Өмір қауіпсіздік ережелері

 

Суда көп уақыт өткізуі  сізді шаршату мүмкін.

1. Шаршағаның немесе тоңғанын сезсеңіз, тез бұрылыңыз және жағаға қарай жүзіңіз.
2. Өз күшінізді сақтаңыз. Уақыт мезгіл сайын арқаға жатып демалыңыз. Қатты тонып қалмау үшін демалуды тым созбаңыз.
3. Егер сіз жағаға өз күшімен жететіндігіне сенбесеңіз, онда арқаға жатып қолынды жоғары көтеріп шайқаныз машите өзіне басқа адамдардың зейін аударту үшін.

 

СУДА / ЕГЕР СІЗДІ  ҚАТТЫ СУ АҒЫМЫ АЛЫП КЕТСЕ (подхватило сильное течение).

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Күшті жай келтірмей, су ағымымен куреспеңіз.
2. Су ағымымен жүзіп диагональмен ең жақын жағаға жүзіңіз.

 

Қатты су ағымы теңізде  де болуы мүмкін. Онда отмельдер  болуы мүмкін, толкындар прилив кезінде  оған соғылып теңізге қарай жүріп  кері ағын тудыру мүмкін. Осындай ағымға түсеніз шошыманыз, ол сізді алып кетпейді. Шамалыдан кейін сіз  оның жылдамдығын азайғаның сезесіз. Сонда жағаға қарай бұрылып ағымнан  шыққанша жағаға вдоль жүзіңіз.

 

СУДА / ЕГЕР БАЛДЫРЛАРДА  ОРАЛЫП ҚАЛСАҢЫЗ (запутались в водорослях).

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Балдырлар жүзуге кедергіні жасап жабысқанын сезсеңіз, тоқтамаңыз және бір орында барахтаться етпеңіз, әйтпесе сіз одан да қатты балдырларға шатасып қаласыз.
2. Екі аяқпен қатты итеріңіз (резко отталкивайтесь), босануға ұмтылыныз.
3. Бұл көмектеспесе, бір аяқпен екінші аяқттағы балдырларды алып тастаңыз.
4. Өзіңіз судың астына сінбеніз (не ныряйте), әйтпесе балдырлар сіздің мойыңызды орайды.
5. Балдырлардан құтылғасын қауіпті жерден аяқтармен ақырын жүзіп (меньше шевелить ногами) кетініз.

 

СУДА / ЕГЕР СІЗ  СУҒА ҚҰЛАСАҢЫЗ (если вы упали в воду).

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Дем алуды тоқтаңыз және саусақтармен мұрыңызды жабыныз.
2. Жаға жақын болса аяқпен судың түбін тауып көріңіз.
3. Егер су терең болса, онда артық ауыр заттардан құтылыңыз. Ол сізді судың астына алып кетуі мүмкін.
4. Егер сіздің аяғынызда резенке етіктер болса, оны лақтырманыз және голенищемень төмен қойып ауадан жасалған подушкалар ретінде пайдалануға болады. Олай сізге судың бетінде болуға ыңғайлы болады.
5. Ең жақын жағаға су ағымына диагональмен жүзіңіз.

 

СУДА / ЕГЕР СІЗ  СУДА ЖҮЗУ БІЛМЕЙ СУҒА ҚҰЛАСАҢЫЗ (если вы оказались в воде, неумея плавать).

 

Егер сіз жүзу білмесеңіз, көмек келгенше судың бетінде  көбірек болуға ұмтылыныз.

1. Суға бетімен төмен жатып, аяқты және қолынды кең жазып ақырың және терең (глубже и реже) дем алуға ұмтылыныз.
2. Судың бетіңде көбірек қалудың басқа әдісі бар. Аяқпен педальдарды бұрағандай жүзіңіз. Қолмен суды үрыңыз (шлепайте руками по воде). Олай сіз нагрузканы суға түсіресіз және де тепе-теңдікті сақтаңыз.
3. Тағыда бір әдіс бар: вертикальды күйде екі аяқты бірдей бөгіп жан жаққа итеріңіз және тез түзу қылыңыз.

 

СУДА / ШТОРМДА, ДАУЫЛДА  ЖҮЗУ (плавание в шторм).

Дауылда суда жүзбеңіз. Бірақ  егер сіз дауылда суға түссеңіз жағаға қарай жүзіңіз.

ЕГЕР СІЗ ЖАҒАДАН АЛЫС БОЛСАҢЫЗ:

• Толқындарға қарсы жүземей күш жұмсамаңыз. Толқындар сізді өздері жағаға қарай апарады.
• Жаңа толқын сізге жақындағанда қолмен және аяқтармен ұзақ қашықтыққа жүзу үшін жиі жұмыс істеңіз (энергично работать ногами и руками).
• Толқын кеткеннен кейін әлсіреңіз (расслабтесь) және келесі толқынды қүтіңіз.

 

ЕГЕР СІЗ ЖАҒАҒА ЖАҚЫН  БОЛСАҢЫЗ:

• Толқындар бір біріне және тастарға соғылғанда водовороттарды тудырады.
• Оларды жоғары емес, төменнен өту керек.

 

5.ШАБУЫЛ / КӨШЕДЕГІ ШАБУЫЛ (Нападение на улице) .

Сізге көшеде шабуыл жасаса мына 2 ережені сақтау керек:

• Егер мүмкіндік болса қашыңыз.
• Егер қаша алмасаңыз қорғаңыз.

 

Бәрінен жақсысы уақытында  қашып кету. Керек болса айғайлаңыз немесе жақын үйдің есігін тоқылдатыңыз.

Егерде қашуға мүмкіндік  болмаса, жағдайға тез бейімделуге  тырысыңыз. Біріншіден ешқандай қарсылықсыз  ақшаны және басқа қымбат затты беріңіз. Екіншіден ол кісіні естен талдырыңыз. Келесі нұсқауларды тек мүмкіндік жоқта қолдаңыз.

«УКОЛ» ҚОЛШАТЫРМЕН

Қорғану кезінде қолда  бар нәрсені пайдалаңыз. Егер қолыңызда  үшкір қолшатыр болса, оны екі  қолменұстап беті мен ішінен бар  күшпен соғыңыз. Егер ол болыспаса оны  қайталауға дайын болыңыз. Бар күшпен айқайлап төбелесе беріңіз сізге  шабуылдаған адам құлағанша не қашуға мүмкіндік туғанша.

ШЫНТАҚПЕН ІШТЕН ПЕРУ.

Егер сізге арттан шабуыл жасаса, онда оң немесе сол қолыңызбен шабылдаушының солнечное сплетениясынан шынтақпен соғыңыз. Осы соққы  ол сізді жіберуіне жеткілікті болады.

 

КАБЛУКПЕН СОҒУ.

Егер шынтақпен соққан болыспаса аяқпен теуіп көріңіз. Егер каблугіңіз мықты болса, сіздің денеңіздің салмағымен денеге «тоннаның  ¾ бір сантиметр кватратына»  салмақ түседі.

 

ШАБУЫЛШЫНЫҢ ҚОЛ САУСАҚТАРЫН  СЫНДЫРУ.

Егер шабуылшы сізді қылқындырмақшы болса, оның мизиництерден ұстап  жоғары қайырып жіберіңіз. Егер күшіңіз  жетсе қол саусағын сындырып жібересіз, сол кезде ол сізді жіберуге мәжбүр болады.

 

АЛДЫДАН ШАБУАЛДАУ.

Егерде сізге алдыдан  шабуылдаса оның тамағынан соғыңыз.

Оны екі аяқтың ортасынан  діземен тепкен де дұрыс. Бұл әдіс прием егер сіз жақын келмесеңіз болыспайды. Дәл сол сияқты әдіс прием шабуылшыны половой органнан ұстап бар күшпен созыңыз. Ол аурғаннан  естен тануы мүмкін.

Сонымен бірге ортаңғы  саусақпен көзден соғуға болады.

 

ҚАУІПСІЗДІК ШАРАЛАРЫ.

Кешкісін жарықтандырылған, адамы көп жерлермен жүруге тырысыңыз. Егер қараңғы көшелермен жүрсең подъездан  аулақ жүр. Өзіңізге сенімді жүріңіз. Қолыңызда қолшатыр не қолшам дайын  болсын (жарық шам шабуылшының  көзін соқыр ғылады).

 

Егер сіз шоссе мен  жүріп келе жатсаңыз машинаға қарама қарсы жаққа жүріңіз, сонда арттан шабуыл жасау қауіпінен аулақ  боласыз. Егер сумкаңызда сол жақ  қолда ұстап жүрсеңіз және кілттерді  қалтаға ұстаңыз. Өйткені егер ол сіздің сумқаңызды ұрлаған жағдайда үйіңізге кіре алады. Әсіресе документеріңіз сумкада болған жағдайда үйіңіздің  мекен-жайын да біледі.

ШАБУЫЛ / ТОПТЫҢ ҚАУІПІ (Опасность толпы) .

Сіздің әрекетіңіз:

1. Егер сіз жүгіріп келе жатқан бір топ адамды көрсеңіз, оның жолынан тез кетіп қалыңыз. Егер олардың аяғының астында қалсаңыз өте қатты жарақат алуға болады.
2. Егер бір топ адамның арасында қалсаңыз қозғалмайтын нәрседен ұстап жібермеуге тырысыңыз.
3. Егер сіз толпаның арасында қалсаңыз тезірек жүгіріп шынтағыңызды алдыға созуға тырысыңыз. Өзіңізге жеркеңістікті ашу үшін.
4. Егер сізді құлатып тастаса шетке домалап шығуға тырысыңыз және аяқты бүгіп басыңызды қолмен құшақтаңыз.

 

ШАБУЫЛ / МАС КІСІНІҢ  ТИСУІ (Приставание пьяного) .

Сіздің әрекетіңіз:

1. Егер сіз жиі электричкамен жүрсеңіз кешкі кезде адам аз вагондарға немесе ішіп жүрген бір топ адамы бар вагонға отырмауға тырысыңыз.
2. Ішкен адамның көзіне түспеуге тырысыңыз. Вагонда ішкен адам сізге келгенше басқа вагонға ауысып кетіңіз, ал көшеде екінші жағына өтіңіз. Егер ол сізді тоқтатып сөйлеспекші болса, онда оған бір жақсы сөзді айтып тезірек кетіп қалуға тырысыңыз.
3. Егер ол сізді жібермей жатса, оның көңіл күйіне қараңыз. Егер ол өзінің ішіндегісін айтқысы келсе, онымен сөйлесе салыңыз. Бірақ жағдай болып қалса кетіп қалуға тырысыңыз.
4. Бір қалыпты сөйлеңіз. Оның сізге үнамай тұрғанын көрсетпеңіз, әйтпесе ол ашулануы мүмкін.
5. Егер ол сізге ізденіп, төбелеске ашық түрде кірсе. Оған қатты айғай салыңыз. Іштен адамдар айғайдан жасқанып қалады. Немесе сіздің дауысыңызды естіген адамдар көмекке келеді.
6. Егер ішкен адам айғайыңызға мән бермеген болса және басқа адамдар мән бермесе өзіңіз қорғауға тырысыңыз. Артынан милицияны шақырыңыз.

 

ШАБУЫЛ / ЗОРЛЫҚ КӨРСЕТУ (Изнасилование) .

ҚАУІПСІЗДІК ШАРАЛАРЫ:

• Зорлықпен аяқталатын жағдайдан аулақ жүріңіз. Кешкісін жай қайтпаңыз, таныс емес кісімен сөйлеспеңіз, егер сізді машинамен апарып тастамақ болса машинаға отырмаңыз.
• Әртүрлі жағдайға байланысты газовый балончик сатып алыңыз. Егер үйге жай қайтып келе жатсаңыз газовый балончик калтада немесе қолда дайын ұстаңыз. Сумкадан оны тез ала алмайсыз.
• Егер сіздің артыңыздан күмәнді адам келе жатса, кезкелген қоғамдық орынға кіріп туыстарыңызға телефон соғыңыз, және олар сіздің алдынан шықсын.
• Үйдің есігін таныс адамдарға ғана ашыңыз.

 

ШАБУЫЛ:

• Егер сізге күтпеген жағдайдан шабуыл жасаса өзіңізді қорғауға тырысыңыз.

Қолында бар нәрсені пайдалаңыз. Мысалы: қолшатыр, сумка.

Бар білетін приемдарыңызды жасаңыз: жұдырықпен соғыңыз, айғайлаңыз, тістеңіз т.б.

• Егер сізді зорлап кетсе тез арада медициналық куәлігін алыңыз.
• Содан кейін милицияға хабарлаңыз. Қандай жағдайда және қай жерде болғандығын.

 

    6.СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙДЫ ҚАЛАЙ ЕСКЕРТУ. 

• Барлық дәрі-дәрмектер мен қауіпті өткір заттарды (уксус, бензин, тұрмыс техникасында қолданылатын химиялық заттарды т.б.) кішкентай балалардың қолы жетпейтін жерлерде сақтау қажет.
• Егер үйде кішкентай бала болса, үстел үстіне дастарханды төсемегеніңіз дұрыс, ол дастарханды тартып қалуы мүмкін.
• Табаны маймен газдың үстінде қараусыз қалдырмаңыз. Өрт шығып кетуі мүмкін.
• Байқаңыз, желдің әсерінен газдағы от өшіп қалуы мүмкін.
• Плитаға ешнәрсе кептірмеңіз.
• Электр шәйнекке су құйып жатқаныңызда, шәйнектің шнурын тоққа қоспаңыз.
• Қосылған үтікті қараусыз қалдырып кетпеңіз және де егер кішкентай бала болғанда да.
• Ванна бөлмесінде электр техникаларын қолданбағаныңыз  абзал.
• Шнурды кілем, паластардың астына қоймаңдар.
• Ешқандай тоққа қосылып тұрған сымды, шнурынан тартып суырмаңыз.
• Жұмсақ жиһаздың үстіне пепильницаны қалдырып кетпеңіз.
• Үстел үстіндегі сөндірілмеген шамның жанына газет, журнал тұрмағаны жөн. Өрт шығып кетуі мүмкін.
• Төсекте шылым шекпеңіз.
• Есіктің задвижкаларын жоғары орнатқаныңыз жөн болар. Кішкентай баланың жоғарыға қолы жетпегені дұрыс.
• Химиялық тұрмыс заттарды балалардан алыс ұстаңыз.

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ҮЙ ЖҰМЫСТАРЫ.

• Өткір заттарды балалардан алыс ұстаңыз.
• Аяқ астына тырна, шеге қалдырмаңыз.
• Механикалық заттармен жұмыс істегенде, киіміңізді жөндеп киіп (барлық төмелеріңізді салып), шашыңызды жинаныз.
• Аз уақытқа шықсаңыз да, электр приборларын токтан өшіріп кетіңіз.

 

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ САТЫДА ТҰРЫП ЖҰМЫС ІСТЕУ.

• Алдымен сатыға шықпас бұрын, бәрін дұрыстап қарау қажет.
• Егер саты жерде тұрса, оның астына енді тақтай, ал содаң соң үстіне ауыр нәрсе қою керек. Және оны жіппен бір опороға байлаған дұрыс.
• Сатыда тұрып, жұмыс істегенде, еңкею ыңғайсыз. Сондықтан төменге түсіп, сатыны 1-ші орыннан 2-ші орынға ауыстырыңыз.
• Сатыда ауыр затты арқанмен байлап көтергеніңіз дұрыс.