Израильдің дипломаттық қызметi

Израильдің дипломаттық қызметi

 Израильдің сыртқы iстер Министрлiгi 1948 жылы мемлекет құрылғаннан кейін пайда болған. Бiрiншi министр Шарет Мошен болып тағайындалды. Министрлiк жаңа мемлекет үшiн бастылардың бірі болды.Сыртқы саяси функциялардан басқа,министрлік зерттеуші қызметін  және барлық арнайы  Израиль  қызметтерiнiң операцияларының саяси жоспарлауын жүргізген. СIМ-нiң құрылымына сыртқы барлаудың қызметi, iшкi қауiпсiздiктiң қызметтердiң бiр бөлiгi кіреді.

 Сыртқы Израиль iстерiнiң  негiзгi министрлiк бөлiмдері:

•        Консулдық бөлiм - консулдық - заңға сүйенген және визалы сұрақтарды шешетін бөлім;

•        Заң  бөлiмi - заңға сүйенген сұрақтарды шешетін бөлім;

•        Зерттеушi бөлiм – шетелдегі Израиль дипломаттық  өкiлдiктерінен жіберілген мәлiметтердi талдау және жинау;

•        Саяси  бөлiм - қарсы барлау, барлаудың функцияларының дипломаттық жұмыс және орындауы, елдiң аумағындағы iшкi қауiпсiздiгiнiң жартылай жабдықтау.

•        Шекараға аппарат - шекараға Израиль және еврей  ұйымдармен мемлекеттiк органдардың  арасындағы байланыстарды өз дипломаттық өкiлдiктерi арқылы қолдау (министрдің кеңесшiсi басқарады).

 

1951 жылы  СIМнiң қайта ұйымдастыруынан кейiн саяси департаменттiң функциялардың бiр бөлiгi  белгiлi  «моссад»  деген атпен атақты және Шабақ сияқты ортақ қауiпсiздiгiнiң қызметiн белгiлi "Арнайы есептейтін институтқа" тапсырылған.Сондай-ақ, қазiргi халықаралық ұғымдардағы СIМнiң құрастыруын аяқтауға білдіретін,дипломаттық қызметіне тән емес басқа профилдi құрылымға жіберілген.

Сонымен бiрге, арнайы қызметтермен тығыз байланыс жалғасып келеді, Израиль саясатшыларының пiкiр бойынша, ол ,соның ішінде Израиль,барлық мемлекеттiк органдар және сыртқы iстер министрлiгi жұмыстың сапасын жақсартады.

Израиль мемлекетінде  дипломаттық қызметке өтудiң шарты қабылданбауға регламент белгiлейтiн мамандандырылған заң. Израильда дипломаттық қызмет мемлекеттiк қызмет болып табылады және мемлекеттiк қызмет туралы заңмен реттеледi, ерекше бөлiкте - сыртқы iстер министрiнiң жеке бұйрықтарымен Израиль мемлекеті.

Мемлекеттiк қызмет туралы заңы бар сәйкестiкте дипломаттық  лауазымға (мамандық маңызы болмайды) бакалаврдан төменде емес тиiстi iскер, моралдiк, кәсiби сапалардың жүктелген мiндеттердiң орындауы және денсаулықтың күйi үшiн ие болатын дәрежелiк Израильдың азаматы тағайындала алады. Дипломаттық қызметiнiң органдарына  бұрын сотталған және мемлекеттiк қызметтен терiс себептерi бойынша босатылған азаматшалар қызметке алынбайды.

ГИ СIМ штатқа алудың қабылдауын реті:

ГИ жыл сайын СIМ  министрлiк мамандандырылған тығыздағышқа және интернет-сайт ресми хабарлау iстелiнетiн қайта құрастырылатын лауазымдарды жұмысқа жарыс жариялайды.

Талапкер 6 айлық психологиялық тесттен өткеннен кейін «кадет Цирим» курсна есепке қосылады.

Курстiң бағдарламасы үш блокте бөлiнген: 

1. СIМ бағыты(СIМ, дипломаттық  қызмет және тағы басқалар туралы ортақ мәлiметтер);

2.Ортақ (саяси және экономика тарих және Израильдың ахуалы) ;

3. Негізгі(мамандандыру, шет тiлi және тағы басқалар келiссөздердi хат алысудың ережесi, жүргiзу, ораторлық өнер).

 

 «кадет курсіне» дайындық, жүйе бойынша Израиль СIМ-мен жүзеге асырылады: теориялық курс 2 апта - 1 күн Орталық аппарат департаменттерінiң бiрінде сынау өтеді. Дәрiс курстарын жарыс нәтижесінде шақырған Израиль университеттерiнiң оқытушылары мен СIМнiң қызметкерлерi өткiзедi. Мұндай курстар бұрын ақылы түрде университеттердiң базасында жүргiзiлдi. 

 Бұл курсты табысты  Аяқтаудың нәтижесінде үмітке  белгілі бір бөлімде уақытша  СІМ-нің құрамына (штаттық қызметкер болып табылмайды) кіруге құқылы. 6 ай Орталық аппаратта ағымда жұмыс iстеуден кейiн, кадет II –і дипломатиялық хатшы дәрежесіне тағайындалып, 4-шi мерзiмге дейiнгі кiшi лауазымға шет ел мекемесiне жiберiле алады .

Iссапардың аяқталуынан кейiн, қызметкер министрлiктiң штатына есепке қосылады және одан әрi дацындықты 5 жылдық ағымда өтедi.

Дайындық екi бағытта жүргiзiле алады: Израиль СIМнiң жүйесiнде –жыл сайын үш апталық мамандандыру, (аймақтық және әкiмшiлiк департаменттердiң елшiлер, консулдар және дипломаттары)әлде негiзгi жұмысынан үзуi барысында, шетел немесе ұлттық академия университетінде жылдық курс .

Одан әрi шет ел мекемесiне дипломаттық лауазымға әрбiр тағайындаудың алдында, дипломаттарды кезектi шетелге iссапарға шығудың алдында СIМнiң жүйесiнде (30 күндерге 14 күндерден 30е дейiн) дайындық курсiн өтедi.

Дипломатиялық II хатшы лауазымын иемденушарттары келесiде айтылған:

Израиль заңы бойынша, азаматтар (3 жылды еркек, әйел - 2 жыл) мiндеттi әскери қызметтi немесе баламалы ағымда өтуi керек.

Кадет курсiн өткеннен кейін  және міндетті 6  ай жұмыстан соң жас жұмыскер  шет ел мекемесінде немесе Орталық аппаратта 28-30 жасында жұмысқка шыға алады.

Бұдан әрi дипломаттық лауазымдар осындай:

Екiншi хатшы;

Бiрiншi хатшы;

Кеңесшi;

Кеңесшi - елшi;

Министр - елшi;

Төтенше және Өкiлеттi елшi.

Дипломатиялық лауазымның иемденуi туралы Израиль СIМнің  комиссиясы қабылдайды.

Дипломатиялық лауазымда  болу мерзiмдерi (комиссия кезектi лауазымның иемденуi ұсталуға құқығы болады) 1 жылдан 4,5 жылға дейiн анықталған.

 Мадақтаудың түрiнде дипломатиялық лауазымның мерзiмiнен бұрын немесе кезектен тыс иемденуi немесе басқа себептер бойымен ескерiлмейдi. 

Израильдің  сыртқы iстер министр  лауазымына Израильдің Президенті тағайындайды. Израильдің сыртқы iстер министрінің лауазымы премьер-министрдің орынбасарының лауазымымен сәйкес келеді.

Сыртқы iстер министрiнiң  лауазымына   сайлауда жеңген коалициялық келiсiмдерiнiң негiздеуiндегi партияның басқаратын жетекші (немесе жетекшiлердiң бiрлерi) ие болады . Президент, болашақ премьер-министрді мiндеттей, кадрлық ұсыныстарды алдын ала мақұлдайды.  

Израильдің президенті бағытталатын сыртқы iстер министрiнiң лауазымына премьер-министр  бұл байланыста анықтайтын және шешушi болып табылады. 

 Израильдың төтенше  және Өкiлеттi елшiлерi, Израильдың  тұрақты өкiлдерi сыртқы iстер министрiнiң  ұсынысы бойымен Израильдың президентiмен  халықаралық ұйымдарда тағайындап  ұрандасады. Алдын ала шет ел  мекемелерiнiң жетекшiлерiн лауазымдағы  кандидаттары сөзсiз болып табылған Кнессеттiң профилдi комитетiнде тыңдауды өтедi.

Елде және (АҚШ, Ұлыбритания, оон және басқалар) халықаралық саясатта басымдылық болатын халықаралық  ұйымдар және  елшiлердi саяси тағайындаулар бар болады.Бұл лауазымдардағы кандидаттарын тағайындау бұл жағдайдада премьер-министрмен сәйкес келедi.

Израильдың сыртқы iстер министрiнiң орынбасары, министр сияқты, ГИдің мүшесі  болып және оның кандидатурасы сайлау алдындағы күрестi кезеңде талқыланады.

Министрдің директорын және оның орынбасарын лауазымға тағайындау жөнінде Министрдің бас директорының бұйрығымен жүзеге асырылады.

Шет ел мекемесiнде дипломаттық лауазымдарға  сыртқы iстер министрлiк  ГИдің  бас директоры тағайындайды. Айтып ескерту керек, бұл әкiмшiлiк лауазымдардың жанында шет ел мекемелерiндегi тек қана дипломаттық лауазымдарды жұмыс үшiн елінің азаматтарының қызметкерлері орынға ие болады.  ГИ Орталық аппарат СIМ қызметкерлерiн саннан шет ел мекемелерiнiң әкiмшiлiк лауазымдарына бағытты iстелмейдi.

Израильдың СIМiне қызметкерлердi таңдаудың табандатқан жүйесiне шенеулiктердi конкурстық таңдауды iргелi және материалдық ынталандыруларды түсiнiктi бағдарлама, және аппарат мамандығын жетiлдiруге айбарлы инвестициялар, азаматтық қоғамның тарабынан бюрократиясымен сергек бақылау болып табылады.

Орталық аппараттың қызметкерлерiн  ақшалай қолдауы келесі жүйемен анықталады:мазмұн еркектердің зейнетақысы – 67 жас, ал әйелдердікі – 65 жасты құрайды.

Шет ел мекемелерiнiң дипломаттық  қызыметшiнiң ақшалай құрастыруы елдiң дамытуын деңгей бойынша оның тұтыну қоржынның есептеулерi және есептеу нәтижелерiнiң негiзiнде дифференциалдалған iске асады. Жанұяның әрбiр мүшесiнде қосымша 4, 5% (санның шектеулерiсiз) әрбiр балада өлшемде ақшалай үстеме үстеп төлейдi. Төлеу (шекель ) ұлттық валютада (әдеттегiдей, Ақш долдарындағы) шетел валютасыда, еңбекақының бұл төлеуiнiң жанында iстел iстелмейдi.

Дипломатқа шет ел мекемесiнде  жұмыс iстеудiң мерзiмiне отанды, балаларды  үйренудiң дәрiгерлiк сақтықтық  және мүмкiндiгiне шығуды құқығы бар  жыл сайын болатын ақы төлелетiн  демалыс жеткiзiлiп берiледi. Артықшылық (жеке меншiк түрi және үйренудiң құнынан  тәуелсiз) американдық және ағылшын  тiлдi мектептердi пайдаланады. Сонымен  бiрге, Израиль дипломаттарын бала ата-аналарды шешiм бойымен басқа  мектептердегi үйренуiн мүмкiндiк  ие болады.

Сонымен бiрге бұл шығындардың  жанында (жақын туыстар ) дипломаттың  жанұя болған қайғылы жағдайлармен байланыста Израильға шығудың мүмкiндiгi жеткiзiлiп берiп шет ел мекемесiнiң есебiне жамылады.

         Израиль дипломаттарын қолдау  әлеуметтiк мәселе әлеуметтiк  қорғау және кадрлардың қолдауын  бюро Израильдың СIМi Әкiмшiлiк  департаментте шұғылданады. Жанұяның  бәрi мүшелерiн ұзақ шетелге  iссапарға шығудың алдында дәрiгерлiк, психологиялық және әлеуметтiк мұқтаждықтардың анықтауы үшiн (оңашалықтың негiзiнде) бюроға әңгiмелесуге өтедi .

Жанұялардың мүшелерiн толық  дәрiгерлiк тексеру жүргiзiледi және бюроның денсаулықпен мәселелерi қандай болса да табылудың жағдайында (яғни шекараға сапалы емдеу үшiн қаржыларды ерекшелейдi, Израильда емдеудiң  мүмкiндiгi көп iстейдi, дәрi-дәрмектердiң  сiлтеп жiберуi және оқытушы) шекараға жанұяның мүшесiн дәрiгерлiк қолдау әдiстерi туралы жеке шешiм қабылдайды.

         Мысалы,( физиологиялық ауытқулар және оқытушының денсаулығының ақауларымен) балалары және олардың бағалы өмiрлiк қарқындылығы барынша қамтамасыз етiледi.Үйретушi бағдарлама жәрдемақыларды бағыт арнайы мектептерi және тағы басқаларға мұндай балаларын үйренудiң мүмкiндiгi көп iстейдi.

  Ерекше мән жанұялардың  мүшелерiн психологиялық күйдi қолдауды  зер салады. Осылай, жеке әңгiмелесулердi уақытқа арнайы психологтер шекараға  жолға шығуды алдында, болудың  елiнде бейiмделу арналған нақты  кепiлдемелердi бередi. Сол туралы  түсiндiру жұмыстың жанұялары  мүшелердi ара-арасында, болудың елiн  қоғамда өзiн хабар ойдағыдай,  дос кiргiзе кетiп, Израильдың  СIМi жылға үшiн психологиялық  қиындықтар және оқытушы әдейi бұл бiр рет жеңiп шығуға  жүргiзiл жас топтар бойымен  дипломаттардың балалары үшiн  тренинг өткiзедi.

СIМнiң бюросы қажеттiлiктiң  жағдайында телефон бойымен моральдық  қолдауда болады, дипломаттың баласын  оқытатын болудың елiнiң оқу орындармен жұмыс жүргiзедi.

Ерекше мадақтауларды  жүйе болып табылады. Мемлекеттiк  наградалармен марарпаттау Израиль  заңы бар сәйкестiкте операциялардың жауынгерлiк әрекеттер немесе арнайы әскери адамындағы тек қана қатысуына iстеледi, бұл байланыста сол санда  ГИ органдардың мемлекеттiк қызметштердi мадақтауын келесi тетiк, сыртқы iстер министрлiгi жасалған.

Бас директормен басшыда  СIМ бөлiмше бастықтарының ұсыныстарының  негiзi, комиссияға алғыстың тапсыруымен (бiр бiрiншi дәреже, 2-3 екiншi дәреже) жақсы  дипломат атақты тағайындаған 3-4 қызметкерлердi таңдауды жүзеге асырады.

Ұқсас мадақтаулар шет  ел мекемесiн ара-арасындаларды өтедi. Содан соң, министерлiк iшiндегi жарысының  жеңiмпазы жылды жақсы мемлекеттiк  қызметшiнiң атағына жарыс общеизраильскомға  араласу үшiн номинирлейдi. Ақшалай  сый ақылардың бұл лауреаттарының жанында төлемейдi.

Израильдың сыртқы iстер министрлiгiнiң есептерiмен Израильдың үкiметi сыртқы саясатты өндеп, енгiзiп өкiлдiк етедi, экономикалық дамуға, мәдени және ғылыми байланыстарға көмектеседi.

Израиль осы шаққа 162 елдермен дипломатиялық  қарым-қатынас сүйейдi. Министрлiк еврей қауымдармен қарым-қатынасты үзбейдi және кепiлдiктi қамтамасыз ет iргесiне Израиль азаматтары дұрыс айтады.

Сыртқы iстер министрдің бiр орынбасары, және сол бас директор, басқаруға кіреді.

СIМнiң құрылымы Израильдың сыртқы басымдылықтарының айқын бейнеленген басшылығына  ие болады. Бағыттар бойынша бөлiмшелердiң негiзгi жұмысымен басқару ( 3) орталықтары  ( 15 орынбасарлар) бас директордың орынбасарлары және жетекшiлерiн жүзеге асырады.

Көп құрамды департаментке  Таяу шығыстың 8 департаменті кіреді:

 Иордания;Солтүстік Африка; Сирия мен Ливан;  Египт; Парсылық шығанақ; таяу шығыс жобалары;  көп жақты үйлестiру; Иерусалимның iстерi бойынша.

«Израиль бiздiң үй»  Партияның басқаратын коалициясының  құрамына кiрумен    және А.Либерманның сыртқы iстер министр ГИдің орынбасары  премьер-министр тағайындаудан кейiн еуразиялық, латын американдық және африкалық бөлiмшелерге күшейтудiң тарабына санның қайта бөлуi бар құрылымдық өзгерiсiнде болды. Жаңа департамент  Орта Азия және Кавказ республикаларымен жұмыс істейтін  Еуразия-2 функциясын құрастырған.

2009 жылы Израиль мемлекеті  162 елдермен дипломатиялық қатынас орнатты.Сол құрамға Араб елінің 2 мемлекеті кірді (Египет және Иордания).

Екiншi Ливан  соғысынан  кейiн  Оман Марокко, Тунис және сұлтандық өз елдерiн 2000 жылы қазанда Израиль өкiлдiктерiн жапты.

 Нигерия 1996 жылғы қайта  бастаған  дипломаттық қарым-қатынасын 2002 жылы сәуiрдің соңында үздi.

 Ал 2009 жылдың наурыз  айында Венесуэла және Боливия Израильмен,Израильдегі қорғаныс әскерiнің Газ сектор операциясына қарсы наразылық білдіру мақсатымен 2009 жылдың қаңтар айында қарым-қатынасын үзді.

Мавритания да осы себеппен Израильмен дипломатиялық қатынасын  2009 жылы үздi.

Израиль мемлекетінің сыртқы iстер министрлiгiнiң құрылымы:

 

 

Министр

•  секретариат

Министрдың орынбасары

• секретариат

Бас директор Үйлестiру арналған бюро 

• Үйлестiрудiң басқаруы

•Төтенше және дағдарыстық ахуал басқару орталығы

Саяси жоспарлауды бюро 

Кадр даярлауға және даму бойымен бюро 

• Кадр даярлаудың басқаруы

Саяси зерттеулердiң орталығының  жетекшiсi    Таяу шығыстың iстерi бойымен бюро 

БВ департамент - 1

БВ департамент - 2

БВ департамент - 3

БВ департамент - 4

 

Халықаралық iстер бойымен  бюро 

1-шi басқару

2-шi басқару

 

Стратегиялық және саяси  мәселелер бойымен бюро Құжаттаманың департаментi