Санитарлық ережелері мен нормалары

Санитарлық ережелері  мен нормалары

 

1. Жалпы ережелер

1. Осы санитарлық ережелер  мен нормалар (бұдан әрі - санитарлық ережелер) жалпы түрдегі балаларды сауықтыру ұйымдарының емдеп-сауықтыру, дене шынықтырып-сауықтыру, оқу-тәрбиелік әрекеттерін және мәдени-сұхбаттасуын ұйымдастырып жүзеге асырумен байланысты жеке және заңды тұлғаларға арналған.

2. Осы санитарлық ережелердің  сақталуын емдеп-сауықтыру, дене  шынықтырып-сауықтыру, оқу-тәрбиелік  жұмыстарымен және балалардың  мәдени-сұхбаттасуын ұйымдастырып  жүзеге асырумен айналысатын  жеке тұлғалар және меншік  нысанынан тәуелсіз заңды тұлғалардың басшылары қамтамасыз етеді.

3. Осы санитарлық ережелерде  төмендегідей сөздер мен анықтамалар  пайдаланылған:

       1) балаларды сауықтыру ұйымдары - каникул кездерінде сонымен қатар жыл бойы 7 мен 15 жас аралығындағы балалардың оқу-тәрбиелік, дене шынықтырып-сауықтыру, емдеп-сауықтыру және мәдени-сұхбаттасуларын жүзеге асырушы ұйымдар - 7 мен 15 жас аралығындағы балалардың демалыс кезінде ұйымдастырылатын тәрбиелеу, сауықтыру ұйымдары;

     2) аэрарий - ауа ваннасын қабылдауға жабдықталған қалқа, алаң;

     3) Кетле индексі  - дене дамуын гармониялық бағалаудың көрсеткіші;

     4) инсоляция  - алаңдардағы, үй-жайдағы, ғимараттардағы  күн радиациясын гигиеналық тұрғыдан бағалайтын нормалы көрсеткіш;

     5) табиғи жарықтандырудың  коэффициенті (әрі қарай - ТЖК) - үй-жайдағы табиғи жарықтандыруды бағалауға арналған нормалы көрсеткіш;

     6) климаттық  аумақ - климаттық белгілері бойынша  (температура, ылғалдылығы) бөлінетін аймақ;

     7) Генч сынамасы - дем алу жүйесінің жұмыс істеу жағдайын бағалайтын көрсеткіш;

     8) солярий - күн ванналарын қабылдауға жабдықталған үй-жайлар мен алаңдар;

     9) бракераж - түйсіктік  көрсеткіштер бойынша тағам өнімдері мен піскен тағамдардың сапалығын бағалау;

     10) нормативтік  құжаттар - стандарттар, санитарлық, малдәрігерлік-санитарлық және фитосанитарлық ережелер;

 

     11) зарарсыздандырғыш  және дезинсекциялық заттар - жұқпалы  (паразитарлық) аурулардың қоздырғыштарын  және жәндіктерді жоюға қолданылатын химиялық заттар.

 

 

          ^ 2. Балаларды сауықтыру ұйымдарының құрылымына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

 

4. Қайта салынып жатқан  және қайта жөнделіп жатқан балаларды сауықтыру ұйымдарының жер бөлігін таңдауға, жобалы көлемді-жоспарлы шешімдер бойынша талаптарды, сумен қамтамасыз ету және құбырландыру арналарын, инженерлік жабдықтар шешімдерін қолданыстағы құрылыс нормалары және ережелерінің (бұдан әрі - ҚНжЕ) талаптарына сай қабылдау керек.

5. Балаларды сауықтыру  ұйымдары (жаз кезінде) және балалар  жыл бойы жүретін бола алады.

6. Балаларды сауықтыру  ұйымдары топтарға бөлінеді ондағы балалардың саны қырық баладан аспауы керек.

7. Әрбір ауысымдағы балаларды жаңадан орналастыру тиісті аумақтың санитарлық-эпидемиологиялық  қадағалау органдарының санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды негізінде жүзеге асырылады. Балаларды сауықтыру ұйымдарының жұмысқа дайындығы комиcсиямен белгіленген тәртіппен анықталады, олардың қорытындылары осы санитарлық ережелерге 1 қосымшада келтірілген үлгідегі актімен рәсімделеді.

8. Балаларды сауықтыру  ұйымдарының жылытылмайтын ғимараттарында  ұйықтайтын бөлмелерді орналастырған  жағдайда, балаларды кіргізуге сырттағы  ауа температурасының орта тәуліктік  көрсеткіші бес күн ішіндегі гидрометерологиялық бақылау бойынша қосу 16о болса рұқсат етіледі.

9. Балаларды сауықтыру  ұйымдарының әрбір ауысымы барлық балалар үшін бір мезгілде жүргізіледі. Балаларды айырбас осы санитарлық ережелерге 2 қосымшаға сәйкес медициналық анықтамасы бойынша қабылдайды.

10. Ауысымдардың арасындағы  үзіліс екі күннен кем болмауы тиіс. Осы күндері барлық үй-жайларда күрделі жинап-тазалау, жуып-шаю және санитарлық өңдеу жұмыстары жүргізілуі тиіс.

11. Балаларды сауықтыру  ұйымдарының жұмыскерлері алдын  ала және мерзімдік медициналық  тексерістен, арнайы бақылаудан  халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы уәкілетті органмен белгіленген тәртіпке сәйкес өтулері тиіс.

 

12. Балаларды сауықтыру  ұйымдарына, соның ішінде тамақ  блогына гигиеналық оқыту курсынан  өтпей және одан өткені туралы  жеке медициналық кітапшада белгі  болмаса, тұлғалар жұмысқа жіберілмейді.

 

 

        ^ 3. Балаларды сауықтыру ұйымдарының жер бөлігіне қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

 

13. Балаларды сауықтыру  ұйымдары үшін балалардың дем  алуына және сауығуына қолайлы  жағдайы бар жеке жер бөлігі болуы керек. Жер бөлігі құрғақ, таза, желденетін және күн сәулесі жақсы түсетіндей, оның орналасуы жыл маусымына байланысты жел бағытының өзгеруін еске ала отырып, шуды шығаратын және атмосфералық ауаны ластайтын көздердің жел жағынан және су айдынының ағынынан жоғары болуы керек. Балаларды сауықтыру ұйымдарының жер бөлігі мен әр түрлі мақсаттағы объектілердің арасындағы санитарлық-қорғанысты үзінділердің өлшемі қолданыстағы ҚНжЕ талаптарына сәйкес болуы тиіс. Желдің жылдамдығы 5 метр секундтан (бұдан әрі - м/сек) асатын, жел көп соғатын аудандардағы балаларды сауықтыру ұйымдарының жер бөлігінің ені 50 метрден кем болмайтын биік боп өсетін және бұтақты өсімдіктермен қоршалуы керек. Ұйымның жер бөлігінде кіретін ыңғайлы жолдар болуы тиіс.

14. Жер бөлімі мынандай  аумақтарға бөлінеді:

 

1) негізгі құрылыс орындары;

2) коммуналды-шаруашылық мақсаттағы ғимараттар;

3) инженерлік иммараттар;

4) қызмет көрсететін персоналдың тұрғын ғимараттары;

5) жеке көлікке арналған автотұрақ.

 

15. Қызмет көрсететін ғимараттар  мен иммараттарды орналастырудың  шартын, балаларды сауықтыру ұйымдарының  негізгі құрылыс учаскесінің  шекарасына қатысты қолданыстағы  ҚНжЕ талаптарына сәйкес қабылдау қажет. Жер учаскесінің өлшемі қолданыстағы ҚНжЕ талаптарына сәйкес бір орынға 150 шаршы метрден (бұдан әрі - м2) кем болмайтындай есеппен анықталады.

16. Балаларды сауықтыру  ұйымдарын, балаларды сауықтыру  ұйымдарына жанасатын бақшалар  мен орманды саябақтарды пайдалануға  мүмкіндігі бар таулы аудандарда  және курортты аймақтарда орналастырғанда,  учаске алаңын көп дегенде 25%-ға ғана қысқартуға болады.

17. Балаларды сауықтыру  ұйымдарының негізгі құрылыстық  жер бөлігінде тұрғын үйлер, тамақтануға, мәдени және дене шынықтыру-сауықтыруға, әкімшілікке, техникалық, шаруашылық мақсаттарына және тұрмыстық қызмет көрсетуге арналған үй-жайлар орналасады. Балаларды сауықтыру ұйымдарының негізгі құрылыстық жер бөлігі тұрғын, мәдени, дене шынықтырып-сауықтыру, әкімшілік-шаруашылық аймақтарына бөлінуі керек.

18. Балаларды сауықтыру  ұйымының негізгі құрылысқа арналған жер бөлігі биіктігі 0,9 м-ден кем болмайтын қоршауы және кіретін екі есігі (негізгі және шаруашылық жұмыстарын жүргізуге арналған) болуы керек.

19. Коммуналды-шаруашылық  аумақтарында жылыту қазандығы,  сумен қамту иммараттары, кір  жуатын бөлме, көкөніс сақтайтын қойма, өсімдікті-жылыжайлар шаруашылығы, азық-түліктік және материалды қоймалар, жөндеу шеберханалары, автотұрақтар орналасады.

20. Жер бөлігінің алаңы,  коммуналды-шаруашылық мақсаттағы  ғимараттар мен иммараттардың  көлемді-жоспарланған шешімі қолданыстағы ҚНжЕ талаптарына сәйкес анықталады.

21. Коммуналды-шаруашылық  мақсаттағы иммараттарды жобалағанда  көкөніс қоймалары мен жанар-жағар май қоймасына арналған санитарлық-қорғаныс аймақтары қолданыстағы ҚНжЕ талаптарына сәйкес болуы керек. Коммуналды-шаруашылық мақсаттағы иммараттардың учаскесі қоршалып, балалардың оған кіруіне мүмкіндік бермейтіндей болуы керек.

22. Негізгі құрылыстық  жер бөлігіндегі көгалданған ауланың көлемі, 60% болуы керек. Балаларды сауықтыру ұйымдары орманды немесе саябақ массивінде орналасса көгалданған ауланың көлемін 50% қысқартуға болады. Жасыл алаңдарды жобалағанда ол қолайлы микроклиматты қамтамасыз ететіндей етіп, оларды әрбір жұмыс істейтін аумақтарға біркелкі ендіру керек. Аумақта майда жеміс тұқымдарын немесе улы жемістер беретін және балаларға аллергия тудыратын өсімдіктерді, тікенді бұталарды (ағаштар, бұталар) егуге болмайды.

 23. Балаларды сауықтыру ұйымдарының негізгі құрылыстық жер бөлігінде дене шынықтыратын-сауықтыратын иммараттар салынуы керек, олардың көлемінің нормасы балаларды сауықтыру ұйымының бір орнына 20 м2 кем емес деген есеппен анықталады. Дене шынықтыратын-сауықтыратын және спорттық иммараттар жасыл алаңдардың және су айдындарының жанында, олардың құрамы, саны және көлемі осы санитарлық ережелерге 3 қосымшаға сәйкес анықталады.

24. Дене шынықтыратын-сауықтыратын алаңдарды пайдаланғанда келесі ережелерді сақтау керек:

1) спорт алаңына балалар  тек спорт киімімен және спорт  аяқ-киімімен жіберіледі;

2) алаңдағы жылжымалы спорт құралдары мен ой-шұңқұрлар қоршалуы керек;

3) ауа-райы құрғақ болғанда алаңдардың үсті және алаңдардың шөп қабаты ойын басталардан 20 минут бұрын суғарылуы тиіс;

4) балалар спорт жабдықтары  мен керекті құралдарды дұрыс  және қауіпсіз пайдалануға үйрету керек.

 

25. Негізгі құрылыстық  жер бөлігі жүз орынға бір фонтан деген есеп арқылы ауыз су фонтанымен жабдықталынуы керек.

26. Балаларды сауықтыру  ұйымдары аумақтарында тұрғын үй ғимараттары мен асханадан кем дегенде 50 метр ара қашықтықта 75 адамға бір тесіктен деген есеппен дәретхана орналастырылуы керек. Қоқыс жинауға аумақта нығыз жабылатын қақпағы бар қоқыс жинағыштар (темірден, темірмен қапталған) орналастырылатын арнайы бетондалған алаңдар бөлінуі керек. Сонымен бірге қоқыс салғышты қоятын орын қоқыс салғыштың барлық жағынан 1,5 метр асып тұруы керек.

27. Балалардың дем алуына  және шомылуына арналған (жағажай)  аумақ қоқыстан, тастардан тазартылуы  керек, порттардан, шлюздерден, гидроэлектростанциялардан,  жиналған суларды жіберетін орындарынан,  малдардың тұрағынан және суарылатын  жерінен және басқа да ластану көздерінен жоғары немесе жоғарыда көрсетілген ластану көздерінен кем дегенде 500 метр ара қашықтықта орналасуы тиіс:

1) шаруашылық ауыз-суымен  қамту көздерін санитарлық қорғау  аумағының бірінші белдігінің шекарасында, жағажайларды орналастыруға болмайды;

2) жағажайдың аумағын  қолайсыз және қауіпті табиғи факторлардың (көшкіндердің, сырғымалардың, опырылып құлау) қаупі жоқ жерлерден таңдау керек. Жағалаулар шөккен, жарсыз және шұңқырсыз болуы керек. Жағажайдың күн жақсы түсетін, желден қорғалған алаңдары болуы керек. Сазбалшықты учаскелерге пляж құруға болмайды;

3) судың шомылатын жерлерінде  температурасы төмен, жер асты  сулардың шығу көздері, айқындалған  және жылдам су иірімдері, шұңқырлар және үлкен толқындар болмауы тиіс;

4) судың ағу жылдамдығы секундына 0,5 метрден аспауы керек. Судың түбі құмды, балдырлардан, бұтақтардан, үшкір тастардан таза болуы керек. Судың балалар шомылатын жерінің тереңдігі 0,7 метрден 1,3 метрге дейін болуы тиіс;

5) жағажай алаңының ең  кіші өлшемі бір орынға 4 шаршы метр болуы тиіс, жағажайдағы орынның саны сауықтыру мекемесінің жобалы сыйымдылығының 50% тең деп қабылдануы тиіс.

 

28. Жағажайдың аумағына  күннен тасалайтын қалқандар,  кабиналар, сырланған жататын  орындар, себезгілер, киім ауыстыруға арналған кабиналар, дәретханалар, ауыз су фонтандары келесі есеппен жабдықталады:

1) киім ауыстыруға арналған  бір кабина 50 адамға;

2) бір себезгі кабина 40 адамға;

3) дәретханадағы бір дәрет орны 75 адамға;

4) бір ауыз су фонтаны 100 адамға.

 

29. Шомылуға арналған су  бетінің шекарасы жақсы көрінетін, ашық түсті қалқымалы белгілермен белгіленеді.

30. Құбырландыру жүйесі  бар дәретханалар су жиегінен  кем дегенде 50 метр қашықтықта  орналасуы керек. Дәретхана жағажайдың  шекарасынан кем дегенде 30 метр  ара қашықтықта орналасуы керек.  Құбырландыру арналары болмаған  жағдайларда, су сіңбейтін шұңқырларды  қарастыру керек.

31. Ауыз су фонтанының  ағынының биіктігі 15-20 сантиметр  болуы тиіс. Судың сапасы қолданыстағы нормативтік құжаттардың талаптарына сай болуы тиіс.

32. Жағажайлар балалардың  жас ерекшелігіне қарай ойнайтын  құрылғылармен, емшараны дозалап  қабылдау үшін солярилермен, аэрарилермен  жабдықталуы тиіс:

 

1) аэрарилер мен аэросоляридегі  орынның саны, жағажайжағы жалпы  орынның 50% аспауы керек (екінші  және үшінші климаттық зоналарда);

2) орынның жалпы санының  100% дейін (төртінші климаттық  зоналарда). Аэрарилер мен солярилердің  ауданы бір орынға 2,5 және 3,0 м2 есебімен алынады;

3) жағажайларда медициналық  көмек көрсететін орын болуы  керек.

 

33. Шаруашылық-ауыз су және мәдени-тұрғын орындардағы су объектілеріндегі судың құрамы мен қасиетіне қойылатын гигиеналық талаптар қолданыстағы нормативтік құжаттарға сай қабылданады.

34. Су айдынындағы суды  шомылатын кезеңнің басында жыл  сайын кем дегенде екі реттен  химиялық және микробиологиялық  көрсеткіштер бойынша химиялық-микробиологиялық тексеруден өткізу керек. Шомылдыру кезеңінде су айдынындағы су айына кем дегенде екі рет химиялық-микробиологиялық тексеруден өткізіледі (сынама кем дегенде екі жерден алынады). Су шомылу зонасынан бір километр жоғары ара қашықтықтағы ағыннан және шомылу аумағының екі жағынан 0,1-1,0 километр ара қашықтықтағы су көлшігінен, шомылу зонасының шекарасынан алынады.

35. Табиғи көлшіктердегі  шомылатын орындарды ұйымдастырудың  мүмкіншілігі болмаса, жасанды  бассейндерді пайдалану ұсынылады.

36. Жұқпалы аурулардың  алдын алу және бассейндердің  суының тазалығын қамту мақсатында  шомылушылардың, персоналдың жеке  бас тазалық ережелері сақталуы  тиіс, ал су үнемі тазартылып  және Қазақстан Республикасында  қолдануға рұқсат етілген жуғыш және зарарсыздандырғыш заттар қолданыла отырып, зарарсыздандырылуы тиіс.