Химиялық байланыстың түрлері

   Байланыстың еселілігі.

   Химиялық байланысты түзуге бір электрон жұбы қатысса байланыс еселілігі бірге, екі немесе үш электрон жұбы қатысса, осыған сәйкес байланыс еселігі екіге немесе үш кезеңге, яғни қос химиялық байланыс болады.

   Сутегі  молекуласының электрондық құрылысын және еселік байланысты кейбір молекулаларды қарастырайық:

1. Сутегі молекуласы.

   ₁Н- 1s¹    ­   электронды және электронды графикалық формула.

   а) Н×+×Н® Н:Н®Н₂

    в) Н   ­   +    ¯  Н ®  ­¯

                                         Н₂

                     S                                                    s

    с)                     +                         ®                                x

                                                                         H₂

   х осі бойымен электрондық бұлттардың қабаттасуынан түзілген байланысты s - байланыс дейміз.

2. Оттегі молекуласы

   ₈O – 2s²2p⁴

          ..     ..        ..   ..

   а)  :О:+:О: ®:О::О: ®О=О ®О₂ 

    в)  ­¯   ­    ­  +  ¯   ¯   ­¯      ®   ­¯   ­      ­

                                                                        ¯     ¯     ­¯

                                                                                          p                          p-байланыс

                                                                                                                                    s

    с)                          x +                           ®                                         х            х   О=О

                                                                                                                                     p

               у                                                                                  у                      у 

   х-осінің жоғарғы және төменгі жағындағы р-электронды бұлттардың қабаттасуынан түзілген байланысты p-байланыс дейміз. Оттегі молекуласында бір s- және бір p-байланыс.

3. Азот молекуласы.

   ₇N – 2s²2p³

             .    .               ..

   :N: + :N: ® :N::N: ® NºN®N₂

   в) 

   2s²                        2p³                                    2p³                   2s²

   

                                                                                                           p

    с)                      x +                     x ®                                  x    N  s     N ® N₂

                                                                                                           p

       у       z              у      z                  у       z     у   z

   Азот  молекуласында үш тақ электрон өзара перпендикуляр орбиталдарда орналасып бір s- және екі p-байланыс түзеді. Байланыс еселілігі көп болған сайын, берігірек байланыс ұзындығы, яғни атом ядросының аралығы қысқа (аз-) болады.

   Көп атомды молекулалардың электрондық құрылысы.

   Химиялық байланыстың бағытталуы.

   1) АА немесе АВ типті молекулалар:  F₂, Cl₂, Br₂, I₂, At₂, HF, HCl, HBr, HI, HAt.

   F₂ молекуласын қарастырайық

   ₉F – 2s²2p⁵

            P                           p                                     s

                             +                           ®                                            x   F₂

            F                          F                                     F-F

   Молекула формасы F₂ – сызықтық (байланыс бұрышы 180⁰) бір s-байланыс, ковалентті полюссіз.

   НF молекуласы s элемент сутегімен, р  – элемент фтормен түзілген.

          s                                 p                                   s

           H            x    +          F            x   ®                 H-F           ®HF 

   НF – молекуласының формасы – сызықтық, бір s-байланыс, ковалентті полясті.