ведомосі

Учаскенің №	Учаскенің ауданы, га
1	12,5
2	115,23
Σ	127,73

 

Ран = 1172,91 

Р1  =12,5

Р2  =115,23                  Руч =Ран-Р1-Р2 

                       Руч=    1172,91-12,5-115,23=1045,18га

 

 

 

 

              6 Ауданды Савич тәсілі арқылы есептеу

 

Савич тәсілі үлкен аудандарды анықтау үшін қолданылады, егер жер  пайдаланудың шекаралары бойынша орналасқан межелік белгілердің есептелген координаталары жоқ болса немесе шекара алқаптарының шекараларымен  өтсе. Ауданды  Савич  тәсілімен  анықтағанда, белгіленген  территорияның  ауданын  тең  қабырғалы  квадраттарға  бөлінеді. Әрбір  квадрат  ішіндегі  бос  және  бос емес  аудан  есептеледі. Бос  емес  ауданды  геометриялық  фигураларға(үшбұрыш, трапеция)  бөліп алып анықтайды,  ал  «Бұлғын» шаруа қожалығының жеріне кіріп тұрған толық квадраттардың  ауданы алдын ала есептелініп алынады. 3-кестеде есептелген геометриялық фигуралардың ауданы келесі формулалармен анықталады: