Жарнама психологиясы

Өнім сапасын және өндіріс ырғақтылығын талдау

I. ЫРҒАҚТЫЛЫҚ

 

        

          ЫРҒАҚТЫЛЫҚ – жоспармен ескертілген көлемде және ассортиментте графикке сәйкес өнімнің бірқалыпты шығарылымы.

          ЫРҒАҚТЫ ЖҰМЫС - өнімнің уақытында шығарылуының және сатып өткізілуінің негізгі шарты болып табылады.

          КӘСІПОРЫННЫҢ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАҒАН КЕЗДЕ ӨНІМ ӨНІДІРІСІНІҢ ЫРҒАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУДЫҢ МАҢЫЗЫ ЗОР.

        

Ырғақсыздылық болуы кәсіпорынның ішіндегі мына экономикалық көрсеткіштерді бұзады:

 

өнімнің сапасы төмендей түседі;

аяқталмаған өндірістің көлемі және қоймалардағы дайын өнімнің жоспардан артық қалдықтары көбейеді және осының салдары ретінде капиталдың айналымдылығы баяндайды;

келісім-шарттар бойынша жеткізулер орындалмайды және кәсіпорын өнімнің уақытында тиелмегендігі үшін айыппұлдарды төлейді;

түсім уақытында келіп түспейді;

айдың басында жұмысшыларға тұрып қалулар үшін төлеу, ал айдың аяғында – мерзімнен тыс жұмыстар үшін төлеу есебінен жалақы қоры артық шығындалады.

Ырғақтылық бойынша жоспардың орындалуын бағалау үшін ТІКЕЛЕЙ және ЖАНАМА көрсеткіштер пайдаланылады:

 

ТІКЕЛЕЙ КӨРСЕТКІШТЕР – ырғақтылық коэффициенті, вариация коэффициенті, бейырғақтылық коэффициенті, айлық шығарылымына қарай әрбір декада (тәуелік) үшін өнім өндірісінің үлес салмағы, тоқсандық шығарылымға қарай әрбір ай үшін өндіріліген өнімнің үлес салмағы, жылдық өндіріс көлеміне қарай әрбір тоқсан үшін өндіріліген өнімнің үлес салмағы, есеп беру айының бірінші декадасында шығарылған өнімнің алдыңғы айдың үшінші декадасына қатысты үлес салмағы.

ЖАНАМА КӨРСЕТКІШТЕР

 

ЖАНАМА КӨРСЕТКІШТЕРІ – мерзімнен тыс жұмыстар үшін үстеме ақылардың болуы, шаруашылық жүргізетін субъекттің кесірінен тұрып қалуларды өтеу, ақаулардан жоғалтулар, өнімнің жеткізбеушілігі және уақытында тиелмегендігі үшін айыппұлдарды төлеу, аяқталмаған өндірісітің және қоймалардағы дайын өнімдердің нормативтен артық қалдықтарының болуы.

ЫРҒАҚТЫЛЫҚ  КОЭФФИЦЕНТІ 

 

       Ең тараған көрсеткіштердің бірі – ырғақтылық коэффиценті (К_ы). Оны ырғақтылық бойынша жоспардың орындалуына кіргізілген соманы өнімнің жоспарлық шығарылымына бөлу арқылы анықтайды.

ЫРҒАҚТЫЛЫҚ  КОЭФФИЦЕНТІНІҢ  
ФОМРМУЛАСЫ

 

К_ы = (∑(ӨШ_жі – ӨШ_{жет.ор.і})) / ∑ӨШ_жі,

МҰНДАҒЫ:

К_ы – ырғақтылық коэффиценті;  
 
ӨШ_жі – і-ші кезеңдердегі өнімнің жоспарлық шығарылымы;  
 
ӨШ_оі – І-ші кезеңдегі өнім шығарылымы бойынша жоспардың жеткіліксіз орындалуы. 

ВАРИАЦИЯ  КОЭФФИЕНТІ (К_В)

 

        Вариация коэффиенті (К_в) -  тәуеліктегі (декададағы, айдағы, тоқсандағы) жоспарлық тапсырыстан орташа квадраттық ауытқуының өнімнің орташа тәуеліктік (орташа декадалық, орташа айлық, орташа тоқсандық) жоспарлық шығарылымына қатынасы түрінде анықталады.

ВАРИАЦИЯ  КОЭФФИЕНТІНІҢ  
ФОРМУЛАСЫ 
К_в =  

 

 

МҰНДАҒЫ:

∆x² – орташа декадалық тапсырыстан квадраттық ауытқу;  
 
n – өзара қосылатын жоспарлық тапсырыстардың саны;  
 
x_ж – график бойынша орташа декадалық тапсырыс.

БЕЙЫРҒАҚЫТЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШІ

 

       Кәсіпорындағы өндірістің ырғақтылығын бағалау үшін әрбір күн (апта, декада) үшін жоспардан өнім шығарылымындағы оң және теріс ауытқулардың қоысндысы түрінде анықталатын БЕЙЫРҒАҚЫТЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШІ де есептелінеді. Неғұрлым кәсіпорынның ырғақтылығы төмен болса, соғұрлым оның бейырғақтылық көрсеткіші жоғары болады.  

БЕЙЫРҒАҚЫТЫЛЫҚ  КӨРСЕТКІШІНІҢ  ІШКІ ЖӘНЕ СЫРТҚЫ  СЕБЕПТЕРІ

 

ІШКІ СЕБЕПТЕРІ –

 кәсіпорындардың ауыр қарыжылық жағдайы, өндірісті ұйымдастырылуының, технологиясының және материалдық-техникалық қамсыздандыруының, сонымен қатар, жоспарлаудың және бақылаудың төмен деңгейі

СЫРТҚЫ СЕБЕПТЕРІ – 

жеткізушілердің шикізат пен материладарды уақытында жеткізбеуі, кәсіпорын кесірінсіз энергоресурстардың тапшылығы және т.б.  
 

Талдау барысында кәсіпорынның бейырғақты жұмыс есебінен өнім шығарылымы бойынша жіберілген мүмкіндіктерін санау керек.  
Бұл үшін мына әдістер қолданылады:

 

өнімнің жоспарлық және есептелінген шығарылымы арасындағы айырым;

өндірістің ең үлкен орташа тәуеліктің (орташа декадалық) көлемі бойынша есептелген өнімнің нақты және мүмкін болатын шығарылымы арасындағы айырым; 

үшінші декададағы нақты шығарылым өнімнің жалпы шығарылымындағы жоспарлық үлес салмағына тең болады деп болжасақ, онда өндірістің мүмкін болатын көлемін бірінші көрсеткішті екінші көрсеткішке бөліп, 100-ге көбейту арқылы табуға болады. Егер өнімнің нақты шығарылымынан мүмкін болатын шығарылымды алып тастасақ, дәл сондай нәтиже аламыз.

II. ӨНІМНІҢ САПАСЫН ТАЛДАУ.  

 

        Кәсіпорын өнеркәсібінің қызметінің маңызды көрсеткіштері бірі - ӨНІМ САПАСЫ болып табылады.          Оның жоғарлауы – кәсіпорынның нарықтағы позицияны ұстау, жаулап алу және бәсекелестік күрестің бір формасы ретінде болып танылады.

          Өнімнің сапалық деңгейін жоғарлауының себебі өнімге деген сұраныстың өсуі және пайда  қосындысының көбеюі тек қана сату көлемінің есебі емес және басқа да бағалардан жоғарлауынан болады.

ӨНІМНІҢ САПАСЫН ЖОҒАРЛАТУ ЖАҒДАЙЛАРЫ

 

ӨНДІРІСТІҢ ТИІМДІ ӨСУІНІҢ МАҢЫЗДЫ ФАКТОРЛАРЫНЫҢ БІРІ - шығарылған өнімнің сапасын және техникалық дәрежесін арттыру болып табылады.

Бірақ та әр кәсіпорын өзінің шығарлыған өнім сапасын арттыру және технологиялны модернизациялау үшін, материялдық  және басқа да ресурстарын жұмсамайды немесе пайдаланбайды. Бұндай мекемелер өз өнімдерінің сапасын бір қалыпты жоғары деңгейде ұстап тұруға тырысады. Осы мақсатпен кәсіпорындар өнім сапасын қадағалау және бағалау бөлімдерін құрады.

БАРЛЫҚ ШЫҒАРЫЛҒАН ӨНІМДЕРДІҢ САПАСЫН МЫНАНДАЙ КӨРСЕТКІШТЕР АРҚЫЛЫ БЕЛГІЛЕНУІ ТИІС.

 

шығарылатын барлық жаңа өнімнің салмағы;

жоғары дәрежедегі сапалы өнімнің салмағы;

өнімнің орташа өлшемдік баллы;

сұрыптылықтың орташа коэффиценттігі (шығарылған өнімнің бағасының арақатынасы) оның бірінші сортының бағасы бойынша.

аттестацияланған салмағы және аттестатталмаған өнімдер;

сертифицияланған өнімнің салмағы;

әлемдік стандартқа сәйкес өнімнің салмағы;

Экспорттағы өнімнің салмағы, сондай-ақ жоғары дамылған өндірістегі елдер.

Өнім сапасының төмен болуының  
негізгі себептері:  

 

Шикізат сапасының төменділігі

Өндірісті ұйымдастыру мен технологияның дәрежесінің нашарлығы

Кадрлардың біліктік деңгейінің төмен болуы

Өндіріс бейырғақтылығы және т.б

Талдаудың мақсаттары

 

ТАЛДАУДЫҢ БІРІНШІ МАҚСАТЫ – осы көрсеткіштердің динамикасын зерделеу,олардың жоспарын деңгей бойынша орындалуы және осы себептері  жайлы кәсіпорының өнім сапасын арттыру  дәрежесін бағалау

ТАЛДАУЛЫҢ ЕКІНШІ МАҚСАТЫ -  өнім сапасына әсер ететін мекеменің бағалық көрсеткіштері анықтау: өнімнің тауарлық шығарылымы (∆ВП), өткізуден түскен түсім(∆В) және пайда

Назар аударғандарыңызға рахмет!